Tháp tùng 'tư lệnh tiền phương' nơi tâm dịch: Chuyện bây giờ mới kể

Báo Sức khỏe&Đời sống đã cử nhiều nhóm phóng viên trực tiếp tham gia các đoàn công tác của Bộ phận Thường trực đặc biệt và tận mắt chứng kiến những giây phút căng thẳng và cả những lúc đời thường của "tư lệnh ngoài tiền phương" chống dịch.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn

Người chiến sĩ ấy!

Cuối tháng 6/2021, tôi nhận lệnh tham gia Bộ phận Thường trực đặc biệt của Bộ Y tế hỗ trợ phòng chống dịch tại Bắc Giang. Đây là lần đầu tiên đi vào tâm dịch nên với tôi, tất cả còn rất bỡ ngỡ.

Thời gian đầu, tình hình dịch COVID -19 tại Bắc Giang rất nóng, các cuộc họp giữa Bộ phận Thường trực đặc biệt với Ban Chỉ đạo Phòng chống dịch tỉnh Bắc Giang diễn ra rất nhiều, bất kể ngày hay đêm.

Ấn tượng đầu tiên của tôi với Thứ trưởng là sự giản dị. Giản dị từ ngày đầu gặp mặt. Mái tóc bạc không hề bóng bẩy, làn da ngăm, áo sơ mi ngắn tay hơi cũ cùng với chiếc quần kaki.

Thời tiết tại Bắc Giang khi ấy đúng thời điểm nắng nóng đỉnh điểm, nhiệt độ ngoài trời có khi lên đến gần 40 độ C. Thế nhưng hàng ngày, Thứ trưởng luôn dành thời gian để đi kiểm tra thực tế tại cơ sở về công tác xét nghiệm, tiêm chủng. Không chiêng trống linh đình mà chỉ lặng lẽ. Có khi đến cơ sở rồi lãnh đạo địa phương mới biết, chạy vội ra tiếp Thứ trưởng. Có những hôm, chiếc áo sơ mi ướt đẫm mồ hôi nhưng chưa bao giờ tôi nghe Thứ trưởng than nóng. Bởi khi ấy còn rất nhiều y, bác sĩ, ngay cả các bạn sinh viên, cũng đang khoác trên mình bộ đồ bảo hộ vô cùng nóng nực.

Trước khi là lãnh đạo, Thứ trưởng cũng là bác sĩ, nên hơn ai hết, Thứ trưởng  thấu hiểu sự vất vả của các y, bác sĩ, cùng nỗi niềm luôn đau đáu trong tâm: Làm sao để anh em chống dịch đỡ vất vả?

Rất nhiều biện pháp đã được đưa ra. Thay đổi giờ xét nghiệm vào lúc sáng sớm và chiều tối để tránh nắng, sử dụng buồng lấy mẫu có điều hòa, vận động ủng hộ thực phẩm cho y, bác sĩ... là rất nhiều biện pháp được Thứ trưởng chỉ đạo các bộ phận trong Bộ phận Thường trực đặc biệt triển khai.

Kỉ niệm mà tôi nhớ nhất về Thứ trưởng trong những ngày tại Bắc Giang, có lẽ là lần tháp tùng Thứ trưởng đến thăm thầy và trò các trường y dược đang hỗ trợ tại Bắc Giang. Đến đâu, Thứ trưởng cũng bắt tay từng bạn sinh viên, ân cần hỏi thăm, động viên. Khi đến nơi ở của thầy trò Trường Đại học Y Dược Thái Bình, thấy các bạn sinh viên đứng trên tầng, Thứ trưởng giơ tay vẫy chào hỏi lớn: "Ăn có ngon không?". Lúc đó, tất cả các bạn sinh viên đều đồng thanh đáp "Có".

Hình ảnh Bộ phận Thường trực đặc biệt nắm bàn tay đặt lên trái tim để thể hiện tinh thần quyết tâm đánh thắng giặc "COVID", cũng là biểu trưng cho tinh thần đoàn kết. Sau này, hình ảnh xúc động đó đã trở thành bìa cuốn sách "Bắc Giang, những ngày không quên".

 Ngày hoàn thành nhiệm vụ, rời Bắc Giang, tôi nhận tin Thứ trưởng lại tiếp tục nhận trọng trách phòng chống dịch tại TP.HCM. Người "Thầy" tóc bạc ấy, có khi chẳng kịp nghỉ ngơi, lại tiếp tục lao vào "trận đánh".

Những ngày TP.HCM nóng dần lên, trở thành tâm dịch còn khủng khiếp hơn cả Bắc Giang, tôi quyết định xung phong vào tâm dịch, để có thể "ghi lại" những khoảnh khắc lịch sử. Và lần này, tôi may mắn được gặp Thứ trưởng lần thứ 2.

