Truyền thuyết “ngũ thị thần”

Không phải trong rừng sâu mà chính tại một miền biển của Nghệ An tồn tại 5 cây thị cổ vài trăm năm tuổi do ông Lê Minh Thưởng, hậu duệ đời thứ 16 của dòng họ Lê đang sở hữu và gìn giữ như một bảo vật lưu truyền của tổ tiên.

 

Cây thị già thế này phải 8 - 9 người lớn ôm mới xuể.

 

Chủ nhân của những cây thị già là một cựu quân nhân, một cảnh vệ của Bác Hồ đã nghỉ hưu 10 năm nay. Ông là Lê Minh Thưởng (71 tuổi), hậu duệ đời thứ 16 của dòng họ Lê ở thôn 2, Nghi Thịnh (Nghi Lộc, Nghệ An).

 

Khi chúng tôi hỏi về những cây thị cổ của gia đình, ông háo hức kể như một niềm tự hào về những báu vật của tổ tiên để lại. Ông Thưởng cho biết: “Không ai biết rõ lai lịch của những cây thị già này được trồng vào năm nào? Chỉ biết rằng, trong gia phả của dòng họ Lê khuyên con cháu đời sau nối tiếp phải bảo tồn cho được những cây thị này. Nó là minh chứng cho một thời hào hùng của lịch sử dòng họ Lê nơi đây”. Từ đó, những cây thị già cũng được người ta gắn cho những câu chuyện kì bí.

Nằm sát biển và là phía Đông của xứ Nghệ, thôn 2 mang nhiều dấu tích của lịch sử. Năm cây thị già cũng gắn liền với nhiều truyền thuyết về sự ra đời của dòng họ Lê trên đất Nghệ.

 

Ông Thưởng bảo, từ bé đã thấy 5 gốc thị già sừng sững ở góc vườn như thách thức với thời gian. Tuy nhiên có một điều thật lạ, giữa vùng đất gió lào cát trắng nằm cách bờ biển Cửa Lò chưa đầy một cây số thế mà những cây thị già vẫn hiên ngang sừng sững hút nhựa sống của vùng đất khô cằn của xứ Nghệ nuôi những cành lá xanh tươi. Năm cây thị trở thành chỗ dựa tinh thần của dòng dõi con cháu họ Lê và của bà con vùng quê nghèo này.

Lai lịch của 5 cây thị cổ gắn liền với người có công mở cõi nơi đây. Gia phả của dòng họ Lê tại Nghi Thịnh ghi, Đức Thái tổ Lê Lợi đã phong cho vị quan Lê Văn Hoan (người Thanh Hóa) hiệu Quý Công và được triều đình giao cho cai quản vùng đất duyên hải miền Trung này. Người ta cho rằng, 5 cây thị cổ cũng được trồng vào thời kỳ này.

 

Theo gia phả dòng họ để lại thì xa xưa có một cơn đại hồng thuỷ tràn qua vùng đất này. Cơn đại hồng thuỷ dữ tợn lắm, cuốn trôi tất cả mọi thứ, chỉ duy nhất còn 5 cây thị vẫn hiên ngang xanh tươi đơm hoa kết trái trước lưỡi quét của thiên nhiên. Thuỷ tổ dòng họ Lê đoán đây là điềm lành nên đã dựng lều lập làng, quy tụ con cháu cho ngàn đời sau sinh sống.

Ông Thưởng cũng cho hay, những cây thị già còn là nơi trú ẩn của bộ đội và là nơi tổ chức những buổi họp quan trọng của các tiểu đoàn hành quân qua đây. Trụ sở của quân khu 4 cũng đóng ngay dưới gốc cây thị cổ thụ này, mãi cho đến năm 1974 mới chuyển vị trí mới. Vì vậy, dưới những gốc cây thị cổ thụ còn mang dấu tích của căn hầm trú ẩn bí mật của bộ đội và nhân dân thời kỳ chiến tranh chống Mỹ ác liệt.

 

 

“Già rồi, tôi cũng chẳng mong ước điều gì, chỉ mong phúc đức con cháu đời sau vẫn gìn giữ bảo vật của tổ tiên để lại và 5 cây thị cổ sẽ được xếp hạng cây di sản”, ông Thưởng nói. Thiết nghĩ, đây là một giá trị tinh thần thiêng liêng cần có những giải pháp để gìn giữ lấy di sản quý giá này.

Năm cây thị trong vườn nhà ông Thưởng hiện đã già lắm rồi. Thân cây xù xì mốc meo, u cục sần sùi, hang hốc, đụn rễ với những hình thù kỳ quái nhưng các cành con, cành cháu... vẫn mọc xanh tươi và vươn cao ngạo ngễ. Gốc thị bé nhất cũng có chu vi trên 10m, phải 8 - 9 người ôm mới xuể. Thân cây rỗng tạo thành lỗ hổng lớn, có cây cả 5 người chui vào cũng lọt. Thân cây cao to, vậm vạp vươn rộng ra khắp vườn như che chở sự sống cho những cây con, cháu, chắt chít của “cụ Thị”. Từng thớ thịt, đụn rễ cắm sâu vào lòng đất như hút những tinh tuý của tạo hoá khiến người xem cũng chẳng muốn rời.

Người ta đồn rằng, 5 cây thị nằm quanh nhà thờ của dòng họ Lê thiêng lắm. Trải qua hàng trăm năm, mưa gió, bão lụt, sóng thần và cả đạn bom cày xéo của giặc thế mà chằng hề hấn gì.

 

Dù 5 cây thị đã già lắm rồi nhưng hàng năm vẫn đơm hoa kết trái và cho rất nhiều quả. Mỗi mùa cho thu hoạch hàng tấn quả, đặc biệt mỗi cây có một hương vị và kích thước quả khác nhau. Người dân trong làng vẫn khẳng định rằng, quả của những cây thị nhà ông Thưởng vẫn có mùi thơm đặc biệt và hương vị thì ngon hơn bất cứ cây thị nào.

“Nhờ có cây thị, con cháu họ Lê đều học hành thành đạt và làm ăn tấn tới”, ông Thưởng tự hào kể. Ông Thưởng còn bảo, cây thị là bảo vật của gia đình ông cũng như tổ tiên của dòng họ để lại. Thị là mắt, để dõi theo từng bước đi của con cháu đời sau. Đã có người gạn hỏi mua những cây thị cổ thụ về làm cảnh với giá lên đến hàng tỷ đồng, nhưng ông Thưởng gạt phắt đi. Có người bảo ông là “lão gàn” dại dột, lấy số tiền đó mà sống thì suốt đời sung sướng. Cuối cùng thì “lão gàn” ấy vẫn khăng khăng giữ cho được bảo vật của tổ tiên để lại. Không phải bởi những câu chuyện kì bí mang nhiều dấu tích của lịch sử mà còn là tài sản vô giá mà cả dòng họ trao lại cho ông.

 

“Tổ tiên đã để lại cho chúng tôi, chúng tôi phải có trách nhiệm gìn giữ. Nó không những là tài sản của riêng dòng họ chúng tôi mà cả của người dân trong vùng này nữa. Khuyên răn, dạy dỗ con cháu gìn giữ bảo tồn là bổn phận mà tôi phải làm trước lúc đi theo tổ tiên”, ông Thưởng chia sẻ.