Nghiên cứu vaccine phòng cúm A/H5N1: Chặng đường dài gần đến đích
GiadinhNet - Ngày 27/2 tới, Bộ Y tế sẽ tôn vinh 15 thành tựu y khoa, được lựa chọn từ hàng trăm cụm công trình và kỹ thuật đã triển khai trong 10 năm qua.
![]() |
Để sản xuất thành công vaccine, các nhà khoa học ở Viện Vệ Sinh Dịch tễ TƯ đã phải miệt mài làm việc. |
Hiện tại Công ty Vaccine và Sinh phẩm số 1 đã sản xuất được tất cả các vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Bên cạnh những vaccine đang tiến hành như vaccine cúm A/H1N1, A/H5N1 thì GS Thu Vân và các cộng sự đang bắt tay vào nghiên cứu sản xuất vaccine phòng bệnh tay chân miệng, viêm màng não mủ, rubela, quai bị... |
Theo GS Vân, cuối năm 2003, virus nguy hiểm này chính thức lây sang Việt Nam và một số quốc gia. Trước mối đe doạ lớn mới xuất hiện xảy ra cho con người, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, virus cúm A/H5N1 có thể biến chủng nguy hiểm gây ra đại dịch nếu như không sớm có một loại vaccine phòng ngừa.
Virus cúm A/H5N1 là một chủng cực độc chưa có vaccine sản xuất thường xuyên. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, không được dùng giống virus có độc lực cao này để trực tiếp làm ra vaccine. Họ yêu cầu phải làm cho nó giảm độc lực hoặc mất đi độc lực, nếu không sẽ nguy hiểm cho những người trực tiếp nghiên cứu vaccine cũng như nguy hại đến cộng đồng trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm.
Với quyết tâm nghiên cứu tìm ra phương thuốc hữu hiệu phòng chống virus cúm A/H5N1 cho người dân Việt Nam, năm 2004, các nhà khoa học ở Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ bắt tay vào nghiên cứu sản xuất. Quy trình nghiên cứu bắt đầu từ việc cấy virus trên tế bào thận khỉ, không theo cách nghiên cứu mà nhiều nước thường làm là nuôi cấy trên trứng gà có phôi. Theo các nhà khoa học, việc nghiên cứu được tiến hành trên tế bào thận khỉ mặc dù phức tạp hơn nhưng cho năng suất cao và sạch hơn.
"Mặc dù đây không phải là lần đầu tiên chúng ta sản xuất vaccine nhưng thế giới lại rất quan tâm vì chúng ta sử dụng thận khỉ để sản xuất mà thế giới chưa có nơi nào làm. Lúc đó, có nhiều đoàn khoa học nước ngoài đến xem mình làm những gì, làm thế nào, liệu có đảm bảo không. Tổ chức Y tế Thế giới còn cử hai đoàn đến tìm hiểu quy trình, làm chủng thế nào, họ "cật vấn" đủ điều, nhưng sau khi báo cáo chúng tôi đã thuyết phục được quy trình của mình", GS Thu Vân chia sẻ.
GS Thu Vân không giấu được niềm tự hào: "Dấu ấn của chúng tôi là sản xuất vaccine trên tế bào thận khỉ tiên phát. Lúc đó, thế giới có 2 xu hướng sử dụng nguyên liệu để làm vaccine là trứng gà sạch có phôi và các dòng tế bào khác nhau. Trong đó, sản xuất trên trứng gà sạch có phôi vẫn thường sử dụng, nhưng người ta thấy rằng hàm lượng kháng nguyên tạo được trên trứng gà sạch có phôi không cao hoặc virus nhân lên chậm. Còn nghiên cứu vaccine trên tế bào là một phương pháp tiến bộ hơn, đến nay trên thế giới chỉ có một hoặc hai hãng sản xuất vaccine sử dụng phương pháp này. Để đảm bảo được nguồn nhiên liệu, chúng tôi có một đảo chuyên nuôi khỉ với nhiên liệu sạch đáp ứng các tiêu chuẩn cho việc sản xuất vaccine theo yêu cầu của Tổ chức Y tế Thế giới".
Có lẽ ít ai hình dung được sự lặng thầm của những nhà khoa học nghiên cứu vaccine trong phòng thí nghiệm. Họ phải mất gần cả một thập kỷ mới có thể sản xuất ra một loại vaccine ngăn ngừa bệnh tật cho cộng đồng.
GS Thu Vân cho biết, sau 7 năm nghiên cứu, tìm tòi thử nghiệm, vaccine cúm A/H5N1 đang ở chặng cuối của con đường trước khi đưa ra thị trường vào năm 2013.
Suốt một thời gian dài nghiên cứu, giai đoạn khó khăn nhất là thử nghiệm trên chuột. Đây là quá trình vô cùng quan trọng, vì có trường hợp đáp ứng miễn dịch nhưng chưa chắc được an toàn. Chỉ khi nào chứng minh người đã tiêm vaccine được bảo vệ trong trường hợp bị phơi nhiễm mới là kết quả cuối cùng.
Trước những thành công thử nghiệm trên động vật, vaccine ngừa cúm A/H5N1 đã chính thức được Bộ Y tế cho phép thử nghiệm trên người. Việc thử nghiệm trên người đòi hỏi một quy trình rất chặt chẽ, với 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 thử nghiệm trên nhóm nhỏ từ 10 - 20 người, giai đoạn 2 là 200 - 300 người để đánh giá tính an toàn của vaccine trên người như thế nào, có phản ứng gì xảy ra hay không.
Sau khi tiến hành thử nghiệm đợt 1 kết quả cho thấy không có phản ứng phụ, chỉ số sinh hóa ổn định. Giai đoạn 2 thử nghiệm với 200 - 300 người cũng cho thấy an toàn, khả năng đáp ứng miễn dịch gần 100% theo tiêu chuẩn của châu Âu đề ra với vaccine cúm. Tới đây, công ty sẽ tiếp tục đợt 3 thử nghiệm trên 1.200 người. Vaccine phải đạt các yêu cầu về tiêu chuẩn sử dụng cho người, mới được cấp giấy phép lưu hành, đưa vào sản xuất, dự kiến là năm 2013.
GS Thu Vân chia sẻ, để có được một loại vaccine cúm ra đời, bà luôn nhận được sự mẫn cán, miệt mài trong phòng thí nghiệm của nhiều đồng nghiệp. Trong cuộc gặp GS Thu Vân, chúng tôi còn được gặp nhà khoa học Trịnh Tuấn Việt - Phòng công nghệ cao. Anh Việt cho biết: "Chúng tôi say mê có thể quên ăn, quên ngủ, reo vui một mình giữa đêm khi các thí nghiệm cho những kết quả đẹp".
Thật khó có thể hình dung ra những chặng đường dài với bao nhiêu niềm vui, nỗi khó khăn của những nhà khoa học. Trong đôi mắt của GS Thu Vân luôn ánh lên niềm vui, hạnh phúc khi bà và các cộng sự được phục vụ vì sức khỏe của cộng đồng với những vaccine "made in Việt Nam" giá rẻ hơn một nửa so với nhập ngoại.