Ngày gặp lại, tôi nhận ra vẫn đôi giày ấy, chiếc áo sơ mi kẻ ca rô quen thuộc ấy, đã cùng Thứ trưởng từ Bắc vào Nam. Có điều, lần này, nhìn Thứ trưởng đã "già hơn", đôi mắt "nặng trĩu" hơn. Có lẽ do thời điểm ấy, dịch tại TP.HCM diễn biến quá phức tạp, số ca nhiễm và tử vong tăng lên từng ngày.

Mỗi lần nghe tin một cán bộ, một nhân viên y tế nhiễm SARS-CoV-2, có người đã vĩnh viễn nằm xuống, là Thứ trưởng lại trầm ngâm...

Thế rồi sau bao khó khăn, gian khổ, cuối cùng "chúng ta đã thấy được ánh sáng phía cuối đường hầm" (trích lời Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn tại buổi làm việc tại Bệnh viện Dã chiến số 16 TP.HCM). Tôi kết thúc nhiệm vụ trở về Bắc.

Xin dành một câu trong bài hát "Người chiến sĩ ấy" của nhạc sĩ Hoàng Vân để nói về người "Thầy" giản dị và gần gũi ấy:

"Người chiến sĩ ấy

Ai đã gặp Anh

Không thể nào quên

Không thể nào quên!".

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên

Quyết liệt trong công việc nhưng ấm áp như người Anh

Trong công tác phòng chống dịch COVID-19 của nước ta, tại làn sóng dịch lần thứ ba bùng phát tại Bắc Ninh, cuối tháng 5/2021, Bộ trưởng Bộ Y tế quyết định thành lập Bộ phận Thường trực đặc biệt phòng chống dịch tại Bắc Ninh do Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên làm Trưởng Bộ phận.

Vốn là một người lính, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên luôn có tác phong của nhà binh với kỷ luật của quân đội. Trước mỗi buổi làm việc với lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo phòng chống dịch của các địa phương, Thứ trưởng luôn yêu cầu cán bộ của Bộ phận Thường trực chuẩn bị đầy đủ các số liệu, bảng biểu chính xác, tỉ mỉ và chi tiết về dịch của từng địa bàn "nóng". Để có được những số liệu tỉ mỉ như vậy, các cán bộ của các Cục, Vụ, đơn vị (thành viên các bộ phận) phải luôn lăn xả vào thực tế, đi đến từng địa bàn, xuống đến tận nhà dân điều tra dịch tễ.

Tôi còn nhớ, một xã của huyện Yên Phong khi đang thực hiện phong tỏa, Thứ trưởng Tuyên cùng lái xe của mình trực tiếp đi xuống xã quan sát, gặp gỡ người dân, cán bộ đang trực chốt tìm hiểu công tác chống dịch và phong tỏa. Cán bộ trực tại điểm chốt cứ ngỡ như đang nói chuyện với một cán bộ bình thường qua đường mà không biết rằng đang nói chuyện với Thứ trưởng Bộ Y tế, Trưởng Bộ phận Thường trực đặc biệt của Bộ Y tế về phòng chống dịch, nên họ nói thẳng, nói thật những khó khăn, vất vả trong chống dịch tại cơ sở. Thứ trưởng lặng lẽ nghe, ghi nhớ và khi làm việc với Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Đào Hồng Lan, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Hương Giang cùng các thành viên Ban Chỉ đạo đã trực tiếp trao đổi lại những điều mắt thấy, tai nghe để cùng với địa phương tìm giải pháp, tháo gỡ ngay tại buổi làm việc.

