"Cựu hoàng Bảo Đại": Tiểu thuyết hóa cuộc đời vị vua cuối cùng nhà Nguyễn

... Bảo Đại hiện ra ở Lầu Ngọ Môn, đưa mắt nhìn qua dân chúng phía dưới, bước lên gần máy phát thanh, cầm lấy tờ Chiếu thoái vị do Ngự tiền văn phòng dâng. Giọng đọc trầm đều, từng lúc ngừng lại bùi ngùi, nghẹn ngào: “…Sau hai mươi năm ngai vàng bệ ngọc đã biết bao ngậm đắng nuốt cay, từ nay Trẫm lấy làm vui được làm dân tự do của một nước độc lập...”

"Cựu hoàng Bảo Đại" được mở đầu như thế, giây phút quan trọng trong cuộc đời vị vua thứ 13 triều Nguyễn - triều đại phong kiến cuối cùng và cũng là thời khắc chấm dứt chế độ phong kiến tại Việt Nam. Toàn bộ cuốn sách như những thước phim quay chậm, ngược dòng thời gian, trở về từ những năm đầu thế kỷ XX, và dòng chảy lịch sử cứ trôi theo ký ức của vị vua cuối cùng.

Người đọc sẽ bị cuốn mình vào những không gian xưa cũ với những lâu đài, thành quách, lối sống xa hoa nơi cung vua phủ chúa. Thời niên thiếu ở phương Tây êm đềm, những trăn trở của vị vua trước vận mệnh đất nước, trước dân chúng. Những lựa chọn khó khăn, và quyết định “thà làm dân một nước độc lập”...

Giọng văn mềm mại, giàu cảm xúc văn chương dành để miêu tả một thời lịch sử nhiều cam go, gian khổ nhưng cũng đầy anh dũng của dân tộc. Đan xen những sự thực lịch sử về cựu hoàng Bảo Đại, còn là sự gửi gắm của tác giả về lẽ thịnh suy, về những bước đi thăng trầm của lịch sử, về chính phủ Nam Triều, về những mâu thuẫn, xâu xé, giành quyền, phế truất nhau của các tướng tá chế độ Mỹ Ngụy - Ngô Đình Diệm, về âm mưu của Pháp và Mỹ cùng các thế lực phản động trong và ngoài nước khác hòng thôn tính, chia cắt, xâm lược Việt Nam...

“Cựu hoàng Bảo Đại” là sự tái hiện sinh động cuộc đời, sự nghiệp, cái được mất của nhân vật lịch sử - ông vua cuối cùng của triều đình Nhà Nguyễn - Nguyễn Vĩnh Thuỵ - Bảo Đại. Sự sắc xảo của tác giả Hoàng Trọng Miên trong cách tiếp cận các nguồn tư liệu quý của lịch sử, qua sự khảo nghiệm của các nhân chứng, và sự gạn lọc của thời gian đã tiểu thuyết hoá thành công hình tượng vua Bảo Đại, nhân vật chính của cuốn sách này.

Hoàng thành giờ đây đã sậm vẻ rêu phong, nhưng những trang lịch sử vẻ vang hay đau đớn của dân tộc vẫn mãi là nguồn đề tài bất tận cho những tiểu thuyết lịch sử, bởi cảm xúc từ lịch sử sẽ chẳng bao giờ là cũ kỹ.