PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai - Hà Nội), đưa ra cảnh báo tại tọa đàm “Chiến lược sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng tại Việt Nam” diễn ra ngày 11/5 do Báo Nhân Dân tổ chức.
“Điều này hoàn toàn sai lầm”, bác sĩ Phương nhấn mạnh. Đa số các chất chỉ điểm ung thư (dấu ấn ung thư) chỉ có xu hướng tăng cao khi bệnh ở giai đoạn muộn, còn ở giai đoạn sớm, gần như không thay đổi. Việc dựa vào một vài chỉ số trong xét nghiệm máu để kết luận có mắc ung thư hay không là thiếu chính xác và tiềm ẩn nguy cơ bỏ sót bệnh hoặc gây hoang mang không cần thiết.
Theo PGS Phương, các bác sĩ cần hỏi triệu chứng, tiền sử, đánh giá bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh gì để đưa ra chiến lược tầm soát, chỉ định xét nghiệm phù hợp.
Đến nay, sàng lọc phát hiện sớm bệnh ung thư bằng xét nghiệm máu thường tập trung vào nhóm đối tượng nguy cơ cao.
Ví dụ, với ung thư tuyến tiền liệt, nhóm nguy cơ cao là nam giới trên 50 tuổi. Bác sĩ sẽ đánh giá để sàng lọc phát hiện sớm bằng cách siêu âm ổ bụng, phối hợp xét nghiệm nồng độ PSA trong máu.
Với ung thư biểu mô tế bào gan, bác sĩ sàng lọc trên nhóm xơ gan do rượu, do viêm gan B, C và yếu tố tuổi, để phối hợp siêu âm ổ bụng, xét nghiệm nồng độ AFP trong máu.
Với ung thư đại trực tràng , không thể sử dụng xét nghiệm máu, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u trong máu để chẩn đoán, sàng lọc bệnh sớm. Bác sĩ cần lựa chọn trên nhóm nguy cơ cao, hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh, gia đình, tuổi… để chỉ định xét nghiệm nhằm đánh giá tình trạng bệnh, từ đó có lời khuyên cho những lần nội soi tiếp theo phù hợp.
Hiện nay, hướng dẫn chẩn đoán, điều trị các bệnh ung thư đã có nhưng hướng dẫn sàng lọc sớm gần như vắng bóng. PGS Phương bày tỏ mong muốn tới đây Bộ Y tế sẽ có hướng dẫn sàng lọc cho từng bệnh, trong đó có ung thư, tránh tình trạng lạm dụng chỉ định nhiều xét nghiệm.
"Nếu BHYT chi trả cho sàng lọc này thì rất đáng quý vì việc phòng bệnh, chẩn đoán ở giai đoạn sớm sẽ tốn ít chi phí điều trị, hiệu quả cao, một số bệnh hoàn toàn có thể khỏi", bác sĩ Phương cho biết.
Nên chủ động tầm soát, đừng chờ đợi triệu chứng xuất hiện mới hành động
PGS.TS Vũ Văn Khiên, Tổng thư ký Hội Khoa học tiêu hóa Việt Nam, cho biết ung thư đại trực tràng đang là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng hàng đầu đối với sức khỏe cộng đồng. Thống kê từ Globocan năm 2022 cho thấy, Việt Nam có hơn 16.000 ca mắc mới và hơn 8.400 ca tử vong do căn bệnh này, xếp thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 5 về tử vong trong các loại ung thư phổ biến.
Đáng báo động hơn, xu hướng trẻ hóa của bệnh đang ngày càng rõ rệt, thậm chí ở nhóm 20-30 tuổi. Điểm tích cực là bệnh có thể điều trị thành công nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Các tổ chức y tế khuyến cáo người từ 45 tuổi trở lên nên chủ động sàng lọc ung thư đại trực tràng, đặc biệt nếu có triệu chứng nghi ngờ (thay đổi thói quen đại tiện, phân có máu, đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân trên 2-3 tuần) hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh. Với nhóm có nguy cơ cao như người bị viêm ruột mạn tính hoặc béo phì nên cân nhắc sàng lọc sớm hơn.
Hiện nay, các phương pháp sàng lọc phổ biến bao gồm: nội soi đại tràng, xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FIT/FOBT), nội soi ảo, sinh thiết tổn thương nghi ngờ, xét nghiệm ADN đa mục tiêu trong phân...
PGS Phương cũng cho biết, nhờ những tiến bộ trong điều trị, bệnh nhân ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn hiện nay đã có hy vọng sống kéo dài rõ rệt. Nếu trước đây, người bệnh chỉ có thể sống thêm 6 tháng đến 1 năm sau chẩn đoán di căn, thì nay, nhờ các liệu pháp cá thể hóa và điều trị đích dựa trên đột biến gene, thời gian sống thêm có thể lên đến 5 năm với tỷ lệ 30-40%.
GĐXH - Bị tăng huyết áp và thường xuyên bị đau đầu nhưng chỉ tự ý mua thuốc giảm đau uống. Đến khi hôn mê, đi cấp cứu tới mới được phát hiện đột quỵ xuất huyết não…
GĐXH - Gan được ví như “bộ lọc” sống của cơ thể. Chỉ cần bổ sung 4 loại thực phẩm quen thuộc này, bạn sẽ bất ngờ với hiệu quả bảo vệ gan và kéo dài tuổi thọ.
GĐXH - Tại bệnh viện, bệnh nhân được chẩn đoán xác định mắc sốt rét ác tính thể não, suy đa tạng, sốc, tiên lượng rất xấu.
GĐXH - Không chỉ là món ăn quen thuộc, bì lợn còn chứa nhiều collagen và protein, mang lại 4 công dụng tuyệt vời cho sức khỏe và sắc đẹp.
Khi nghỉ ngơi sau bữa cơm, người đàn ông trẻ bất ngờ đổ gục, co giật và rơi vào hôn mê sâu. Bác sĩ chẩn đoán đột quỵ não và bệnh nhân đã không qua khỏi.
Người đàn ông ở Đồng Nai dùng cục sạc tự chế để sạc điện thoại thì bất ngờ phát nổ, khiến nạn nhân bị thương nặng.
GĐXH - Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng hôn mê, đồng tử 2 bên giãn sau 3 tiếng nghi ngờ bị rắn cắn.
GĐXH - Người Nhật có thói quen ăn hạt mít như một món ăn vặt bổ dưỡng. Họ xem đây là cách bổ sung chất xơ, vi chất và chất chống oxy hóa tự nhiên.
GĐXH - Nhịp tim quá nhanh cũng có thể gây hại cho động mạch. Khi nhịp tim quá nhanh, quá trình tuần hoàn máu sẽ tăng tốc, dẫn đến huyết áp cao.
Mặc dù trà xanh có nhiều lợi ích nhưng việc uống quá nhiều hoặc không đúng cách có thể gây ra một số tác dụng phụ. Đó là lý do tại sao một số người cảm thấy nôn nao, khó chịu như bị 'say' khi uống trà xanh.
GĐXH - Ung thư vú là căn bệnh ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ. Phát hiện sớm và thay đổi lối sống có thể giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
