Vì sao lại có tục mua muối, mua lửa và hái lộc ngày đầu năm mới?

Đầu năm mua muối

Bát muối đầy có ngọn biểu thị cho sự đầy đủ, no ấm, thường được đặt ở góc nhà theo hướng Đông Nam (tài lộc dồi dào) hoặc hướng Đông (sức khỏe)

Từ bao năm nay, cứ vào sáng mùng 1 Tết, trên đường phố hay ngóc, ngách ở Hà Nội thường sẽ có một vài người đi bán muối dạo. Người mua sẽ không mặc cả và người bán sẽ đong một bát muối đầy có ngọn chứ không gạt ngang miệng bát. Đó là dân gian quan niệm rằng mua muối có ngọn mới mang lại sự đầy đủ, trọn vẹn và no ấm cả năm.

Dân gian vẫn có câu truyền miệng nhau "đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi", với ý nghĩa mong muốn tiễn những điều không may mắn (bạc bẽo như vôi) của năm cũ và đón chờ những điều tốt đẹp hơn trong năm mới (mặn mà, đậm đà như muối).

Xe bán muối quen thuộc xuất hiện vào sáng mùng 1 Tết

Theo quan niệm truyền thống, muối là vật có thể xua đuổi tà ma chướng khí, những hạt muối trắng tinh khiết, thanh sạch sẽ mang lại những điều tốt lành cho cả gia đình. Đầu năm mua muối với mục đích: muối có vị mặn thể hiện tình cảm thắm thiết, mặn nồng giữa các thành viên.

Nếu đầu năm đem muối mang tặng cho bạn bè, đối tác làm ăn... thể hiện mong muốn gắn bó, thắt chặt mối quan hệ bền lâu. Nhiều người dân miền Bắc tâm niệm rằng đầu năm mua muối thì cả năm sẽ làm ăn phát đạt, may mắn, thuận lợi, mang lại nhiều sung túc.

Vì vậy, từ đêm giao thừa, mọi người thường mua một túi muối nhỏ từ những người bán dạo trên đường phố hoặc những nơi tập trung nhiều người dân đi lễ như đình chùa đền.... Muối sẽ được đóng vào các túi nhỏ, xinh, có thể cầm tay được và giá cũng không quá cao.

Mua lửa đầu năm

Những túi muối - lửa màu đỏ được bày bán rất nhiều vào ngày đầu năm.

Cũng giống như muối, người xưa quan niệm rằng đầu năm mua lửa (bật lửa, diêm, gas...) sẽ đem về những điều tốt lành cho gia đình. Thông thường, bật lửa hoặc bao diêm sẽ được bán kèm theo túi muối. 

Vì thế, người dân mua lửa đầu năm với hy vọng năm mới mọi thứ sẽ suôn sẻ hơn. Thông thường, bật lửa hoặc diêm được bán kèm theo túi muối và được bán nhiều trong đêm giao thừa, mồng một tết. Người dân sẽ mua những chiếc túi này vào đêm giao thừa hoặc sáng ngày mùng một Tết sau đó đặt trên bàn thờ để cầu may.

Hái lộc đầu năm

Trải qua hàng nghìn năm, trong dân gian vẫn còn lưu truyền tục hái lộc vào dịp đầu năm mới. Đây đã trở thành một nét văn hóa Tết trong đời sống của người Việt Nam.

Sau khi cúng giao thừa hay sớm mùng 1 Tết, người ta thường đến đình chùa, đền phủ để hái một cành lộc non mang về nhà, với mong muốn được Thần, Phật linh thiêng ban cho tài lộc, may mắn suốt năm. Những cành lộc nhỏ được hái từ các thân cây có sức sống mạnh mẽ như: si, sung, xanh, đa... Người hái lộc mang về, treo trước hiên nhà hoặc cắm vào bình hoa, có nơi còn treo ở gian giữa hoặc cửa ra vào để trừ ma quỷ hay có ý báo là đã rước phúc lộc về.

Trong thời khắc giao hòa của đất trời thì việc hái lộc về nhà là điều mà nhiều người rất thích, đó thể hiện mong cầu mang về những điều tốt đẹp với ý nghĩa ''Tống cố, nghinh tân", xua đi những điều không may mắn trong năm cũ, chờ đón những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới…

Tuy nhiên, cần chú ý hái lộc là hái những cành lá nhỏ, mang tính tượng trưng chứ không nên biến tướng thành hành vi phá hoại cây xanh, cảnh quan môi trường trong dịp Tết. Trên thực tế, không ít người vì nghĩ đem "lộc" càng nhiều về nhà thì sẽ càng nhận được nhiều may mắn, tài lộc trong năm mới nên đã đi vặt trụi hết cành lá của cây ở nơi đình, chùa, gây mất mĩ quan.

Hãy hái lộc đầu năm theo đúng bản chất, ý nghĩa mà ông bà ta đã quan niệm, tránh biến những cây xanh trở nên xơ xác, cảnh vật chốn linh thiêng thành hoang tàn, bừa bộn chỉ vì phong tục này!

K.N (th)