Cách dọn mâm cơm và để phần cơm của người Hà Nội xưa - nét đẹp của sẻ chia và ký ức!
GiadinhNet - Chuyện dọn mâm bát và để phần người ăn sau được nhiều nàng dâu lên mạng "bóc phốt". Thế nên, chuyên gia ẩm thực Vũ Thị Tuyết Nhung đã chia sẻ nét đẹp về cách dọn mâm bát khi ăn và để phần người ăn sau sao cho nhìn là muốn ăn, chứ không phải là tung hê hết mâm bát như một số người hay về ăn muộn than phiền.
Dọn mâm bát chuẩn bị ăn cơm thời xưa
Hồi bé nhiều lần mẹ tôi dọn hàng, tuy bận kéo nốt khung cửa sắt cũ kỹ để đóng cửa nghỉ tối, bà vẫn kịp ngó vào chiếc phản gian trong. Nếu thấy còn trống trơn là bà cao giọng gọi vóng lên nhà trên: "Hôm nay đến lượt đứa nào dọn mâm bát mà 6 giờ tối rồi chưa thấy động dạng gì nhỉ?".
Thế là chị em tôi dù đang mải đọc truyện, hay chơi đồ hàng... bắt đầu chạy rầm rập xuống cầu thang và thi nhau truy vấn xem đến lượt đứa nào đúng phiên dọn mâm bát (các gia đình Hà Nội xưa thường rất đông con, ít thì 3-4 con, nhiều thì 7-8 đứa). Và tôi là đứa đãng trí nhất nhà thường hay đắc tội nên bị mẹ mắng nhiều nhất.
Hồi trước nhiều nhà khá giả ở Hà Nội chỉ có bố đi làm lo nuôi sống cả nhà. Mẹ ở nhà lo nội trợ, nuôi con với sự hỗ trợ của những người giúp việc. Vào những năm chiến tranh, bao cấp cuộc sống khó khăn hơn, cả bố lẫn mẹ đều lăn ra kiếm kế sinh nhai.
Nhiều nhà bố ra chiến trường, mẹ vào nhà máy, xí nghiệp làm tối mắt tối mũi. Bởi vậy, trẻ em trong các gia đình hầu như tự lực hết các việc nhà, nhẹ nhất là việc dọn mâm bát và rửa bát.
Mỗi khi dọn mâm bát chuẩn bị ăn cơm, tôi thường vào nhà ngang, rướn người lấy chiếc mâm trên nóc chạn đặt lên chiếc ghế đẩu gỗ cũ và bắt đầu dọn mâm bát. Vừa làm vừa đếm xem bữa nay có bao nhiêu người ăn để lấy đủ bát đũa. Xem nhà nấu món canh, món mặn gì để lấy đúng bát tô, và các loại muôi thìa, đĩa ớt, vịt nước mắm, lọ dấm tỏi, lọ hạt tiêu…
Các chị em tôi dọn mâm bát ăn cơm rất cẩn thận, vừa đủ bát đũa cho mọi người. Nhưng tôi hay lơ đãng, đểnh đoảng nên hay dọn thừa, đếm nhầm bát đũa.
Nhiều khi tôi bốc cả nắm đũa, bê cả chồng bát ra cho tiện - thành ra mâm bát đũa tôi dọn chưa có thức ăn mà đã nặng trịch… và cũng hay bị mẹ mắng vì tội "thêm bát đũa là nhà có khách" - mà hồi ấy nhà ai cũng nghèo, đông con, bận làm ăn nên nhiều nhà rất sợ có khách.
Dọn mâm bát đũa rồi bê lên bày lên phản nhà trên là lượt thứ nhất. Tiếp theo là lượt bê dưa cà, các thức ăn dự trữ như lạc rang, trứng muối, trám dầm… bày vào chiếc mâm nhỏ tiếp lên, dồn vào mâm lớn. Trong khi đó các chị em xúm đưa bê giúp chiếc nồi gang nấu cơm nặng trĩu, đứa bê nồi canh, niêu cá… Ai cũng đói rồi nên chả đứa nào so đo chuyện tới phiên ai dọn mâm bát nữa, chỉ thấy mùi cơm cá thơm đến ứa nước miếng.
