Chuyện trước giờ bị bắn của cựu tử tù ma túy

Xiêng Phênh.

Đó là ngày bị bắt, ngày bị đưa ra pháp trường, ngày được ân xá tử hình… anh ta nhớ rõ ràng như thể chuyện vừa xảy ra hôm qua. Bằng giọng Việt Nam rất sõi, Xiêng Phênh kể với tôi chuyện cách đây 15 năm và chia sẻ cuộc sống hiện tại, dự định về tương lai.

Một ngày cuối tháng 7, chúng tôi gặp tù nhân Xiêng Phênh, một người Lào sinh năm 1959, "nổi tiếng" trong đường dây ma túy gây chấn động dư luận một thời tại Trại giam Thanh Xuân.

Xiêng Phênh vui mừng báo tin có danh sách được đề nghị đặc xá dịp Quốc khánh Việt Nam năm nay. Thật không ngờ rằng, một kẻ trải qua bao biến cố cuộc đời, suýt bị đưa ra pháp trường như Phênh, mà vẫn giữ được nụ cười hiện hữu trên khuôn mặt. Giờ đây giấc mơ được trở về nước Lào bắt đầu một cuộc sống mới dường như làm Xiêng Phênh thêm phần hào hứng.

Vụ án buôn ma túy "động trời" ở Việt Nam

Đó là sáng sớm ngày 18/1/1995 trời rét như cắt thịt, khi Xiêng Phênh cùng Xiêng Nhông, 37 tuổi, trú tại bản Xốp Nạo, Mường Này, tỉnh Phong Sa Lỳ (em họ của vợ Xiêng Phênh) đang đi trên chiếc Toyota biển số Lào trên đường Giảng Võ - Đê La Thành, Hà Nội, thì bất ngờ bị CSGT tuýt còi chặn lại. Họ bảo chiếc xe đi vào đường cấm ôtô. Nhưng ngay sau đó, với linh cảm của một kẻ buôn đủ thứ hàng xuyên biên giới, Xiêng Phênh biết, hình như đã bị lộ.

Hai người Lào cùng chiếc ôtô được đưa về một bãi xe của CSGT ở khu vực Thanh Xuân để kiểm tra. Tại đây, cơ quan Công an phát hiện trên xe có 90 bánh heroin dù được giấu khá kỹ ở các ngóc ngách của xe như tại bầu lọc gió, cánh cửa và sau đệm ghế.

Ngay lập tức, Xiêng Phênh và Xiêng Nhông bị bắt giữ về hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép ma tuý. Thời đó, một chuyên án xác lập, bắt được kẻ buôn bán 1 đến 2 bánh heroin cũng đã là quá lớn, nhưng bắt Xiêng Phênh với số lượng ma túy lên tới 100 bánh quả là chuyện "động trời".

Sau 7 tháng điều tra, chuyên án này chỉ có một bị can Xiêng Phênh. Còn Xiêng Nhông chỉ là người lái xe, được Xiêng Phênh thuê từ Lào sang Hà Nội, nên khoảng giữa tháng 7/1995, Xiêng Nhông được Viện kiểm sát ra quyết định đình chỉ điều tra, trả tự do vì không đủ căn cứ kết tội. Tuy nhiên, một tháng rưỡi sau, Xiêng Nhông bị Công an Lai Châu bắt quả tang buôn ma túy Cửa khẩu PaThơm và bị tuyên án tử hình sau đó.

Còn Xiêng Phênh, cũng đã hoàn toàn suy sụp hy vọng là mình đã được "bảo kê", khi bị Tòa sơ thẩm tuyên án tử hình và Tòa phúc thẩm tuyên y án tử hình. Dù có đơn xin Chủ tịch nước tha tội chết, nhưng đơn của Xiêng Phênh cũng đã bị bác.

Khi bản án có hiệu lực, ngày 15/4/1995 Chánh án TAND TP Hà Nội ra quyết định thi hành bản án tử hình đối với Xiêng Phênh. Hội đồng thi hành án tử hình quyết định bản án sẽ được thi hành vào sáng ngày 21/6/1996.

Quyết định trước giờ ra trường bắn…

Xiêng Phênh kể tiếp: "Rạng sáng ngày 21/6/1996. Tôi được đưa vào một phòng có chữ "Thi hành án". Vẫn không hiểu thi hành án là gì. Chỉ đến khi, anh Tuấn, một người phiên dịch giải thích "chuẩn bị đưa anh đi bắn đấy!", lúc đó, tôi không còn giữ nổi nụ cười nữa, bỗng dưng sống lưng lạnh toát, toàn thân nhẹ bẫng…, tôi chợt nghĩ đến những tử tù không thể đứng bằng hai chân ngày ra pháp trường.

Tôi sợ đến nỗi có cảm giác khuỵu cả người xuống, cũng thời khắc đó tôi mới lắp bắp: "Xin cán bộ cho em khai thêm ạ…" và xin hút thuốc lá để lấy lại bình tĩnh".

Lúc đó, các cơ quan ban bệ thi hành án có mặt đầy đủ, các cán bộ hỏi Xiêng Phênh: Sao hơn 1 năm rưỡi qua không khai, đến ngày ra pháp trường mới xin khai? "Lúc đó tôi chỉ nói được là trước em không khai, nhưng bây giờ thì em xin khai thật… Rồi tôi viết thư về cho gia đình. Được cán bộ mang đến một đĩa xôi gà, nhưng xôi khô lắm, tôi không nuốt nổi, chắc lúc đó sợ quá!", Phênh kể tiếp.

