Kiến Thụy, Hải Phòng: Lễ “quan thề” mới chỉ ở cấp... thôn!

Lễ hội Minh thề là một nghi lễ dành cho những người làm quan tuyên thề được xuất hiện từ giữa thế kỷ 16, do bà vợ của Thái Thượng hoàng Mạc Đăng Dung là Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toản lập nên… Bà đã cùng với dân làng lập ra một Hịch văn hội Minh thề quy định lấy chí công làm trọng. Vào thời điểm đó, những người giữ chức sắc trong vùng từ hàng tổng đến hàng phủ sẽ được mời đến tham gia tuyên thề. Mọi lời thề của quan được người dân trong vùng chứng kiến và giám sát. Các nghi lễ được tiến hành trang trọng... Ba vị đại diện cho hàng ngũ chức dịch, hội tư văn và bô lão trong làng do ban tổ chức lễ hội thề và hội đồng bô lão tuyển chọn bước lên Đài thề làm lễ thắp hương khấn vái trời đất bách thần. Đại diện tư văn dõng dạc đọc Minh thề có Hịch văn. Mọi người trong làng từ hương chức đến người dân, trên là bô lão, dưới từ 18 tuổi trở lên, “ai dùng của công vào việc công xin thần linh ủng hộ, ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử… làm tôi bất trung, làm con bất hiếu, xin thần linh tru diệt”. Sau khi mọi người cùng hô vang câu “y như lời thề” hoặc “y như miệng thề”, vị chủ tế cầm dao bầu cắm mạnh xuống vòng tròn Đài thề để biểu thị sự quyết tâm.

Tuy nhiên, dần dần tham gia tuyên thề cũng chỉ còn dành cho dân, cho trưởng thôn trong vùng… Ông Phạm Phú Oanh - Trưởng thôn Hòa Liễu, người suốt 12 năm qua được chọn làm chủ lễ trong lễ hội Minh thề - trải lòng: “Ngày nay, lễ hội chỉ còn dành cho những người giữ chức sắc trong làng, các cụ bô lão sẽ uống rượu thề, còn người dân thì đến chứng kiến. Tôi mong lễ hội được mở rộng, những người tham gia thề cũng mở rộng hơn. Bởi, một khu di tích lịch sử cấp quốc gia thì lễ hội truyền thống của di tích cũng nên mở rộng hơn cấp thôn làng. Có như vậy thì lễ hội sẽ có sức lan tỏa lớn rộng hơn”. Hiện tại, xã Thuận Thiên giao cho thôn Hòa Liễu tổ chức lễ hội, chứ xã cũng không đứng ra tổ chức. “Mà lẽ ra, xã phải là nơi tổ chức và các lãnh đạo xã cũng nên thề”, ông Oanh nói.

Chị Phạm Thị Hiếu, người dân xã Đại Đồng (huyện Kiến Thụy) thắc mắc: “Năm nào tôi cũng đến đây dự lễ hội này. Phần vì đây là lễ hội hay của địa phương, phần vì tò mò muốn biết các “quan” sẽ thề gì và việc thực hiện lời thề ra sao trong suốt năm qua. Tuy nhiên, ở lễ hội này chỉ thấy có mấy cụ bô lão cấp thôn tham gia thề chứ không có “quan” lớn hơn…”.  

     Minh Lý