PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai - Hà Nội), đưa ra cảnh báo tại tọa đàm “Chiến lược sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng tại Việt Nam” diễn ra ngày 11/5 do Báo Nhân Dân tổ chức.
“Điều này hoàn toàn sai lầm”, bác sĩ Phương nhấn mạnh. Đa số các chất chỉ điểm ung thư (dấu ấn ung thư) chỉ có xu hướng tăng cao khi bệnh ở giai đoạn muộn, còn ở giai đoạn sớm, gần như không thay đổi. Việc dựa vào một vài chỉ số trong xét nghiệm máu để kết luận có mắc ung thư hay không là thiếu chính xác và tiềm ẩn nguy cơ bỏ sót bệnh hoặc gây hoang mang không cần thiết.
Theo PGS Phương, các bác sĩ cần hỏi triệu chứng, tiền sử, đánh giá bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh gì để đưa ra chiến lược tầm soát, chỉ định xét nghiệm phù hợp.
Đến nay, sàng lọc phát hiện sớm bệnh ung thư bằng xét nghiệm máu thường tập trung vào nhóm đối tượng nguy cơ cao.
Ví dụ, với ung thư tuyến tiền liệt, nhóm nguy cơ cao là nam giới trên 50 tuổi. Bác sĩ sẽ đánh giá để sàng lọc phát hiện sớm bằng cách siêu âm ổ bụng, phối hợp xét nghiệm nồng độ PSA trong máu.
Với ung thư biểu mô tế bào gan, bác sĩ sàng lọc trên nhóm xơ gan do rượu, do viêm gan B, C và yếu tố tuổi, để phối hợp siêu âm ổ bụng, xét nghiệm nồng độ AFP trong máu.
Với ung thư đại trực tràng , không thể sử dụng xét nghiệm máu, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u trong máu để chẩn đoán, sàng lọc bệnh sớm. Bác sĩ cần lựa chọn trên nhóm nguy cơ cao, hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh, gia đình, tuổi… để chỉ định xét nghiệm nhằm đánh giá tình trạng bệnh, từ đó có lời khuyên cho những lần nội soi tiếp theo phù hợp.
Hiện nay, hướng dẫn chẩn đoán, điều trị các bệnh ung thư đã có nhưng hướng dẫn sàng lọc sớm gần như vắng bóng. PGS Phương bày tỏ mong muốn tới đây Bộ Y tế sẽ có hướng dẫn sàng lọc cho từng bệnh, trong đó có ung thư, tránh tình trạng lạm dụng chỉ định nhiều xét nghiệm.
"Nếu BHYT chi trả cho sàng lọc này thì rất đáng quý vì việc phòng bệnh, chẩn đoán ở giai đoạn sớm sẽ tốn ít chi phí điều trị, hiệu quả cao, một số bệnh hoàn toàn có thể khỏi", bác sĩ Phương cho biết.
Nên chủ động tầm soát, đừng chờ đợi triệu chứng xuất hiện mới hành động
PGS.TS Vũ Văn Khiên, Tổng thư ký Hội Khoa học tiêu hóa Việt Nam, cho biết ung thư đại trực tràng đang là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng hàng đầu đối với sức khỏe cộng đồng. Thống kê từ Globocan năm 2022 cho thấy, Việt Nam có hơn 16.000 ca mắc mới và hơn 8.400 ca tử vong do căn bệnh này, xếp thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 5 về tử vong trong các loại ung thư phổ biến.
Đáng báo động hơn, xu hướng trẻ hóa của bệnh đang ngày càng rõ rệt, thậm chí ở nhóm 20-30 tuổi. Điểm tích cực là bệnh có thể điều trị thành công nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Các tổ chức y tế khuyến cáo người từ 45 tuổi trở lên nên chủ động sàng lọc ung thư đại trực tràng, đặc biệt nếu có triệu chứng nghi ngờ (thay đổi thói quen đại tiện, phân có máu, đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân trên 2-3 tuần) hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh. Với nhóm có nguy cơ cao như người bị viêm ruột mạn tính hoặc béo phì nên cân nhắc sàng lọc sớm hơn.