Nhà Hà Nội xưa hiếm có phòng ăn riêng, không có bàn ghế ăn riêng như kiểu bếp - bàn ăn liên hoàn thời hiện đại. Bữa ăn thường diễn ra trong gian phòng chính, có khi kiêm phòng khách, phòng ngủ của nhiều gia đình.
Đa phần đặt mâm luôn trên chiếc phản, hay chiếc giường to sau khi cuốn chiếc chiếu ngủ sạch sẽ dém vào đầu giường thì trải cái chiếu dùng để ăn cơm cũ kỹ nhuôm nham thế chỗ để cả nhà ngồi ăn.
Khi nào ăn xong thì dọn mâm bát đi, giũ chiếu ăn xoành xoạch xuống nền gạch, quét dọn sơ qua rồi trải chiếu ngủ lên để lại nằm lên.
Cũng trên chiếc giường hay phản ấy, khi nào nhà có khách đến ăn cơm, hay có đám giỗ chạp, thì sẽ trải lên chiếc chiếu in hoa xanh đỏ, cạp vải điều xung quanh.
Khách về, gia chủ lại nhấc chiếc chiếu hoa lên giũ sạch, hong nắng, phơi khô cất cao trên gác xép. Giờ nhà phố toàn dùng chiếu điều hòa vừa đẹp vừa bền, vắng bóng chiếu trắng, chiếu hoa hoa khiến nhiều người tiếc nhớ.
Nét đẹp để phần cho người ăn sau
Ngày xưa chỉ có cơm là chính, thức ăn điểm xuyết và ai cũng ăn rất khỏe, mỗi người ăn 3-4 bát là chuyện thường.
Trước khi vào bữa mẹ tôi hay hỏi xem có ai đi muộn chưa về kịp thì xới cơm, múc canh để phần.
Thời ấy bữa cơm tối mọi người tề tựu khá đầy đủ - vì trẻ con không phải đi học thêm nếm như ngày nay. Người lỡ bữa chỉ có thể là công nhân làm ca kíp, hay sinh viên đi sinh hoạt Đoàn thanh niên, tập văn nghệ...
Phần cơm và thức ăn để dành cho người vắng mặt phải gắp riêng - thường được để phần nhiều hơn các suất ăn khác một chút. Ví như mỗi người được ăn 3 con tôm rang, 3 miếng đậu rán, thì suất để phần phải là 4 con tôm, 5 miếng đậu chẳng hạn.
Suất cơm để phần được xới đủ 3-4 bát, có khi nhiều hơn, được xới ra chiếc âu sứ nhỏ, hay ngăn cặp lồng nhôm rồi đậy kín, bọc vào khăn bông, hay chiếc áo cũ, rồi ủ vào trong chăn để người về muộn ăn nóng, ăn ngon - bởi thời ấy chưa có nồi cơm điện, hay lò vi sóng để tiện hâm nóng cơm canh dễ dàng như bây giờ?
Giờ lớp trẻ Hà Nội ăn uống sung sướng, dư giả thậm chí thừa mứa nên khó có thể hình dung thời ông bà cha mẹ chúng phải ăn cơm và thức ăn chia cho từng người - nhất là những nhà nghèo, đông con. Nhà tôi mẹ có nghề buôn bán lặt vặt nên còn đỡ nghèo, nhưng cơm nước rất tằn tiện.
Tất cả cơm, canh, thức ăn được để phần người ăn sau được bày vào mâm nhỏ, đậy lồng bàn cẩn thận, tránh thạch sùng, gián, côn trùng "xâm phạm".
Giờ nhiều gia đình vẫn còn lưu giữ nét đẹp để phần cơm, canh, thức ăn cho người đi vắng phần nhiều hơn, sạch sẽ tinh tươm để người về là hâm lại bằng lò vi sóng để ăn.
Nhưng tiếc rằng nét đẹp để phần cơm ấy nhiều gia đình quên lãng, không dạy lại con cháu nên phần cơm canh để dành nhìn như đồ ăn thừa, khiến người về muốn chỉ muốn tung hê cả mâm chứ không muốn ăn nữa.