Bắc Ninh là địa bàn có nhiều khu công nghiệp và rất đông công nhân. Thời điểm tháng 5/2021, khi dịch bùng phát trên địa bàn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp phải dừng sản xuất. Dịch lan rộng vào các khu nhà trọ công nhân. Trước tình hình đó, Bộ phận Thường trực đặc biệt của Bộ Y tế đã lăn lộn đến từng nhà máy, khu công nghiệp để lắng nghe, hỗ trợ doanh nghiệp. Đánh giá việc đi về của công nhân giữa nhà máy và các khu trọ tiềm ẩn nhiều rủi ro dễ làm bùng phát dịch, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cùng các chuyên gia của Bộ phận Thường trực đặc biệt đã đề nghị Bắc Ninh "tấn công" dịch ở 2 đầu, vừa "khóa chặt" nguy cơ trong khu công nghiệp vừa "khóa chặt" trong khu dân cư, nhà trọ để không lây lan vào khu công nghiệp. Nhiều cuộc họp đã được tổ chức ngay trong đêm để phân tích và đi đến các quyết định chống dịch táo bạo và chưa có tiền lệ, đó là, đưa công nhân vào lưu trú trong nhà máy vừa làm việc, vừa ăn ở tập trung tại nhà máy. Bắc Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện sáng kiến "3 cùng" (3 tại chỗ) trong nhà máy để duy trì sản xuất - ăn cùng, ở cùng, làm cùng. Hay "1 cung đường, 2 điểm đến" nghĩa là doanh nghiệp có thể thuê địa điểm là ký túc xá, nhà nghỉ, khách sạn bên ngoài, nhưng đảm bảo "biệt lập", có xe đưa đón hàng ngày tới nhà máy và ngược lại. Sau những giờ làm việc căng thẳng, có những buổi đến hơn 24 giờ, các thành viên trong đoàn mới trở về khách sạn nơi ăn, nghỉ của đoàn. Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên như một người Anh cả của Bộ phận Thường trực đặc biệt, Thứ trưởng đến từng bàn động viên, hỏi han cán bộ dưới quyền. Một tình cảm ấm áp, thân tình, không còn khoảng cách giữa "tư lệnh chiến trường" và người chiến sĩ.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn

Sát sao đến từng chi tiết

Một buổi tối trung tuần tháng 7/2021, trên chuyến bay cuối cùng trong ngày từ Hà Nội vào TP.HCM, chúng tôi may mắn bay cùng Thứ trưởng Trần Văn Thuấn. Sau gần 2h bay, hạ cánh xuống sân bay Tân Sơn Nhất, nhóm phóng viên cùng đoàn công tác của Bộ Y tế lên xe đợi sẵn hướng nhanh về Đồng Nai. Đêm muộn, về đến "bản doanh" của Tổ công tác, Thứ trưởng không nghỉ ngay mà cùng với một số thành viên trong đoàn hội ý, chuẩn bị làm việc cho ngày hôm sau. Buổi làm việc kéo dài đến 1h sáng, các thành viên mới về phòng nghỉ để 8h hôm sau đến kiểm tra công tác khám, điều trị bệnh nhân COVID-19 tại BVĐK tỉnh Đồng Nai.

Với kinh nghiệm làm công tác điều trị ở bệnh viện lớn thuộc Bộ Y tế, nên trong các chuyến đi kiểm tra làm việc tại địa phương, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn làm việc rất kỹ và chi tiết với các bệnh viện đảm nhiệm công tác điều trị bệnh nhân. Thứ trưởng thường quan sát và đề nghị cung cấp chi tiết nhân lực, số giường bệnh, hệ thống oxy y tế, trang thiết bị cần thiết cấp cứu cho bệnh nhân nặng. Với các đề xuất của địa phương, trong phạm vi được Bộ trưởng phân công, Thứ trưởng quyết ngay tại buổi làm việc. Có giám đốc bệnh viện nói: "Chúng tôi hiện đang quá thiếu máy thở". Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng thông báo có ngay máy thở HFNC đang trên đường đến, đề nghị ngành Y tế khẩn trương bố trí nhân lực tiếp nhận máy thở về phải đưa vào sử dụng ngay cho bệnh nhân.

Trong những thời khắc căng thẳng, "động đến gì cũng thiếu". Nhân lực thiếu, oxy thiếu. Máy thở thiếu. Monitor thiếu. Phòng hộ cá nhân... cũng thiếu. Chỉ có bệnh nhân là thừa, quá thừa. Có thời điểm 1 điều dưỡng phải chăm sóc 10 - 15 bệnh nhân. Có lúc kíp trực 3 bác sĩ mà cả trăm bệnh nhân cùng cần theo dõi, cấp cứu. Những bài toán "nan giải" từ thực địa buộc các "tư lệnh" phải ra biện pháp ứng phó khẩn cấp. Những cuộc điện thoại nóng ran máy. Những tiếng thúc giục từ thực tiễn buộc "tư lệnh ngoài tiền phương" phải ra quyết định ngay giải quyết, gỡ nút thắt.

Trong những ngày làm việc tại các tỉnh miền Đông Nam Bộ, ngoài thời gian làm việc với lãnh đạo Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo chống dịch của địa phương, khi xuống cơ sở, Thứ trưởng luôn dành thời gian động viên nhân viên y tế, những người đang bám trụ ngày đêm điều trị bệnh nhân, đặc biệt là đối với các thầy thuốc được Bộ Y tế điều động vào tăng cường. "Các em vào đây, xa nhà, cần sự hỗ trợ gì từ Bộ?". Những lời động viên chân thành của lãnh đạo Bộ Y tế đã giúp tình nguyện viên vơi đi những vất vả phải đối mặt.