Hiện nay, các phương pháp sàng lọc phổ biến bao gồm: nội soi đại tràng, xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FIT/FOBT), nội soi ảo, sinh thiết tổn thương nghi ngờ, xét nghiệm ADN đa mục tiêu trong phân...
PGS Phương cũng cho biết, nhờ những tiến bộ trong điều trị, bệnh nhân ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn hiện nay đã có hy vọng sống kéo dài rõ rệt. Nếu trước đây, người bệnh chỉ có thể sống thêm 6 tháng đến 1 năm sau chẩn đoán di căn, thì nay, nhờ các liệu pháp cá thể hóa và điều trị đích dựa trên đột biến gene, thời gian sống thêm có thể lên đến 5 năm với tỷ lệ 30-40%.
GĐXH - Nhiều người chỉ phát hiện suy thận khi bệnh đã nặng. Nhận diện sớm dấu hiệu bất thường giúp bảo vệ sức khỏe thận hiệu quả.
Nhiều loại u có thể xuất hiện ở trung thất. Việc điều trị u trung thất phụ thuộc vào biểu hiện của bệnh, cũng như loại can thiệp phẫu thuật. Hiện có thể phẫu thuật ngực có hỗ trợ video hoặc bằng robot. Đó là những chia sẻ của Bác sĩ Harish Mithiran – Chuyên gia phẫu thuật lồng ngực cao cấp tại Bệnh viện Gleneagles Singapore.
GĐXH - Viêm họng có biểu hiện dưới 3 cấp độ: viêm họng đỏ, viêm họng có giả mạc, viêm họng loét. Người bệnh cần chú ý quan sát theo dõi các triệu chứng để từ đó kịp thời phát hiện và điều trị bệnh hiệu quả.
GĐXH - Sỏi thận không chỉ do uống ít nước mà còn đến từ chính bữa ăn hàng ngày. Dưới đây là 7 thực phẩm quen thuộc dễ khiến sỏi thận âm thầm hình thành và tái phát.
Không ăn đồ ngọt, không thức khuya, không rượu bia, thế nhưng mới đây, cô bàng hoàng khi bác sĩ chẩn đoán mắc ung thư vú giai đoạn 2 dù không có tiền sử gia đình, không thuộc nhóm nguy cơ cao.
GĐXH - Hội nghị Khoa học Trí tuệ Nhân tạo trong Y tế Việt Nam - AI4Health 2025 không chỉ là diễn đàn khoa học, mà là lời khẳng định về khát vọng của Việt Nam trong việc đưa trí tuệ nhân tạo trở thành trụ cột của hệ thống y tế hiện đại, nhân văn và hội nhập toàn cầu.
GĐXH - Người phụ nữ bị ung thư dại tràng tới khám trong tình trạng đau bụng âm ỉ, kèm theo đi ngoài phân nhầy máu, táo lỏng thất thường (lỏng nhiều hơn).
Ngâm chân là phương pháp dưỡng sinh quen thuộc giúp khí huyết lưu thông, thư giãn và cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, không ít người lại thực hiện sai cách, khiến hiệu quả giảm sút, thậm chí gây hại cho sức khỏe.
GĐXH - Ăn dặm là bước chuyển quan trọng giúp trẻ hấp thụ đủ dưỡng chất, xây dựng nền tảng khỏe mạnh và phát triển toàn diện từ đầu đời
GĐXH - Người đàn ông có u nang tuyến giáp lớn kích thước 74x52x77 mm nhập viện gấp vì khối u phình to nhanh gây đau, nuốt khó, giọng khàn...
GĐXH - Khác với hình ảnh lỗng lẫy trên sân khấu, sau sinh, H'Hen Niê đăng tải 2 bức hình cho thấy mặt, môi và nhiều vùng khác trên cơ thể mẩn đỏ, sưng nề...
