10 năm thêu một bức tranh

Rất nhiều bức tranh thêu phong cảnh thiên nhiên, hoa cỏ sinh động thể hiện bàn tay tài hoa của nghệ nhân Lê Văn Kinh. Ảnh: XL.

Với bàn tay tài hoa và những gì ông đã cống hiến cho nghệ thuật tranh thêu, năm 2011, ông đã được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam trao chứng nhận Kỷ lục Việt Nam năm 2011 cho bộ tranh thêu tay bài thơ "Cáo tật thị chúng" bằng nhiều ngôn ngữ nhất.

Tập thêu từ thuở lên 5

Nghệ nhân Lê Văn Kinh sinh ra trong gia đình thuộc dòng dõi quyền quý và được thừa  hưởng "gien" về nghệ thuật tranh thêu từ người ông nội. Bắt đầu làm quen với nghề thêu từ khi 5 tuổi, đến nay, ông đã bước sang tuổi 84. ông được người dân xứ Huế tôn vinh như một "bậc thầy" trong nghề truyền thống nơi đây. 

Ông vốn là cháu ngoại của Tham tri Bộ Lễ Nguyễn Văn Giáo (hiệu Chí Thành, một vị quan triều Nguyễn dưới thời vua Khải Định); cháu nội của cụ Lê Chí Thành, một thợ thêu tài hoa ở xã Quất Động (huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông xưa). Trong lần tuyển thợ giỏi của Triều Nguyễn, cụ Thành được triệu về kinh đô Huế để phục vụ trong triều đình nhà Nguyễn. Thân sinh của ông Kinh là Lê Văn Hỡi, một thợ thêu tài hoa dưới triều vua Khải Định.

Khi vừa lên 5 tuổi, ông đã bắt đầu làm quen và được hướng dẫn cho nghề thêu. Từ những đường chỉ thô ráp, ông nhanh chóng lĩnh những kiến thức cơ bản mà người cha truyền dạy. Thừa hưởng "gien" nghệ thuật, lại nhờ kiên trì, đam mê, chịu khó học hỏi, đến năm 10 tuổi ông Kinh đã thành thạo với việc cầm kim, đường chỉ và bắt đầu tự làm những tác phẩm khiến nhiều tay thêu kỳ cựu xứ Huế thời bấy giờ phải trầm trồ thán phục. 

Năm 1956, ông Kinh chính thức bước vào nghề thêu tranh và tiếp quản để làm chủ hiệu thêu Đức Thành của gia đình để lại. Cũng từ đó đến nay, hơn 70 năm đã trôi qua, nghệ nhân Lê Văn Kinh vẫn chưa hết cháy bỏng với nghề của mình và cho ra nhiều tác phẩm "để đời". 

Nghệ nhân Lê Văn Kinh với bằng chứng nhận Kỷ lục Việt Nam.

Sau ngày thống nhất đất nước, ông được nhà nước phân công, cử đi dạy nghề thêu ở các khắp các tỉnh dọc miền Trung. Ông đã mạnh dạn mở cơ sở thêu tranh Cẩm Tú và thành lập Hợp tác xã thêu ren Phú Hòa để xuất khẩu. Năm 1994, ông nghỉ hưu và trở lại với cửa hàng thêu tranh Đức Thành để phục hồi nghề truyền thống của gia đình và tìm người để kế thừa kinh nghiệm trong nghề của mình. Năm 1997, một đoàn phóng viên người Mỹ đến tham quan cửa hàng tranh thêu của ông. Sau khi xem tranh thêu ở phòng trưng bày, một vị khách trong đoàn hỏi ông: "Vì sao Việt Nam cũng có nhiều bài thơ hay mà ông không chọn để thêu tranh?". Chính từ câu hỏi này, ông bắt tay vào nghiên cứu thêu thơ theo nét viết thư pháp.

Tác phẩm "Mẹ".

Trăn trở cuối đời

Nghệ Nhân Lê Văn Kinh hiện đã bước qua tuổi "xưa nay hiếm" nhưng ông vẫn miệt mài truyền dạy cho con cháu nghề thêu gia truyền do tổ tiên để lại. Ông trăn trở: "Suốt một đời tôi chú tâm vào nghề thêu mà ông cha truyền lại vì vậy tôi đã bỏ lỡ mất cơ hội đi học ngành luật mà mình đã thi đậu để theo đuổi, gìn giữ cái nghề này. 

Bây giờ, sức khỏe tôi ngày càng yếu đi, điều tôi băn khoăn lo lắng nhất là trong thời đại ngày nay, sợ rồi nghề thêu sẽ bị mai một, hiện giới trẻ không còn mặn mà với nghề này nữa. Bởi nghề thêu đòi hỏi phải có cái tâm, sự cần mẫn chịu khó thì sản phẩm tạo ra mới có giá trị cao. Hơn nữa, ngày nay việc thêu máy đem lại năng suất và hiệu quả cao khiến cho nghề thêu tay khó cạnh tranh với thị trường".

Ông Kinh cũng chia sẻ ước nguyện: Để tỏ lòng tri ân về cội nguồn dân tộc, thời gian sắp tới, ông sẽ  đi thăm các vùng, miền trên cả nước để tìm hiểu và thêu  những bức tranh tượng trưng cho các nơi ấy. "Cái độc đáo ở từng bức tranh là phải nói lên được cái riêng biệt của từng vùng, miền ấy. Chẳng hạn ở Huế là cầu Trường Tiền, ở Nghệ An là Quê Bác, ở Hà Nội là Lăng Bác, ở TP Hồ Chí Mình là Bến Nhà Rồng...", ông Kinh bật mí. Đây cũng chính là tâm nguyện cuối đời của ông trước khi đi theo tổ tiên.