Hòa Minzy và Hoàng Thùy Linh - Ai ‘Thị Mầu’ hơn?

Một "Thị Mầu" hiện đại trong Hòa Minzy gây tranh cãi

Ba năm sau MV "Không thể cùng nhau đến suốt kiếp", Hòa Minzy mới tung MV tiếp theo mang màu sắc mới - "Thị Mầu". MV này được nhạc sĩ trẻ Nguyễn Hoàng Phong sáng tác từ 7 năm trước; bản phối của Masew cũng thực hiện từ lâu. Hòa Minzy nói rằng cô mất nhiều thời gian để có đủ tiền sản xuất MV, trước khi cùng đạo diễn Nhu Đặng hoàn thiện mảnh ghép cuối cùng cho MV "Thị Mầu".

Thị Mầu là nhân vật trong truyện thơ Nôm nổi tiếng vở "Quan Âm Thị Kính". Theo nguyên tác, Mầu là con gái Phú Ông trong làng, có tính cách lẳng lơ, táo bạo. Một ngày, Thị Mầu đem lòng yêu Kính Tâm - là pháp danh của Thị Kính khi nương nhờ của Phật - nhưng bị ngó lơ. Vì quá say mê Kính Tâm, Thị Mầu tư thông với một đầy tớ trong nhà, dẫn đến có thai. Tiếp đó, Thị Mầu vu oan Kính Tâm là cha đứa bé.

Thế nhưng, đó là Thị Mầu trong các vở kịch, chèo; còn "Thị Mầu" Hòa Minzy, tác giả Nguyễn Hoàng Phong xoáy vào chuyện khát khao trong tình yêu của con gái Phú Ông. Có thể Thị Mầu bị cho là lẳng lơ, trơ trẽn trong tác phẩm thơ Nôm. Nhưng với người con gái hiện đại, việc khát khao chinh phục tình yêu là lẽ thường. Nội dung ca khúc thể hiện xúc tích hành trình yêu cho đến khi vu oan Thị Kính. Về ý tưởng, câu chữ viết ra ở mức vừa vặn, không có yếu tố mang tính đột phá để gây bất ngờ với người nghe.

Bản phối khí của Masew là sự pha trộn giữa chất liệu âm nhạc dân gian và hiện đại. Hòa Minzy cân bằng giữa đặc trưng của chèo và âm hưởng hiện đại trong ca khúc. Với "Thị Mầu", giọng hát của Hòa Minzy khác hoàn toàn so với những ca khúc trước đó của cô trên thị trường. 

Không ngoài dự đoán MV ra mắt lập tức mang về hai luồng ý kiến trái chiều, chủ yếu xoay quanh chất nhạc dân gian đương đại của ca khúc Thị Mầu cũng như phong cách âm nhạc, cũng như thời trang của Hòa Minzy trong sản phẩm. Nhiều khán giả đánh giá phong cách của Hòa Minzy có phần giống Hoàng Thùy Linh, thậm chí là "Hòa Minzy đang ăn theo thành công của Hoàng Thùy Linh ở màu nhạc này" khi cùng mang vào MV các câu chuyện văn hóa - lịch sử; âm nhạc cũng vận dụng dân gian đương đại kết hợp với nhạc điện tử hiện đại; bối cảnh cũng có sự kết hợp "Đông Tây kim cổ".

Nhưng cũng không ít ý kiến cho rằng Thị Mầu mang đến một Hòa Minzy với hình ảnh một phiên bản "nhạt nhòa" hơn của Hoàng Thùy Linh với phần âm nhạc chưa thuyết phục, nội dung MV không bổ trợ nhiều cho chủ đề về "Thị Mầu" mà nữ ca sĩ đưa ra từ ban đầu.

Tất nhiên, cũng rất nhiều ý kiến khác đã phản biện lại quan điểm này và cho rằng văn hóa - truyền thống là của chung, không phải của riêng ca sĩ nào cả. 

"Sao mình xem thấy cứ văng vẳng Hoàng Thùy Linh bên tai nhỉ. Kiểu thấy quen các cách Hoàng Thùy Linh hát nhạc kiểu này í, nhưng rất hay nha Hoà!"; "Chị làm lần này ra kiểu giống Hoàng Thùy Linh quá. Mà kiểu một phiên bản nhạt nhòa hơn..."; "Văn hóa nước nhà thuộc về nước nhà chứ không của riêng ai đâu làm ơn nhớ kĩ điều đó nha các bạn. Không có ai sở hữu riêng truyền thống Việt Nam đâu. Đừng tưởng có 1-2 cái MV nổi theo phong cách này rồi thì auto màu sắc này là của riêng mình hết!"; "Đúng là cùng chất liệu và idea tuy nhiên dòng nhạc này vốn dĩ đâu có mới, trước Hoàng Thùy Linh cũng có nhiều nghệ sĩ khác làm rồi, cơ bản là ai sẽ làm nó trở nên phổ biến và bắt tai hơn thôi, vụ này thì Hoàng Thùy Linh làm tốt hơn cả, nhưng mọi người đều dùng chất liệu này để quảng bá hình ảnh Việt Nam thì tôi thấy vui mà, rất đáng khen ấy chứ, mọi người cứ thoải mái nghe nhạc thôi";... rất nhiều ý kiến tranh cãi trên mạng xã hội.

Những tranh luận này là điều khá dễ hiểu vì với màu sắc âm nhạc pha trộn dân gian và hiện đại, Hoàng Thùy Linh đang oanh tạc thị trường nhạc Việt vài năm trở lại đây. Hoàng Thùy Linh được xem là người nâng tầm vị thế của màu sắc âm nhạc kiểu như "Thị Mầu", với bước ngoặt mang tên "Để Mị nói cho mà nghe". Thế nhưng, trước đó, Hòa Minzy từng thử sức hát Quan họ ở sân khấu game show "Học viện ngôi sao". Sau đó, nữ ca sĩ hát Cải lương ở "Gương mặt thân quen".

