Tin vui cho người lao động bị cắt lương hưu được hưởng quyền lợi thay thế khi không còn chế độ hàng tháng

Lương hưu là gì?

Lương hưu hay còn gọi là chế độ hưu trí hoặc là chế độ, khoản phí được chi trả cho những người lao động đã đến độ tuổi về hưu (hết tuổi lao động) theo quy định của pháp luật. Chế độ này sẽ giúp bảo đảm cho người lao động khi về già sẽ có khoản chi phí cần thiết để chi trả cho nhu cầu sống cơ bản, chăm sóc sức khỏe của bản thân.

Người lao động sẽ được hưởng lương hưu khi tham gia đóng bảo hiểm xã hội trước đó.

Thông tin cần biết cho người nghỉ hưu sớm, vẫn phải đóng đủ 20 năm BHXH mới có cơ hội nhận lương hưu cao

GĐXH - Theo đó, quy định giảm từ 20 năm xuống 15 năm đóng BHXH để hưởng lương hưu hàng tháng sẽ không được áp dụng cho trường hợp nghỉ hưu sớm.

Đối tượng được hưởng lương hưu?

Căn cứ Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định như sau:

1. Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:

a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

b) Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

c) Cán bộ, công chức, viên chức;

d) Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

đ) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

e) Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;

g) Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

h) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;

i) Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

2. Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

...

4. Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng quy định tại Khoản 1 Điều này.

Đồng thời tại Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 có quy định về các chế độ mà người tham gia bảo hiểm được nhận, cụ thể gồm:

Các chế độ bảo hiểm xã hội

1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:

a) Ốm đau;

b) Thai sản;

c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

d) Hưu trí;

đ) Tử tuất.

2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế độ sau đây:

a) Hưu trí;

b) Tử tuất.

3. Bảo hiểm hưu trí bổ sung do Chính phủ quy định.

Theo đó, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hay tự nguyện thì đều được áp dụng hưởng lương hưu theo quy định pháp luật.

Bao nhiêu tuổi thì sẽ được nhận lương hưu?

Trước thời điểm Bộ luật lao động 2019 được thi hành và có hiệu lực, thì độ tuổi nghỉ hưu được quy định:

Đối với lao động nam: 60 tuổi.

Đối với lao động nữ: 55 tuổi.

Tuy nhiên, sau khi Bộ luật lao động 2019 được thi hành và có hiệu lực, độ tuổi để được nghỉ hưu đã tăng lên bắt đầu từ ngày 1/1/2021 như sau:

Đối với lao động nam: 60 tuổi 03 tháng, mỗi năm sẽ tăng thêm 3 tháng cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028.

Đối với lao động nữ: 55 tuổi 4 tháng, mỗi năm tăng thêm 4 tháng tuổi đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Khi người lao động đáp ứng điều kiện hưởng lương lưu ở trên sẽ được hưởng chế độ lương hưu và đi kèm với một điều kiện để hưởng lương hưu khác là đã đóng bảo hiểm đủ 20 năm.

Hàng tháng mức lương hưu được hưởng là bao nhiêu?

Theo quy định Điều 7 Nghị định 115/2015/NĐ-CP về mức hưởng lương hưu hàng tháng như sau:

Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 54 của Luật Bảo hiểm xã hội được tính như sau:

- Người lao động nghỉ hưu từ 1/1/2016 đến trước 1/1/2018:

+ Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% tương ứng với 15 năm đóng.

+ Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

- Lao động nam nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 trở đi.

Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng là 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội theo bảng dưới đây. Sau đó mỗi năm đóng cộng 2%, tối đa bằng 75%.

- Lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 trở đi.

Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng là 45% mức bình quân lương tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Sau đó mỗi năm đóng được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Như vậy, xác định mức hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo công thức nêu trên.

Đóng bảo hiểm xã hội bao nhiêu năm thì được hưởng lương hưu?

Về quy định thời gian đóng bảo hiểm xã hội để nhận lương hưu, Điều 73, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 có quy định:

Người lao động sẽ được hưởng lương hưu khi đủ tuổi về hưu (nam 60 tuổi và nữ 55 tuổi) và sau khi đã đóng đủ 20 năm bảo hiểm xã hội trở lên.

