Lý giải hành vi bạo lực học đường: Kẻ 'đầu sỏ' kể lại cảm giác được 'tung hô' và sự thiếu vắng giáo dục cảm xúc

Bạo lực học đường - vấn nạn từ sự bốc đồng của tuổi thiếu niên

Một xích mích nhỏ - tưởng chừng chỉ là va chạm nhất thời giữa những đứa trẻ ở độ tuổi còn đi học nhưng chính những xích mích ấy đã cướp đi sinh mạng của thiếu niên 17 tuổi đến từ Thanh Hoá. Sự việc xảy ra để lại phía sau là tiếng khóc xé lòng của cha mẹ, là sự bàng hoàng của bạn bè và là câu hỏi nhức nhối: "Tại sao điều này vẫn còn xảy ra trong tường học?".

Theo thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hoá cho biết, gần trưa ngày 17/10, tại xã Quảng Bình, em P.T.B.N (SN 2009, trú tại thôn 6, xã Quảng Bình, học sinh lớp 11A9) và em L.Q.H (SN 2008, trú tại thôn An Toàn, xã Lưu Vệ, học sinh lớp 12A8), cùng học tại Trường THPT Đặng Thai Mai (ở xã Quảng Bình), đã xảy ra xô xát, đánh nhau.

Hai học sinh này không có mâu thuẫn từ trước nhưng do nông nổi trong buổi học thể dục buổi sáng, sau khi tan học L.Q.H cùng L.Đ.A (SN 2008) đã chặn đường, dùng tay, chân và mũ bảo hiểm đuổi đánh P.T.B.N. Trong lúc bị đánh, P.T.B.N đã rút dao bấm mang theo người đâm vào L.Q.H khiến em học sinh này bị thương nặng và đã tử vong.

Khi sự việc được lan truyền, người ta phẫn nộ, thương tiếc, rồi... lặng đi. Giữa muôn lời chia sẻ và lên án vẫn thấp thoáng đâu đó cảm giác sợ hãi của những người biết nhưng không dám nói, của những người thấy nhưng quay đi.

Vụ việc ở Thanh Hóa không phải cá biệt. Trước đó, nhiều vụ bạo lực học đường đã gây chấn động: học sinh bị đánh hội đồng, bị quay clip lan truyền, bị trầm cảm, thậm chí tự tử.

Bạo lực học đường ngày nay không chỉ là "đánh nhau ở sân sau". Nó tinh vi hơn, len lỏi trong mạng xã hội, trong những lời chế giễu, tẩy chay, cô lập. Một tin nhắn ác ý, một bức ảnh bị cắt ghép, một trò đùa "vô hại" tất cả có thể trở thành nhát dao vô hình khiến một đứa trẻ gục ngã.

Chia sẻ với PV Gia đình và Xã hội, Anh Long (28 tuổi, Hà Nội) - từng là 'đầu sỏ' trong nhiều vụ bạo lực học đường cho biết: "Ở độ tuổi 16,17 tôi đã từng là 'đầu sỏ' trong nhiều vụ bạo lực học đường. Thuở ấy, tôi coi việc trốn học, hút thuốc hay bắt nạt bạn đều là điều bình thường. Các văn hoá mạng ảnh hưởng lớn tới sự phát triển nhận thức của tôi. Mỗi khi thực hiện bạo lực học đường với một ai đó, sẽ có rất nhiều các bạn học khác tới xem và lúc ấy tôi có cảm giác như mình đang là một nhân vật có tiếng như trong các bộ phim truyền hình. Lúc bấy giờ, mặc dù biết rằng hành vi của mình không hề đúng nhưng cảm giác được tung hô, ngưỡng mộ khiến tôi tiếp tục thực hiện hành vi của mình. Rất may mắn là sự việc không để lại hậu quả nghiêm trọng.

Nhưng có lẽ, với tôi đó vẫn là niềm day dứt chưa bao giờ nguôi. Tôi cũng nhận ra chính sự vô tâm và buông lỏng quản lý của người lớn cũng là một phần khiến tôi có cơ hội gây tổn thương cho nhiều người".