Vì thế, tanh cãi liên quan chuyện so sánh giữa Hòa Minzy và Hoàng Thùy Linh không đáng có. Nhìn vào mặt tích cực, cả hai đang tạo ra màu sắc độc đáo cho thị trường nhạc Việt. Nhân vật Mị, Thị Mầu, từ văn học được chuyển thể vào âm nhạc theo cách không thể gần gũi hơn. Trong rất nhiều màu sắc âm nhạc đang hiện diện ở thị trường, các ca khúc kiểu như Để Mị nói cho mà nghe, Thị Mầu thể hiện rõ tinh thần Việt Nam trong đó.

Trước đó, chính Hòa Minzy cũng đã có giây phút trải lòng về việc bị so sánh với Hoàng Thùy Linh: "...Khi Hòa tung ra poster thì mọi người đã đặt ra rất nhiều sự so sánh và tranh cãi về việc mình đang theo trào lưu. Đặc biệt hiện tại, chị Linh đã có những ca khúc vươn tầm quốc tế thì mình có đang thật sự chỉ đi theo mưu cầu để được nổi tiếng giống như thế hay không? (...) 

Tôi không biết mọi người nhìn nhận tôi và chị Hoàng Thùy Linh giống nhau như thế nào hay khác nhau ra sao? Tôi có những điểm tự tin về bản thân mình, tôi có thể học được rất nhiều thứ từ chị Hoàng Thùy Linh nhưng cũng có những thứ rất riêng biệt ở bản thân mà tôi tự tin. Tôi tự tin: về nhan sắc của mình, về nét diễn của mình khi hát về thể loại này, về thời điểm hiện tại là lúc mọi người yêu thương tôi nhất và tôi tự tin không phải ai cũng có cái điên của mình".

"Thị Mầu" Hoà Minzy góc nhìn thương hiệu cá nhâu, có làm Hoàng Thuỳ Linh "đo ván"? 

Cũng bàn về vấn đề này, chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long cũng có bài phân tích rõ cho rằng sự so sánh là điều dễ hiểu vì cả phần nghe và phần nhìn của Hoà Minzy đều khiến người ta liên tưởng đến Hoàng Thùy Linh.

Nhưng trái với nhiều khán giả cho rằng Hoàng Thùy Linh là ca sĩ tiên phong trong thể loại dân gian đương đại, Nguyễn Ngọc Long chỉ rõ: thế hệ 8X sẽ nhớ Tùng Dương với "Con cò" của Lưu Hà An; Ngọc Khuê với "Bà tôi" của Nguyễn Vĩnh Tiến; "Chuồn chuồn ớt" của Lê Minh Sơn; "Chênh vênh" của Lê Cát Trọng Lý; và gần đây nhất là màn hoá thân đẳng cấp của Hoài Lâm làm sống lại bộ môn hát xẩm.

Vậy tại sao bây giờ cứ nhắc đến dân gian đương đại là bọn em lại chỉ nghĩ tới Hoàng Thùy Linh? Theo chuyên gia truyền thông này, bởi vì thể loại âm nhạc này có hai yếu tố là dân gian và đương đại. Tùng Dương, Ngọc khuê chắc chắn không thua kém gì Hoàng Thùy Linh ở vế dân gian, nhưng cái đương đại của họ là 8X. Cũng như Lê Cát Trọng Lý đã bắt kịp hơi thở thời đại của những em 9X. Còn Hoàng Thùy Linh thành công khi hoà nhịp được với cái đương đại của thế hệ 2K, genZ, của những người mê đắm dong nhạc điện tử, thích nhảy nhót, chăm chút phần nhìn, lướt tiktok, ưa sống ảo, nhưng cũng rất sành điệu, đầy hiểu biết và có khát vọng toàn cầu.

Về mặt ngoại hình, cả 2 đều xinh đẹp như nhau. Về giá trị, vì cả 2 đều hướng tới việc làm mới văn hoá dân gian. Về tài năng, tôi cho rằng điểm số của Hoà phải gấp đôi Linh ở mảng nhạc dân gian. Còn riêng về tích cách, thì hình tượng Thị Mầu không lệch với con người của Hoà một chút nào cả. Chẳng cần hóa thân thành Thị Mầu thì Hoà vốn đã rất Thị Mầu, không cần bàn cãi.

Câu chuyện ở đây là Hoàng Thuỳ Linh có lợi thế của người đi trước. Quy luật The First trong marketing chỉ ra rằng nếu muốn lật đổ ngôi vị của Linh, thì nỗ lực của Hoà bỏ ra phải gấp 10 lần như vậy. Và nếu chỉ dựa vào tài năng thì chắc chắn là không đủ.

Nhưng vẫn có một hướng đi rất sáng cho Hoà. Đấy là định hình ở thể loại dân gian đương đại nhưng nhấn mạnh vào chữ dân gian. Vốn là lãnh địa mà Hoàng Thuỳ Linh sẽ không dám và cũng không thể chạm vào (chuyển lĩnh vực, khai thác lợi thế tài năng). Khi ấy, chúng ta sẽ có một sân chơi có cả 2 làm chủ. Đó là Hoà Minzy với dòng nhạc đậm chất dân gian có sắc màu đương đại, và Hoàng Thuỳ Linh với dòng nhạc vô cùng đương đại nhưng khai thác được các yếu tố dân gian", Nguyễn Ngọc Long phân tích.