Vì sao “Cô Ba Sài Gòn” giành giải Cánh diều Vàng?

Cảnh trong phim “Cô Ba Sài Gòn”. Ảnh: TL

Dấu ấn Ngô Thanh Vân

Với 15 năm tổ chức, nhưng theo nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã (thành viên Ban Giám khảo hạng mục Phim truyện truyền hình), đây là lần đầu tiên Cánh diều vàng có một tiêu chí rõ nét: “Đề cao tác phẩm điện ảnh, phim truyền hình có dấu ấn sáng tạo trong nghệ thuật thể hiện, mang đậm bản sắc dân tộc, giàu giá trị nhân văn và đạt hiệu quả xã hội tích cực”. Từng làm giám khảo trong nhiều năm của Cánh diều Vàng, nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng, đây là điều rất đáng khen của BTC năm nay. Nó không chỉ giúp giám khảo dễ dàng trong việc chấm giải mà quan trọng hơn là trả cho điện ảnh Việt Nam một tấm “căn cước” khi ra thế giới.

Theo nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã: “Từ trước đến nay, mỗi khi hội nhập với quốc tế, phim của Việt Nam rất khó nhận diện tính bản sắc. Nếu có thì tính bản sắc cũng rất yếu. Ví như phim “Đảo của dân ngụ cư” cũng tham gia tranh giải năm nay, cảm giác như là phim của… Liên Hợp Quốc. Nhân vật chính là ông chủ người Hoa, rồi có cả người Khmer (nhân vật Miên do Nhan Phúc Vinh đóng), có cả người theo đạo Hồi (nhân vật Ahmed do Hoàng Nhân đóng). Những năm trước, tôi rất tiếc cho phim Áo lụa Hà Đông, Thiên mệnh anh hùng… Kịch bản tốt, tính dân tộc sắc nét nhưng tiêu chí mỗi năm một khác nên khi vào giải, nó không đạt. Tôi cũng đề xuất nên có giải đặc biệt, nếu trong trường hợp một phim có giá trị nhưng chẳng may không đúng với tiêu chí của giải”.

Nói về việc, vì sao phim “Em chưa 18” giành hai giải quan trọng là Đạo diễn xuất sắc và Nam chính xuất sắc nhưng chỉ giành Cánh diều Bạc, nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng: “Phim “Em chưa 18” có kịch bản chặt chẽ, diễn xuất của diễn viên tốt nhưng áp với tiêu chí thì nó không phù hợp. Nhưng tôi nhớ, khi phim được trao Bông sen Bạc, cũng có ý kiến than thở rằng: “Điện ảnh Việt Nam chỉ được đến thế thôi sao?”. Cá nhân tôi cũng thấy, “Em chưa 18” nhỉnh hơn “Cô Ba Sài Gòn”. Tuy nhiên, mỗi giải có một tiêu chí riêng và với một giải thưởng mang tính quốc gia thì yếu tố để hội nhập rất được đề cao. “Cô Ba Sài Gòn” dù chất lượng nghệ thuật chưa hẳn đã tròn trịa nhưng nó mang dấu ấn dân tộc và dấu ấn cá nhân rất rõ nét. Trong lúc rất nhiều đạo diễn đi theo xu hướng thương mại, giải trí thì Ngô Thanh Vân đã kiên định với dòng phim tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc, từ “Tấm Cám chuyện chưa kể” và đến bây giờ là “Cô Ba Sài Gòn”. Cô ấy rất có ý thức xây dựng dấu ấn cá nhân thông qua tác phẩm chứ không phải chủ trương chọn xu hướng đó để tranh giải. Rõ ràng, với xu thế hội nhập như hiện nay, việc đề cao bản sắc dân tộc sẽ rất có lợi thế. Ít nhất là nó mang tính nhận diện. Trong khi đó, rất nhiều phim của Việt Nam hiện nay khi mang công chiếu ở nước ngoài, hoặc là không biết phim của đất nước nào, hoặc là nhầm với phim của nước khác chứ chưa nói đến việc hay hay dở”.

Cũng với tiêu chí ấy, nhưng “Thương nhớ ở ai” giành giải thưởng ở hạng mục phim truyền hình được cho là thuyết phục hơn hẳn. Trong số các phim tranh giải ở hạng mục này, “Thương nhớ ở ai” thực sự nổi bật về chất lượng, đề tài cho đến diễn xuất. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh đã chọn một đề tài khó và khá nhạy cảm là cải cách ruộng đất để đặc tả những phận người trong bối cảnh nông thôn Việt Nam thế kỷ trước. Bộ phim đã giành được rất nhiều giải, gồm: Phim truyền hình xuất sắc, Đạo diễn xuất sắc (Lưu Trọng Ninh và Bùi Thọ Thịnh), Nam diễn viên phụ xuất sắc (Jimmy Khánh), Quay phim xuất sắc (Hoàng Tích Thiện).

Lễ trao giải buồn tẻ

Dù thu hút rất nhiều nghệ sĩ, ngôi sao điện ảnh, truyền hình đến tham dự và trao giải nhưng nhìn chung, Cánh diều Vàng diễn ra khá buồn tẻ. Những người được lên trao giải chỉ nói theo kịch bản mà không có sự kết nối, tung hứng hay giao lưu với khán giả. Một số giải thưởng quan trọng nhưng diễn viên không đến nhận giải, như Trương Minh Quốc Thái (nam diễn viên chính xuất sắc thể loại phim truyền hình- phim “Tử thi lên tiếng”); Kiều Minh Tuấn (nam diễn viên chính xuất sắc thể loại phim điện ảnh- phim “Em chưa 18”); đạo diễn, nhà sản xuất Ngô Thanh Vân và dàn diễn viên phim “Cô Ba Sài Gòn” cũng không có mặt, ngoại trừ đạo diễn Kay Nguyễn.

Điều đáng tiếc nữa là, dù nhận được giải thưởng danh giá nhưng người đại diện lên nhận giải ăn vận khá tuềnh toàng, tóc tai cẩu thả, không đúng với không khí trang trọng của một buổi trao giải mang tầm quốc gia. NSND Đặng Nhật Minh từng tâm sự rằng, nghệ sĩ Việt vì thiếu xem trọng hình ảnh mỗi khi xuất hiện trước công chúng mà khi tham dự các Liên hoan phim Quốc tế thường rơi vào hoàn cảnh “tẽn tò” chỉ vì không tuân thủ quy định về trang phục. Họ quy định rất rõ, nữ mặc dạ hội và nam đều phải mặc comple, áo sơ mi trắng đính nơ đen. Đoàn nghệ sĩ Việt có lần không thể vào tham dự Lễ trao giải chỉ vì thiếu cái nơ ở cổ áo. Trong khi đó, xem Lễ trao giải ở nước mình, nếu như các nữ nghệ sĩ rất chịu khó đầu tư trang phục thì không ít các nam nghệ sĩ ăn vận như đang ở trường quay.

Sự buồn tẻ còn được “tiếp tay” thêm bởi không khí của Lễ trao giải. Có nghệ sĩ cảm thán, “Chưa ở đâu lười vỗ tay như ở Việt Nam”. Có những hạng mục được trao gần như chỉ có vài người khích lệ. Ngay giải thưởng cao nhất là Cánh diều Vàng, chủ nhân lên nhận giải rồi mà ở dưới khán đài mãi mới thấy tiếng vỗ tay lẹt đẹt vang lên.

Minh Nhật