Phẩm chất của học sinh chỉ được phát triển toàn diện nếu được giáo dục toàn diện trong cả môi trường gia đình và nhà trường. Môi trường sống có ảnh hưởng vô cùng quan trọng đến sự phát triển nhân cách của trẻ. 

Là một nhà giáo và cũng là một người mẹ, chị Trần Thị Thanh Dung (Giáo viên trường THCS Yên Khánh, tỉn Ninh Bình) luôn cố gắng duy trì sự trò chuyện và thấu hiểu với con cái. Chị Dung cho biết, nhiều gia đình hiện nay vẫn phổ biến tình trạng "thương cho roi cho vọt", dẫn đến việc nhiều bậc phụ huynh sử dụng bạo lực như một công cụ để ép con nghe lời. Câu chuyện của Long là một ví dụ điển hình: mỗi lần bị phản ánh từ nhà trường, anh thường chỉ bị cha mẹ "đánh vài cái", dần dần không còn cảm thấy sợ hãi mà ngược lại, anh sử dụng bạo lực với người khác như một cách để che giấu sự tự ti và khẳng định bản thân.

Làm sao để bảo vệ học sinh khỏi vòng xoáy bạo lực học đường?

Trường học chính là một xã hội thu nhỏ, bạo lực học đường là điều không thể tránh khỏi diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau như bạo lực thể xác, bạo lực ngôn từ, bạo lực mạng. 

Anh Ma Anh Tú - giảng viên giảng dạy kĩ năng mềm tại Trung tâm The Shine Academy, đồng thời là nghiên cứu sinh chuyên ngành Tâm lý học tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: "Không có ai tự nhiên sinh ra đã muốn làm tổn thương người khác. Tuy nhiên để dẫn đến hành vi bạo lực có rất nhiều yếu tố khác nhau từ chính bản thân người thực hiện bạo lực đến môi trường tác động. Khi tức giận hoặc bị kích động, vùng não kiểm soát hành vi hợp lý tạm thời "bị tắt tiếng". Đồng thời khi có sự cổ vũ từ bạn bè, người thực hiện bạo lực có xu hướng thể hiện bản thân trước đám đông, từ đó dễ dàng bị cảm xúc chi phối thực hiện hành vi bạo lực".

Trước thực trạng đó, anh Ma Anh Tú cho rằng, thay vì chỉ kỷ luật cứng nhắc, nhà trường cần coi mỗi vụ việc bạo lực là một cơ hội để giáo dục học sinh về cảm xúc, nguyên nhân và hậu quả hành vi. Quan trọng hơn, phía trường học cần có sự can thiệp kịp thời để bảo đảm an toàn cho học sinh, đồng thời tổ chức các buổi làm việc riêng với cả người gây ra và người bị ảnh hưởng. Một bộ phận tư vấn tâm lý học đường là điều cần thiết để giúp học sinh hiểu rõ hơn về chính mình và học cách kiểm soát hành vi một cách tích cực.

Có những nỗi đau rồi sẽ phai nhưng có những vết thương một khi đã in hằn trong tâm trí sẽ theo con người đến suốt đời. Bạo lực học đường không chỉ cướp đi sinh mạng, mà còn cướp đi niềm tin, sự hồn nhiên và lòng trắc ẩn. Mỗi cú đánh, mỗi lời miệt thị, mỗi ánh nhìn thờ ơ,… đều có thể trở thành giọt nước tràn ly.

Khi một đứa trẻ phải rời khỏi thế giới này vì nỗi sợ và sự im lặng của người lớn, đó không còn là bi kịch cá nhân, mà là thất bại của cả xã hội. Đừng đề trường học trở thành nơi dạy trẻ cách chịu đựng, hãy để nơi ấy dạy chúng ta - những người lớn cần học lại cách lắng nghe và yêu thương.

Bé gái bị cha dượng dùng búa bạo hành đã xuất viện, về quê ngoại ở Sơn La

Bé gái lớp 5 bị cha dượng bạo hành, đã bình phục sức khỏe và xuất viện sau một tuần điều trị. Hiện nạn nhân được gia đình chuyển về sống tại quê ngoại ở Sơn La.