Nhật Bản "vật lộn" với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học, thực trạng và giải pháp
GiadinhNet - Số trẻ sinh ra ở Nhật Bản đã giảm xuống mức thấp kỷ lục vào năm ngoái, do ngày càng có nhiều cặp đôi ly dị hoặc từ chối lập gia đình trong bối cảnh đại dịch COVID-19 toàn cầu đang diễn ra.
Theo CNN, Bộ Y tế Nhật Bản cho biết, số em bé được sinh ra giảm xuống còn 840.832 trẻ vào năm 2020, giảm 2,8% so với một năm trước đó và là mức thấp nhất kể từ năm 1899, khi số liệu này bắt đầu được ghi lại.
Số lượng đăng ký hôn nhân ở nước này đã giảm 12,3% vào năm ngoái, xuống còn 525.490. Số lần sinh dự kiến trên một phụ nữ cũng giảm xuống còn 1,34 - thuộc nhóm thấp nhất thế giới.
Nhật Bản vốn đã phải vật lộn với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học kéo dài trong nhiều năm, với tỉ lệ sinh liên tục giảm, làm dấy lên lo ngại về sự già hóa dân số và lực lượng lao động đang thu hẹp.
Đây là một quốc gia "siêu già", nghĩa là có hơn 20% dân số trên 65 tuổi. Tổng dân số của đất nước mặt trời mọc ở mức 124 triệu vào năm 2018, nhưng đến năm 2065, con số này dự kiến sẽ giảm xuống còn khoảng 88 triệu.
Trẻ em ngày càng ít đi, trong khi dân số lại càng già đi sẽ hạn chế sự phát triển về mọi mặt của đất nước. Các chính trị gia đã bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng của sự suy giảm này đối với nền kinh tế của đất nước trong các lĩnh vực thị trường việc làm và nhà ở.

Các chuyên gia cho rằng dân số Nhật Bản ngày càng giảm có thể do giới trẻ trì hoãn việc quan hệ và hôn nhân vì họ muốn tập trung vào sự nghiệp, trong khi những người cao tuổi đang sống ngày càng thọ hơn.
Mặt khác, sinh con ở Nhật Bản rất tốn kém, đặc biệt là với các cặp vợ chồng trẻ có tình hình tài chính không ổn định. Mặc dù Chính phủ Nhật Bản đã cải thiện chế độ nghỉ sinh con, hệ thống nhà trẻ cũng tăng thời gian trông trẻ lên nhiều giờ hơn trong những thập kỷ qua, song mọi thứ vẫn không được cải thiện.
Bên cạnh đó, nam giới thường được coi là trụ cột gia đình ở Nhật Bản. Và có một thực tế là khi nam giới càng khó khăn hơn trong việc tìm những công việc ổn định, lương phù hợp và có nhiều thời gian cho gia đình, thì lại càng có ít các cặp đôi kết hôn. Thậm chí, cha mẹ còn phản đối tổ chức đám cưới nếu như cặp đôi không có công việc ổn định. Giới trẻ Nhật Bản ngày nay bị áp lực khá nhiều bởi theo văn hóa của đất nước họ, nếu không tìm được một công việc ổn định ngay sau khi tốt nghiệp thì họ là "thất bại" của xã hội.
Ngoài ra, người Nhật rất tận tâm trong công việc. Họ đã quen với chuyện phải làm việc nhiều giờ trong một ngày, thậm chí liên tục cả tuần, cả tháng, cả năm. Người Nhật dậy đi làm từ sáng sớm và trở về nhà vào lúc nửa đêm. Họ ít khi nghỉ phép. Với nhiều người, nghỉ phép là một lựa chọn tồi vì nó có thể cho thấy rằng họ không đủ tận tâm với công việc.
Bởi vậy, tỷ lệ sinh ở Nhật ngày càng thấp. Các cặp vợ chồng trẻ không muốn có con vì đơn giản, công việc với tính chất "không bao giờ kết thúc" của họ không phù hợp với việc nuôi dạy con cái. Ngoài ra, giới trẻ cũng không hứng thú với các mối quan hệ lãng mạn, thiếu ham muốn tình ái do đã quá mệt mỏi với công việc. Họ không muốn kết hôn.
Hơn thế, ngày nay, nữ giới Nhật Bản có nhiều cơ hội học tập và có khả năng tìm được công việc tốt, thậm chí có khả năng thăng tiến cao hơn cả nam giới. Do vậy, họ không muốn từ bỏ sự nghiệp của mình cho hôn nhân và con cái. Thậm chí, họ còn có thể bị chỉ trích khi chọn gia đình thay cho sự nghiệp.
Trong nhiều năm qua, quốc gia này đã tìm nhiều cách để tăng tỷ lệ sinh trong các cặp vợ chồng trẻ. Chính phủ Nhật Bản ra nhiều chính sách hỗ trợ, giảm giá các dịch vụ sinh nở, chăm sóc trẻ em, giảm giá thành, tăng chất lượng các dịch vụ trông giữ trẻ, khám chữa bệnh cho trẻ sơ sinh, bà bầu, chăm sóc sau sinh. Việc này giúp các gia đình nghèo được tiếp cận dịch vụ tốt hơn và không sợ phải đẻ.
Những vùng có số ca sinh tăng sẽ được nhận các ưu đãi bằng tiền, với khoảng 940$ (khoảng 21,5 triệu) cho con đầu lòng và 9.400$ (khoảng 216 triệu đồng) cho con thứ tư.
Chính phủ cũng thực hiện nhiều chiến lược thu hút nhiều lao động nước ngoài hơn, một động thái để đảm bảo rằng đất nước có đủ y tá, công nhân nông trại hoặc thợ máy. Tuy nhiên, những người lao động nước ngoài làm việc tại Nhật Bản thường không lựa chọn định cư lâu dài, hoặc đưa gia đình của họ đi cùng.