Theo lời kể của Phênh, anh ta vẫn nhớ như in hình ảnh Trung tướng Nguyễn Đức Nhanh, Giám đốc Công an TP Hà Nội bây giờ, hồi đó còn là Trung tá, Trưởng phòng CSĐT của Công an TP Hà Nội, là thành viên của Hội đồng Thi hành án tử hình Xiêng Phênh, ông có mặt tại Trại giam Hà Nội từ lúc mờ sáng. Sau khi Xiêng Phênh mở lời xin khai, ông Nhanh đã đề nghị Hội đồng thi hành án cho hoãn thi hành bản án tử hình đối với Xiêng Phênh để tiếp tục mở rộng điều tra vụ án.

Rồi từ lời khai của Phênh, một đường dây buôn bán may túy vô cùng lớn từ Lào vào Việt Nam liên quan đến một số sỹ quan Công an bị phanh phui. Đại úy Vũ Xuân Trường; Thiếu tá Vũ Hữu Chỉnh… và một số đối tượng liên quan khác lần lượt bị bắt giam trong đường dây buôn ma túy này.

Và chuyện cải tạo ở Trại giam Thanh Xuân…

15 năm có lẻ ở trại, đặc biệt là cải tạo lao động tại Trại giam Thanh Xuân 10 năm nay, Xiêng Phênh từ lúc chỉ biết tiếng Việt lơ lớ, nay nói tiếng Việt sõi như người Việt. Trong số phạm nhân người nước ngoài bị giam giữ, cải tạo tại Trại giam Thanh Xuân, có lẽ Xiêng Phênh là người được báo giới và cán bộ quản giáo chú ý nhiều nhất.

Xiêng Phênh giờ đây không còn ù lì, ngại vận động, béo phì như hồi mới vào trại nữa. Chế độ lao động đã dần giúp anh ta lấy lại cân bằng. Được các cán bộ quản giáo phổ biến về các chính sách, luật pháp của Nhà nước Việt Nam, học tiếng Việt, Xiêng Phênh lại thành người hướng dẫn, truyền đạt lại cho những "đồng hương" của mình khi phạm tội, bị đưa vào Trại giam Thanh Xuân.

Một công việc theo Phênh khá thú vị tại trại giam đó là khâu bóng. Hồi đầu, lóng ngóng, đôi bàn tay to sụ không thể cầm nổi chiếc kim bé tí. Nhưng kiên trì học, nên anh ta cũng nhanh chóng "lành nghề", tháng nào cũng khâu bóng vượt định mức, được thưởng thêm tiền. Do cần cù, Phênh còn được cán bộ trại giam giao làm thủ kho đội khâu bóng, công việc hằng ngày là phát dụng cụ, nguyên liệu cho các phạm nhân, cuối ngày kiểm tra, phân loại và nhập kho thành phẩm.

Ngoài khâu bóng, Xiêng Phênh còn có thêm nghề làm hương khá thành thạo, hay được quản giáo Trại giam Thanh Xuân khen là phạm nhân khéo tay, làm công việc gì đều vượt năng suất được giao.

Có lẽ, vì xác định cho mình được tinh thần cải tạo tốt, phấn đấu năm nào cũng phải được giảm án, nên từ khi vào trại đến nay, 5 lần Xiêng Phênh được giảm án, lúc thì 7, 8 tháng, có lúc giảm được 12 tháng tù. Vì vậy, phạm nhân này nhẩm đếm, cho đến ngày 2-9 năm nay, nếu được đặc xá, sẽ ra trại sớm gần một tháng. Đó là niềm vui được nhân lên nhiều lần của Phênh, nó cũng giống như khi Phênh nhận được quyết định ân giảm từ án tử hình xuống chung thân của Chủ tịch nước Việt Nam.

Theo Thượng tá Phan Trọng Hà, Phó Giám thị Trại giam Thanh Xuân, Xiêng Phênh là phạm nhân rất hay cười.

Gặp Phênh thấy anh ta cười, chúng tôi hỏi: "Từ khi vào trại tới nay, anh khóc mấy lần?", Phênh trả lời ngay: "Chỉ một lần thôi, đó là hồi còn ở Trại tạm giam T16, đêm ngủ mơ bà mất, thế là bật dậy khóc hu hu. Đúng một tháng sau, bà em mất thật".

Dù đã 15 năm cải tạo ở Trại giam Thanh Xuân, nhưng năm nào, vợ con, cháu ngoại của Xiêng Phênh cũng sang thăm anh ta ít nhất một lần. Gửi quà, tiền cả năm cho Phênh bồi dưỡng. Vợ con anh ta vẫn luôn mong Phênh về sớm để cùng quản lý chăn nuôi trang trại gà công nghiệp do gia đình gây dựng. Phênh dự tính, ngày về sẽ cùng vợ mở mang thêm trại gà, làm ăn chân chính, quyết từ bỏ con đường ma túy…

Ngoài ra, Phênh còn dự định: "Nếu có vốn, sẽ mở thêm xưởng khâu bóng, giúp những người nghèo khác ở quê tôi có thêm việc làm, chứ nếu còn nghèo khổ, không có việc làm thì dễ sa vào buôn bán ma túy lắm!".

Phênh tâm sự: "Ngày trước, tham tiền, nhận thức pháp luật kém, nhưng sau 15 năm cải tạo tại Việt Nam, tôi đã thay đổi nhận thức, nhất là về tác hại của ma túy, chỉ một nhóm người có lợi nhuận, nhưng đổi lại là sự "khuyết tật" của hàng triệu người đang bập vào ma túy và liên lụy đến cuộc sống của hàng triệu gia đình, ảnh hưởng lớn đến cộng đồng. Vậy nên, tôi rất muốn, những ngày sau khi ra trại, đến cuối đời, sẽ chỉ lao động chân chính, tránh xa con đường ma túy…".