Cần “cuộc cách mạng” về nguồn thu cho giáo dục

Theo tính toán của nhiều nhà quản lý giáo dục, nếu học phí tăng lên 130% so với hiện nay thì tức là học phí không tăng so với cách đây 10 năm. Và nếu không tăng từ 2-3 lần so với hiện nay, Nhà nước phải cấp kinh phí tăng hơn 50% thì nhiều trường mới có thể hoạt động được.

Khoảng 4.000 đồng/một tiết dạy

Theo ông Trần Văn Ninh, Hiệu trưởng ĐH Nông lâm (ĐH Huế), ngành giáo dục cần có một “cuộc cách mạng” về nguồn thu cho ngành giáo dục. Theo ông Ninh giải thích, trước biến động của các cơn “bão giá” trên thị trường như thế này và mức học phí vẫn giậm chân tại chỗ như mức cách đây 10- 15 năm, làm sao giáo viên đủ thu nhập? Vì thế sẽ dẫn đến tình trạng giáo viên đứng lớp nhưng “tâm hồn treo ngược cành cây” vì phải lo dạy thêm, làm thêm. Như vậy sẽ không có chất lượng giáo dục tốt.

Ông Bùi Văn Ga, Hiệu trưởng ĐH Đà Nẵng cho biết, hiện nhà trường đang trích khoảng 80% học phí của sinh viên chính quy để chi lương cho giáo viên và học bổng sinh viên.

Mỗi năm, các giảng viên của trường có khoảng 250.000 tiết giảng vượt giờ, nếu lấy từ học phí chính quy sang thì chỉ được trả khoảng 4.000 đồng/một tiết dạy. Một mức thu nhập quá thấp so với khối lượng chất xám mà đội ngũ giảng viên phải bỏ ra.

Thế nhưng trường vẫn phải đón sinh viên hàng năm nên giải pháp của trường là lấy chỗ nọ “đắp” chỗ kia để duy trì hoạt động. Hàng năm, trường vẫn có thêm một khoản thu từ hệ tại chức. Nguồn này được trích để “nuôi” guồng máy chính quy.

Nếu không đủ chi phí, chất lượng đào tạo cũng sẽ rất thấp cũng là ý kiến của ông Nguyễn Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường ĐH Vinh. Theo ông Hợi, trường cũng đang trong tình trạng phải lấy chỗ nọ bù chỗ kia vì số lượng sinh viên miễn giảm nhiều nhưng trường chưa được bù lỗ. Nếu nhà trường không đủ thu nhập, sinh viên sẽ là những người chịu thiệt.

Thí dụ, ít tiền, số hoá chất dùng cho thí nghiệm sẽ ít đi, hệ thống máy móc sẽ không được duy trì bảo dưỡng. Vì thế, kết quả là có khoảng 50% sinh viên ra trường, nhiều doanh nghiệp đã phải đào tạo lại. Ngoài ra, một số sinh viên có điều kiện, muốn đầu tư cao hơn cho việc học lại phải theo những em có kinh phí thấp. Như thế là không công bằng cho các em đó.

Sẽ thêm nhiều cơ chế miễn giảm học phí

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, về đề án học phí mới, Bộ GD&ĐT vẫn đang tích cực triển khai. Với khối ĐH, CĐ mức học phí chắc chắn sẽ phải tăng theo hướng tính đủ thực tiễn chi phí đào tạo. Dự kiến học phí bậc ĐH sẽ không thể ở mức 200.000 mà phải tăng lên mức 400.000 đồng/tháng.

Bộ không thể để các trường phải bù lỗ hoặc đào tạo chắp vá vì thiếu chi phí. Đặc biệt những trường có chất lượng đào tạo cao, mức học phí cũng phải tăng sao cho phù hợp. Còn lại những cấp học khác, Bộ sẽ có tính toán sao cho hợp lý, thậm chí có thể miễn giảm. Cụ thể, mức học phí ở mức giáo dục mầm non phụ thuộc vào mức chi trả của người dân. Ở cấp phổ thông, mức học phí dự kiến sẽ tăng trong khoảng 4- 8% thu nhập bình quân của người dân trong từng vùng, miền.

Cũng theo Phó Thủ tướng, để đảm bảo cho đề án học phí mới này vận hành suôn sẻ, hiện Bộ GD&ĐT đã có nhiều chính sách đi kèm dành cho các sinh viên và học sinh nghèo. Khoảng 4 tháng sau khi Bộ GD&ĐT có thay đổi về đối tượng vay vốn và tăng mức vốn vay lên 800.000 đồng/tháng, Ngân hàng Chính sách xã hội đã cho vay trên 2.000 tỷ. Dự kiến sau 8 năm, quỹ xoay vòng cho vay này sẽ là khoảng 25.000 tỷ.

Hiện, mức học bổng và trợ cấp xã hội cho đối tượng khó khăn đã được tăng lên đáng kể. Con em những gia đình có thu nhập thấp hơn mức thu nhập trung bình quy định hoặc con em ở vùng khó khăn sẽ được miễn giảm học phí. Thậm chí, những đối tượng này còn được cấp học bổng với mức cao hơn trước đây gấp nhiều lần.

Phó Thủ tướng cũng nêu hướng “mở” ra cho các trường nên thí điểm phương án hiệu trưởng quyết định trả lương cho giáo viên để giữ lại người tài. Nếu chi trả theo cách thông thường, sẽ khó giữ chân những giảng viên giỏi trước cơn bão giá.

Lương Mỹ