Tỉ lệ người già cao kỉ lục ở Nhật Bản
Vào năm 2019, Thủ tướng khi đó là Shinzo Abe đã công bố miễn chi phí trường mầm non ở Nhật Bản. Nhưng các chuyên gia nói rằng, nhu cầu của xã hội vẫn khiến việc cân bằng giữa công việc và gia đình trở thành vấn đề nan giải đối với hầu hết phụ nữ Nhật Bản, nhiều người đang chọn sự nghiệp thay vì con cái.
Kết quả Tổng điều tra dân số tại Việt Nam cũng cho thấy, phụ nữ có trình độ càng cao mức sinh con càng thấp. Phụ nữ có trình độ sơ cấp có mức sinh cao nhất. Phụ nữ thuộc nhóm "Giàu nhất" có mức sinh thấp nhất còn phụ nữ thuộc nhóm "Nghèo nhất" lại có mức sinh cao hơn nhiều mức sinh thay thế. Điều này cho thấy cần đầu tư hơn nữa để nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình cho phụ nữ thuộc nhóm "Nghèo nhất".
Nhìn từ Nhật Bản sang Việt Nam, có thể thấy, định hướng "chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển" như đã được nêu trong Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu, Khóa XII, Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác dân số trong tình hình mới đang dần được thực hiện có hiệu quả, đảm bảo đạt được các mục tiêu đề ra. Việt Nam đã đạt dưới mức sinh thay thế, tuy nhiên vẫn còn có sự khác biệt đáng kể giữa các địa phương và các vùng; các nhóm dân tộc; trình độ giáo dục, đào tạo và các nhóm mức sống ngũ phân vị của phụ nữ. Điều này cho thấy Việt Nam cần nỗ lực nhiều hơn nữa trong công tác truyền thông nhằm giảm bớt khoảng cách về mức sinh thay thế giữa khu vực thành thị và nông thôn, giữa các vùng và các nhóm dân cư khác nhau.

