Cuốn sách hạ gục “ngáo ộp” B.52

Xác chiếc máy bay B-52 bị quân và dân Hà Nội bắn rơi tháng 12/1972. Ảnh: Andrew Holbrooke.

Đại tá Nguyễn Hữu Đạc - Giám đốc Bảo tàng Phòng không - Không quân nói với giọng tự hào: “Dựa vào cuốn sách này mà bộ đội tên lửa mới bắn rụng B.52 đấy”. Ông nhấn mạnh, tuy chúng ta sử dụng tên lửa Sam 2 của Liên Xô nhưng cuốn tài liệu này không phải là bản dịch từ nhà sản xuất mà do chính người Việt Nam soạn ra.

Vị Giám đốc kể lại bối cảnh những năm đầu thập kỷ 1960 để làm rõ lý do vì sao có cuốn tài liệu này. Ông kể: “Năm 1962, Bác Hồ hỏi Tư lệnh Phòng không - Đại tá Phùng Thế Tài: "Bây giờ chú là Tư lệnh Phòng không, vậy chú đã biết gì về B.52 chưa?”.

Bác nói tiếp: "Nói thế thôi, chú có biết lúc này cũng chưa làm gì được nó. Nó bay  trên cao mười cây số mà trong tay chú hiện nay chỉ mới có cao xạ thôi. Nhưng ngay từ nay, là Tư lệnh Phòng không, chú phải theo dõi chặt chẽ và thường xuyên quan tâm đến thằng B.52 này”. 

Ngày 12/4/1966, đế quốc Mỹ dùng B.52 ném bom khu vực đèo Mụ Giạ (Quảng Bình), mở đầu việc đánh phá của B.52 đối với miền Bắc nước ta. Ít lâu sau, B.52 đánh rộng đến Vĩnh Linh, phía Bắc vĩ tuyến 17 với mức độ ngày càng dữ dội. 

Bác Hồ đã chỉ thị cho đồng chí Đặng Tính - Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân: “B.52 đã ném bom miền Bắc, phải tìm cách đánh cho được B.52. Trách nhiệm này Bác giao cho các chú Phòng không - Không quân".

Tháng 5/1966 Bộ Tư lệnh Quân chủng đã điều Trung đoàn tên lửa 238 vào tuyến lửa Vĩnh Linh (Quảng Trị) để nghiên cứu cách đánh B.52. Sau đó Quân chủng đã giao cho đồng chí Vũ Xuân Vinh, lúc đó là Phó tư lệnh Sư đoàn Phòng không 361 tổ chức một tổ nghiên cứu hoàn chỉnh cách đánh B.52.

Cuốn sách cách đánh B.52.

Ông cho biết tài liệu sơ khai nhất về cách đánh B.52 do Trung đoàn Tên lửa 238 viết. “Ngày 17/9/1967, Tiểu đoàn 84, Trung đoàn 238 đã bắn rơi một máy bay B.52, từ đó “bài toán” đánh B.52 đã được mở ra, làm cơ sở viết nên cuốn cẩm nang đỏ “Cách đánh B.52”. Tuy đó là tài liệu sơ khai nhưng rất có giá trị về kinh nghiệm so sánh ảnh chụp nhiễu và thực tế để bước đầu chúng ta nắm sơ bộ về máy bay ném bom rải thảm B.52”, Trung tướng Vinh cho biết.

Ông hồi tưởng lại những ngày tháng làm việc không thể quên đó. Sau khi Quân chủng giao cho ông chịu trách nhiệm tổ chức nghiên cứu đánh B.52, có những thời điểm trong ông đầy lo lắng, căng thẳng. 

Trung tướng kể: “Quân ủy Trung ương giao cho chúng tôi hoàn thành tài liệu càng sớm càng tốt. Chúng tôi đã lấy tài liệu của chuyên gia Liên Xô, lấy cung giặc lái. Mặc dù khai thác bọn giặc lái không được nhiều, nhưng một mẩu thông tin cũng rất quý. 

Rồi chúng tôi thu thập tài liệu từ những thiết bị điện tử mình bắt được của địch, đưa cho Viện Kỹ thuật Quân sự phân tích. Sốt dẻo nhất là trận đánh tháng 4/1972, trận đó mình thất bại vì chỉ bắn rơi máy bay cường kích chứ không hạ được B.52. 

Đó là thực tế xương máu của chiến sĩ chúng tôi đúc kết lại. Nhưng không phải đúc kết được ngay mà phải tổ chức hội thảo từng vấn đề. Ví dụ hội thảo nghiên cứu mạnh, yếu của địch, nghiên cứu nhiễu, nhiễu ngoài đội hình, nhiễu trong đội hình như thế nào…

Trong quá trình nghiên cứu đánh B.52 tôi cho rằng việc phát hiện nhiễu là mấu chốt. Chiếc B.52 có 11 máy phát nhiễu nhưng không đều, trước mặt thì rất mạnh, hai bên cánh và đằng sau thì nhẹ hơn…”.

Từ những kinh nghiệm thực tiễn đó mà các phương án tác chiến đã được bàn thảo kỹ lưỡng. Trung tướng Vinh cho biết, tháng 10/1972, Hội nghị Quân chính mà các ông gọi là “Hội nghị Diên Hồng” đã tập hợp các đồng chí cốt cán của bộ đội tên lửa để “chốt” cuốn tài liệu. 

Sau khi thống nhất, tài liệu được in bìa đỏ để phân biệt với các tài liệu khác. “Cách đánh của ta là đánh tập trung. Ba thằng đánh một không chột cũng què. Đánh vào hướng chủ yếu, đường bay chủ yếu, mục tiêu chủ yếu, thời cơ chủ yếu” - Ông Vinh nói.

Theo Trung tướng Vũ Xuân Vinh, cuốn tài liệu luôn luôn đặt trong trạng thái “mở”. Cụ thể, tháng 11/1972, địch đưa B.52 đánh ở tây Nghệ An, Quân chủng tổ chức ngay một cuộc họp gồm cán bộ và trắc thủ để chốt cho tiểu đoàn 43, 44 của Trung đoàn 263 đánh theo tài liệu mới. 

Đêm hôm đó đã đánh rơi được 2 chiếc B.52. Ngay lập tức tổ nghiên cứu cách đánh B.52 họp và bổ sung vào tài liệu chính thức nhất là vấn đề phát sóng vào mục tiêu và chuyển phương pháp bắn.

Trung tướng Vinh cho biết, một phi đội không quân Mỹ bố trí 9 chiếc B.52 và 27 máy bay F các loại (như F4, F105, F111 - PV) bay bảo vệ. 9 chiếc B.52 có tổng cộng 135 chiếc máy gây nhiễu, 27 máy bay còn lại có 54 máy gây nhiễu, với một đội hình hùng hậu, đặc biệt với số lượng máy gây nhiễu lớn như vậy, không quân Mỹ tự tin có thể vô hiệu hóa mọi hệ thống ra-đa của quân đội Việt Nam. Nhiều tướng lĩnh Mỹ còn mạnh miệng phát biểu, việc đưa Hà Nội về thời kỳ đồ đá sẽ dễ “như một cuộc dạo chơi”.