Trong trường hợp người lao động đủ điều kiện nhưng chưa đóng đủ thời gian tham giam Bảo hiểm xã hội, thì sẽ được đóng đến khi đủ thời gian quy định để hưởng lương hưu.

Để nhận được lương hưu, người lao động cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo đúng quy định và nộp tại cơ quan bảo hiểm xã hội huyện hoặc tỉnh/quận nơi tham gia đóng bảo hiểm xã hội.

20 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ đầy đủ, cơ quan bảo hiểm sẽ giải quyết, tổ chức chi trả lương hưu cho người lao động theo hàng tháng. Trong trường hợp hồ sơ không được chấp nhận sẽ có phản hồi rõ ràng cho người lao động về lý do bằng văn bản.

Điều kiện để được hưởng lương hưu

Theo Điều 169 Bộ luật Lao động quy định chi tiết về điều kiện người lao động được hưởng lương hưu, các điều kiện bao gồm:

+ Về thời gian đóng bảo hiểm: Người lao động bảo đảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội được hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu

+ Về độ tuổi nghỉ: Trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.

Người lao động bị suy giảm khả năng lao động; làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 05 tuổi so với quy định tại Khoản 2.

Người lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao và một số trường hợp đặc biệt có thể nghỉ hưu ở tuổi cao hơn nhưng không quá 05 tuổi so với quy định tại khoản 2.

Thời điểm được nhận lương hưu

Căn cứ theo quy định tại Điều 59 Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành:

Trường hợp lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì thời điểm hưởng lương hưu là thời điểm ghi trong quyết định thôi việc do đơn vị, doanh nghiệp lập.

Nếu là người quản lý doanh nghiệp, người phụ trách điều hành hợp tác xã thì thời điểm hưởng lương hưu là tháng liền kề khi người lao động đủ điều kiện và có văn bản đề nghị gửi cơ quan bảo hiểm xã hội.

Với lao động làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng – người đang thực hiện bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội thì thời điểm xác định được ghi trong văn bản đề nghị của người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Lương hưu bị cắt khi nào?

Người lao động đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm trở lên sẽ được giải quyết hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Lương hưu được cơ quan bảo hiểm xã hội chi trả hằng tháng. Tuy nhiên, theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, khoản lương hưu sẽ bị cắt nếu người lao động thuộc một trong các trường hợp sau:

Khi người lao động qua đời

Theo Mục 4, Chương III và Mục 1, Chương IV Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí sẽ được giải quyết hưởng lương hưu hằng tháng đến trọn đời.

Người này chỉ bị tạm dừng hưởng lương hưu khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Khoản 1, Điều 64 Luật này bao gồm: Xuất cảnh trái phép; bị toà án tuyên bố là mất tích; có căn cứ xác định việc hưởng bảo hiểm xã hội không đúng quy định của pháp luật.

Lương hưu sẽ được cơ quan bảo hiểm xã hội tiếp tục chi trả khi người xuất cảnh trở về định cư hợp pháp hoặc khi có quyết định hủy bỏ tuyên bố mất tích hoặc khi người lao động đáp ứng đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Tuy nhiên, nếu người lao động qua đời, cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ dừng chi trả lương hưu mà thay vào đó, sẽ thực hiện giải quyết chế độ tử tuất khi thân nhân người lao động yêu cầu.

Người lao động đang hưởng lương hưu ra nước ngoài để định cư mà có nhu cầu hưởng trợ cấp 1 lần thay cho lương hưu

Theo Điều 65 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và Khoản 1, Điều 21 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, người đang hưởng lương hưu hằng tháng ra nước ngoài để định cư vẫn được tiếp tục được chi trả lương hưu.

Tuy nhiên, nếu người này có yêu cầu hưởng trợ cấp 1 lần thì cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ chi trả trợ cấp 1 lần và cắt lương hưu hưu hằng tháng đang hưởng.