Loại cây dại đem xào tôm thơm lừng, làm gỏi ngon giòn thanh mát
Ẩm thực 360 - 1 giờ trướcNhững món ăn được chế biến từ loại cây quen thuộc này thường mang hương vị rất đặc trưng.
Một loại quả được mệnh danh là "siêu thực phẩm": Bán đầy ở Việt Nam, xanh hay chín cũng ăn được
Ẩm thực 360 - 8 giờ trướcLoại quả này thậm chí có thể tự trồng ở nhà, giá cả rất phải chăng.
Sự thật bất ngờ về loại thức uống độc lạ “trà sữa hoa sữa” hot trend gần đây
Ẩm thực 360 - 23 giờ trướcGĐXH - Thời gian gần đây, Trà sữa hoa sữa và Nước khoáng hoa sữa đang nổi lên tạo thành một "hot trend " gây xôn xao khắp các trang mạng xã hội. Hai loại thức uống này nhanh chóng thu hút những tín đồ sành ăn đến thưởng thức hương vị đặc biệt của mình. Vậy hai món đồ uống này liệu có thực sự khiến người ta say đắm như lời đồn hay không?
Cách làm sạch nhớt lươn đơn giản
Mẹo nấu nướng - 1 ngày trướcLươn là loài da trơn được sử dụng để chế biến nhiều món ăn ngon, tuy nhiên không phải ai cũng biết cách làm sạch nhớt và khử mùi tanh của lươn.
Những quán lòng lợn ngon không thể bỏ lỡ quận Đống Đa
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Quận Đống Đa, Hà Nội nức tiếng với nhiều địa chỉ quán lòng lợn ngon, vị trí nằm ở khu vực có lưu lượng giao thông lớn vì người dân khắp nơi đi đến và qua lại hàng ngày nên thực khách rất đông.
Dùng loại rau không chứa thuốc trừ sâu này nấu các món ngon siêu nhanh lại phòng ngừa được rất nhiều bệnh
Ẩm thực 360 - 1 ngày trướcLoại rau này vốn có mùi hăng cay đặc trưng nên sâu bọ thường tránh xa. Vì thế khi trồng không dùng thuốc trừ sâu. Nếu thấy rau này ngoài chợ, bạn nên mua ngay để nấu loạt món ngon cho gia đình nhé!
Thận trọng khi ăn thực phẩm này, nếu không sẽ gây hại cho gan
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Gan là một bộ phận quan trọng có chức năng chuyển hoá, tổng hợp và giải độc cho cơ thể con người. Nếu thường xuyên ăn những thực phẩm không tốt sẽ làm tăng áp lực xử lý của gan, lâu dần sẽ gây tổn thương gan.
Các món ăn vặt rẻ tiền, dễ kiếm, nhưng giúp giảm cân của sao Việt
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Những món ăn vặt luôn được yêu thích bởi nhiều người, nhưng lại dễ gây tăng cân do chúng góp phần làm định lượng calo trong ngày cao hơn cần thiết. Tuy nhiên, vẫn có những món ăn vặt vừa ngon lại vừa hạn chế tăng cân giới sao nữ Vbiz ưa dùng.
1 món rau không chứa thuốc trừ sâu, ăn thường xuyên giúp phòng ngừa ung thư, chống lão hoá, lợi đường tiêu hoá
Ẩm thực 360 - 2 ngày trướcLoại rau này không còn xa lạ với người Việt. Bạn có thể dễ dàng mua tại khu chợ gần nhà.
Những thực phẩm này người bị bệnh thận không nên ăn
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Những người mắc bệnh thận cần có một chế độ ăn uống được theo dõi nghiêm ngặt. Chế độ dinh dưỡng tốt cho thận sẽ giúp thận khỏe hơn, làm chậm quá trình oxy hóa và tiến triển của bệnh.
Cách đơn giản phân biệt giá đỗ sạch và giá đỗ có hóa chất
Mẹo nấu nướngGĐXH - Giá đỗ là loại thực phẩm có tính thanh mát, giải nhiệt và giàu khoáng chất, giàu xơ, rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, giá đỗ cũng là loại rau dễ nhiễm độc và gây tác hại với một số đối tượng người dùng.