Bộ kỷ vật tóc Bác Hồ

Cụ Nguyễn Công Ích bên bàn thờ Bác Hồ trong phòng riêng của mình.

 

Kỷ vật xúc động

 

Trung tá Hoàng Hữu Duyên, phòng Sưu tập - Bảo tồn, Bảo tàng Công an Nhân dân cho biết: Bộ kỷ vật gồm 8 mẫu tóc của Bác được đánh số thứ tự từ 1-8. Tuy nhiên các mẫu tóc này không được chú thích rõ ràng về thời gian cụ thể lưu giữ, chỉ biết là những giai đoạn cuối đời của Bác, mẫu cuối cùng lưu giữ vào năm 1969.

 

Dù vậy, nhìn những mẫu tóc theo thứ tự có thể cảm nhận rõ màu thời gian. Nếu như mẫu số 1, 2, 3 có đa số những sợi có màu hung, xen lẫn những sợi bạc, những mẫu tiếp theo, số sợi bạc tăng dần, đến mẫu tóc số 8 thì gần như bạc trắng. Dù tóc bạc dần theo quy luật tự nhiên, nhưng khi nhìn những di vật này, người xem không khỏi xúc động. Trong những sợi bạc thêm giữa các thời kỳ là không biết bao nhiêu đêm Bác đã thức trắng để  nghĩ suy chuyện nước nhà.

 

Các mẫu tóc của Bác Hồ.

 

Cùng với 8 mẫu tóc của Bác, Bảo tàng Công an Nhân dân còn lưu giữ bộ dụng cụ cắt tóc được các chiến sỹ cảnh vệ trong Phủ Chủ tịch sử dụng cắt tóc cho Người trước đây. Bộ dụng cụ này còn khá đầy đủ, gồm: Tông-đơ, kéo tỉa, dao cạo, lược, áo choàng, khăn, gương  cho đến hộp đựng phấn, hộp đựng xà phòng, chổi chải tóc, chổi bôi xà phòng. Tất cả được đựng trong một chiếc vali nhỏ bằng da.

 

Đặc biệt, bộ dụng cụ này có nguồn gốc xuất xứ từ nhiều nước, phần lớn là các nước trong hệ thống xã hội chủ nghĩa trước đây. Chiếc tông-đơ do Đông Đức (cũ) sản xuất, lọ đựng phấn rôm có xuất xứ từ Liên Xô (cũ)... còn chiếc hộp để đựng tất cả dụng cụ này được làm bằng nhôm lại có chữ Trung Quốc. Một số kỷ vật khác như chiếc gương nhỏ, áo choàng, khăn chắc chắn do các chiến sỹ cảnh vệ đặt làm.

 

Một kỷ vật cũng khiến người xem hết sức xúc động là 2 chiếc khăn mặt loại nhỏ, được làm bằng sợi bông loại to, màu trắng. Chúng được dùng để đặt lên vai khi các chiến sỹ cảnh vệ cạo mặt cho Bác sau khi cắt tóc xong. Nhìn kỹ có thể nhận thấy 2 chiếc khăn này rất có thể đã được xé làm đôi từ một chiếc khăn lớn hơn.

 

Bộ dụng cụ từng được dùng cắt tóc cho Bác.

 

 

Sau khá nhiều thời gian, được sự giúp đỡ của Bộ Tư lệnh Cảnh vệ  chúng tôi mới tìm được một trong những chiến sỹ cảnh vệ từng được vinh dự cắt tóc cho Bác Hồ năm xưa hiện còn sống. Đó là cụ Nguyễn Công Ích, hiện nghỉ hưu tại Liên Trung, Đan Phượng, Hà Nội. Thật trùng hợp, bởi theo cụ Ích, chính cụ là người đã sưu tầm và giữ lại tóc của Bác và sau đó chuyển lại cho bảo tàng.

 

Cụ Ích tham gia cách mạng từ năm 18 tuổi. Sau đó vào bộ đội, từng tham gia Trung đoàn Thủ đô, sau đó được chuyển về công tác tại Phòng quản trị Cục Cảnh vệ (Nay là Bộ Tư lệnh cảnh vệ - PV). Năm 1946, cụ Ích đã là đội trưởng đội cảnh vệ bảo vệ Bác ra sân bay đi dự hội nghị Fon tainebleau (1946). Cụ còn nhớ rõ, trước  khi bước lên máy bay, Bác dặn dò những người ra tiễn: "Các chú ở nhà luyện tập cho tốt, Bác đi rồi Bác lại về". 