Người bị cắt lương hưu được thay thế bằng quyền lợi gì?

Theo quy định hiện hành, tùy vào trường hợp bị cắt lương hưu mà người hưởng sẽ được thay thế bằng các quyền lợi khác nhau. Cụ thể:

Trường hợp bị cắt lương hưu do người lao động qua đời, thân nhân của người lao động đó được hưởng chế độ tử tuất

Chế độ tử tuất được hưởng bao gồm: Trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất.

Trợ cấp mai táng = 10 x Mức lương cơ sở (theo Điều 66 và Điều 80 Luật Bảo hiểm xã hội).

Trợ cấp tuất bao gồm: Trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng.

Theo Điều 69 và Điều 70 Luật Bảo hiểm xã hội, thân nhân người lao động sẽ được hưởng trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng (tùy đối tượng cụ thể) nếu trước đó người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì thân nhân chỉ được trợ cấp tuất 1 lần (theo Điều 81 Luật Bảo hiểm xã hội).

Trường hợp bị cắt lương hưu do đi định cư nước ngoài thì được nhận trợ cấp 1 lần

Căn cứ Khoản 2, Điều 65 Luật Bảo hiểm xã hội, người đi định cư nước ngoài được hưởng trợ cấp 1 lần như sau:

Mức trợ cấp thấp nhất = 03 x Mức lương hưu hằng tháng đang hưởng.

Thủ tục cắt lương hưu để nhận loại trợ cấp khác

Để cắt lương hưu và nhận trợ cấp khác, người lao động hoặc thân nhân của người lao động đã mất cần thực hiện thủ tục như sau:

Trường hợp người lao động qua đời

Thân nhân làm thủ tục hưởng chế độ tử tuất. Căn cứ Điều 111, Điều 112 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Quyết định số 166/QĐ-BHXH và Quyết định số 838/QĐ-BHXH thủ tục hưởng chế độ tử tuất được thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ.

- Hồ sơ bao gồm:

Bản sao giấy chứng tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao quyết định tuyên bố là đã chết của tòa án đã có hiệu lực.

Tờ khai của thân nhân (Mẫu 09-HSB).

Bản chính Biên bản giám định mức suy giảm lao động đối với thân nhân bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên (thay bằng bản sao nếu đã có biên bản này để hưởng các chính sách khác) hoặc bản sao Giấy xác nhận khuyết tật mức độ đặc biệt nặng (tương đương mức suy giảm từ 81%): Áp dụng với trường hợp thân nhân hưởng trợ cấp tuất hàng tháng do suy giảm lao động.

Bản chính hóa đơn, chứng từ thu phí giám định kèm theo bảng kê chi tiết: Áp dụng với trường hợp cần thanh toán phí giám định.

- Thời hạn nộp: 90 ngày kể từ ngày người lao động qua đời.

Bước 2: Cơ quan bảo hiểm xã hội tiếp nhận và giải quyết hồ sơ.

Thời hạn giải quyết: Tối đa 08 ngày làm việc.

Trường hợp đi định cư nước ngoài

Người lao động thực hiện thủ tục hưởng trợ cấp 1 lần theo hướng dẫn tại Quyết định 222/QĐ-BHXH như sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ cho cơ quan bảo hiểm đang chi trả lương hưu:

Hồ sơ bao gồm:

- Bản chính đơn đề nghị (mẫu 14-HSB).

- Bản sao giấy xác nhận về việc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc bản dịch tiếng Việt có chứng thực của một trong các giấy tờ sau:

+ Hộ chiếu nước ngoài.

+ Thị thực nước ngoài; giấy tờ xác nhận đang làm thủ tục nhập quốc tịch nước ngoài.

+ Giấy tờ xác nhận hoặc thẻ thường trú, cư trú có thời hạn từ 05 năm trở lên.

Bước 2: Cơ quan bảo hiểm xã hội tiếp nhận và giải quyết hồ sơ.

Thời hạn giải quyết: Tối đa 5 ngày làm việc.