Phẫu thuật cứu sản phụ 45 tuổi bị vỡ u xơ tử cung hiếm gặp khi mang thai 29 tuần ở Ninh Bình
Y tế - 4 giờ trướcGĐXH - Các bác sĩ Bệnh viện Sản Nhi Ninh Bình bảo tồn tử cung, cứu sống mẹ con sản phụ trong ca bệnh hiếm gặp có tỉ lệ dưới 1% trên thế giới..

Người đàn ông bị bỏng nặng, nguy kịch khi giữ thang cho hàng xóm sửa điện
Y tế - 1 ngày trướcGĐXH - Bệnh nhân không trực tiếp chạm vào dây điện mà chỉ giữ thang cho hàng xóm sửa điện tại khu vực chuồng gà. Khi đó, nguồn điện tổng chưa được ngắt, bệnh nhân cũng không mặc đồ bảo hộ.

Bệnh viện Giao thông Vận tải gửi cảnh báo nóng tới người dân đến thăm khám tại viện
Y tế - 2 ngày trướcGĐXH - Bệnh viện Giao thông Vận tải thông báo tới người bệnh, khách hàng tới thăm khám về việc cảnh giác đối tượng 'cò bệnh viện'.

Khám BHYT vào ngày nghỉ, ngày lễ có được thanh toán?
Y tế - 3 ngày trướcCơ sở y tế căn cứ trên khả năng cung cấp dịch vụ và nhu cầu khám, chữa bệnh ngày nghỉ, ngày lễ của người tham gia BHYT để tổ chức khám, chữa bệnh

Việt Nam tiên phong tổ chức hội nghị quốc tế đầu tiên tại Châu Á về nhu động thần kinh ruột
Y tế - 4 ngày trướcGĐXH – Lần đầu tiên tại châu Á, Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị khoa học quốc tế về nhu động thần kinh ruột, quy tụ hàng trăm chuyên gia hàng đầu khu vực nhằm cập nhật các tiến bộ trong chẩn đoán, điều trị và đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực còn được xem là “hố đen” của chuyên ngành tiêu hóa.

Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn và Bệnh viện Vĩnh Phúc VPI ký kết hợp tác chuyên môn toàn diện
Y tế - 4 ngày trướcGĐXH - TS.BS. Nguyễn Đức Long – Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cho biết, bệnh viện luôn đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, chỉ đạo tuyến và tăng cường hợp tác chuyên môn với các đơn vị trong và ngoài hệ thống y tế công lập.

Lâm Đồng ghi nhận 17 người ngộ độc cá nóc, 1 người tử vong từ đầu năm 2025
Sống khỏe - 5 ngày trướcTừ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh Lâm Đồng đã ghi nhận 2 vụ ngộ độc cá nóc khiến 17 người phải nhập viện, trong đó 1 người tử vong.

Cứu người đàn ông bị nhiễm trùng nặng do nhiễm vi khuẩn đa kháng sau phẫu thuật
Y tế - 5 ngày trướcGĐXH - Bệnh nhân được đưa đến viện trong tình trạng nhiễm trùng nặng, khó thở, sốt cao liên tục. Vết mổ vùng cột sống thắt lưng có dịch mủ đặc và tổ chức hoại tử.

Nhiều dịch bệnh có nguy cơ tăng mạnh, Bộ Y tế yêu cầu xử lý triệt để ngay từ ca đầu tiên
Y tế - 6 ngày trướcCục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, nhiều bệnh có nguy cơ tăng mạnh trong thời gian tới như cúm mùa, COVID-19, viêm phổi, ho gà, virus hợp bào hô hấp, tiêu chảy do virus rota, E.Coli...

Hi hữu: Người đàn ông 41 tuổi đi cấp cứu vì 'cậu nhỏ' cương đau dữ dội suốt 10 ngày liên tục
Y tế - 1 tuần trướcGĐXH - Người bệnh được đưa vào viện trong tình trạng dương vật cương đau dữ dội trong suốt thời gian dài dù không có kích thích tình dục.

Hi hữu: Người đàn ông 41 tuổi đi cấp cứu vì 'cậu nhỏ' cương đau dữ dội suốt 10 ngày liên tục
Y tếGĐXH - Người bệnh được đưa vào viện trong tình trạng dương vật cương đau dữ dội trong suốt thời gian dài dù không có kích thích tình dục.