 

Vốn là người khéo tay, cẩn thận nên lúc rảnh rỗi, anh em trong đơn vị thường nhờ cụ Ích cắt tóc. "Thấy tôi khéo tay nên lãnh đạo Cục Cảnh vệ đề xuất chuyển đến phục vụ cho các đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ở căn nhà nhỏ 33 Trần Phú. Sau đó, đến 1965, khi đồng chí Trần Hạnh (nguyên là Bí thư tỉnh Trà Vinh) người từng được giao cắt tóc cho Bác Hồ được điều sang làm đội trưởng đội bảo vệ lãnh tụ thì các đồng chí lãnh đạo tín nhiệm giao cho tôi làm công việc này" - cụ Ích xúc động kể lại.

 

Đều đặn một hoặc hơn một tháng, cụ Ích lại nhận được lệnh của đồng chí Vũ Kỳ vào cắt tóc, sửa râu cho Bác Hồ. "Bác có thói quen cắt tóc vào đầu giờ chiều, nên cứ khoảng 1h chiều là tôi đã có mặt ở nhà thợ điện trong Phủ Chủ tịch (nay là ngôi nhà số 54, Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch - PV). Những lần phục vụ Bác chỉ kéo dài trong khoảng 30 - 40 phút, không kéo dài hơn vì Bác rất bận".

 

Trung tá Hoàng Hữu Duyên cho biết: Bộ sưu tập kỷ vật tóc và bộ dụng cụ cắt tóc của Bác gồm nhiều chất liệu nên phải lưu giữ nhiều chỗ khác nhau. Tuy nhiên, anh nhớ rõ vị trí của từng kỷ vật, có thể lấy ra bất cứ lúc nào mà không cần tra sổ.

 

Lần đầu được vào cắt tóc cho Bác Hồ, cụ đã vui đến mức cả đêm trước đó trằn trọc không ngủ được. Thế rồi, giây phút được cận kề bên vị Cha già mà cụ vô vàn kính yêu, nước mắt cứ ứa ra vì xúc động. Nhìn mái tóc của Người lấm tấm nhiều sợi bạc mà cụ không khỏi xót xa. "Ngay từ lúc đó, tôi đã nảy sinh ý nghĩ sẽ góp nhặt những sợi tóc của Người để giữ lại bên mình làm kỷ niệm. Bởi thế, mỗi khi cắt tóc cho Bác tôi thường dùng một khăn voan mỏng cuốn quanh vai để tóc không bị rơi. Cắt xong, tôi chỉ làm một động tác nhẹ nhàng là tháo chiếc khăn ra rồi vo tròn từ bên này sang bên kia để những lọn tóc đó nằm gọn phía trong. Sau đó tôi mang về nhà, cho vào một túi nilon, lấy bút ghi vào một mảnh giấy để đánh số thứ tự rồi cất vào tủ cá nhân của mình" - cụ Ích thật lòng chia sẻ.

 

 

Trong vòng 3 năm (1965 -1967) cụ Ích đã góp nhặt được hơn 30 lọn tóc của Bác. Mỗi lần đi công tác xa hoặc làm những nhiệm vụ quan trọng cụ lại kín đáo lấy một lọn tóc của Bác để vào túi áo bên ngực trái của mình như để tiếp thêm sức mạnh và nghị lực. Cụ lý giải: "Tôi không cho những lọn tóc này là những lá bùa có phép thuật gì đó, tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng, có một phần cơ thể Bác trong người cũng chính là đang có Bác bên cạnh".

 

Nay đã hơn 80 tuổi, đã nghỉ hưu ở quê nhưng những kỷ niệm, kỷ vật về Bác Hồ, cụ Ích vẫn luôn cất giữ cẩn thận. Chị Nguyễn Thị Hồng - con gái cụ Ích, hiện công tác tại Bộ Tư lệnh Cảnh vệ cho biết: "Bố tôi luôn noi gương và dạy con cái những đức tính mà cụ học được từ Bác Hồ: Không ham hố lợi danh, giản dị, ngăn nắp, tận tâm với mọi người, mọi việc…".

 

Quan tâm đến từng chi tiết   "Mỗi lần cắt tóc, bao giờ Bác cũng chủ động bắt chuyện để hỏi han về gia đình tôi, về cuộc sống của nhân dân bên ngoài. Thời kỳ đó còn dùng tem phiếu, Bác rất hay hỏi mọi người dùng tem phiếu có gặp nhiều khó khăn hay không? Thực phẩm mua bán bằng tem phiếu có đảm bảo chất lượng không? Mọi người ăn uống có được no không.   Có lần Người hỏi thăm về tình hình quê hương Liên Trung của tôi. Tôi thưa thật với Bác chuyện đê Liên Trung đang bị nứt, có nguy cơ vỡ. Ngay sau đó, Bác đã yêu cầu kiểm tra, cho gia cố lại đê, xây hệ thống cống Đan Hoài để cung cấp nước tưới tiêu cho bà con nhân dân xung quanh".   Cụ Nguyễn Công Ích

 

 

Hoàng Long
Gia đình & Xã hội Cuối tuần Xuân Canh Dần