Mẹ đưa con gái 9X đi trữ trứng: Sợ hiếm muộn hay xu hướng của phụ nữ hiện đại ngại lập gia đình?
Dân số và phát triển - 4 giờ trướcGĐXH – Theo các bác sĩ, đối với các chị em chưa có ý định sinh con ngay nên khám tầm soát trước 30 tuổi để đánh giá chức năng buồng trứng và dự trữ buồng trứng. Nên thực hiện ngay việc trữ trứng khi có dấu hiệu suy giảm buồng trứng.

8 năm kết hôn mà chưa có thai, người phụ nữ 39 tuổi phát hiện nguyên nhân gây vô sinh vì lý do này
Dân số và phát triển - 7 giờ trướcGĐXH - Polyp tử cung có thể gây vô sinh, tỷ lệ polyp lòng tử cung ở phụ nữ vô sinh chiếm tỷ lệ khoảng 15-25%.

Nghệ An tập huấn ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác dân số
Dân số và phát triển - 8 giờ trướcGĐXH - Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, Nghệ An tiên phong đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác dân số, kỳ vọng tạo bước đột phá trong quản lý dữ liệu, dự báo biến động và nâng cao chất lượng dân số.

Truyền hơn 3 lít máu, cắt tử cung giành giật sự sống cho sản phụ bị băng huyết sau sinh
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcGĐXH - Đứng trước ngưỡng cửa sinh tử, các bác sĩ buộc phải đưa ra quyết định khó khăn là cắt tử cung toàn phần để cầm máu và cứu sống sản phụ.
![[Infographic] Bí quyết dinh dưỡng cho mẹ sau sinh](https://giadinh.mediacdn.vn/zoom/260_163/296230595582509056/2025/8/20/avatar1755657081466-1755657082074269926462.jpg)
[Infographic] Bí quyết dinh dưỡng cho mẹ sau sinh
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcDinh dưỡng sau sinh quyết định trực tiếp đến nguồn sữa mẹ. Ăn đúng thực phẩm giúp mẹ lợi sữa, tránh món ăn gây mất sữa, đảm bảo con bú đủ và mẹ khỏe mạnh.

Bé 9 tuổi ở Hưng Yên hôn mê sâu, nguy kịch vì uống nhầm Methadon
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcGĐXH - Vừa qua, các bác sĩ bệnh viện Nhi Thái Bình (tỉnh Hưng Yên) cho biết đã tiếp nhận và xử trí thành công một ca ngộ độc Methadon đặc biệt nghiêm trọng. Bệnh nhi là bé N.Đ.H (9 tuổi, xã Thụy Anh, tỉnh Hưng Yên).

Người phụ nữ phải đi cấp cứu vì dùng thuốc tránh thai 10 năm
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcKhi đang ở nhà, người phụ nữ 45 tuổi bất ngờ choáng váng, nặng ngực và được đưa đi cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Bác sĩ xác định nguyên nhân do bệnh nhân dùng thuốc tránh thai kéo dài.

Những vấn đề sản phụ thường gặp trong giai đoạn hậu sản
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcĐối với phụ nữ sau sinh, giai đoạn hậu sản rất quan trọng ảnh hưởng đến hạnh phúc, sức khỏe lâu dài cho mẹ và bé. Do đó bà mẹ và gia đình cần nắm được những vấn đề thường gặp trong giai đoạn này.

Đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác dân số và phát triển trong tình hình mới
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcGĐXH – Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1745/QĐ-TTg ngày 15/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.

9X Đồng Nai có con sau 9 năm hiếm muộn, ngày đi sinh nghe mẹ nói câu nghẹn lòng
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcSau nhiều biến cố, 9X Đồng Nai nhận ra, phép màu sẽ đến từ chuỗi những đau đớn, tuyệt vọng và sự nỗ lực không ngừng của mình.

Giao lưu trực tuyến: Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên và tầm quan trọng của tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn
Dân số và phát triểnGĐXH - Theo các chuyên gia, sức khỏe sinh sản của vị thành niên, thanh niên được coi là một trong những yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi.