Phân ban đang đi chệch hướng

Bên cạnh đó, CT &SGK và tổ chức giảng dạy còn những bất cập.

Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội (VH GD TTN) vừa tổ chức một số hoạt động kiểm tra một năm thực hiện đại trà phân ban THPT. PV Báo GĐ&XH đã có cuộc phỏng vấn GS Đào Trọng Thi-Chủ nhiệm Ủy ban VH GD TTN của Quốc hội về vấn đề này:

Chương trình và sách giáo khoa quá nặng

Thưa GS, trên các phương tiện thông tin đại chúng, giáo viên và học sinh đều “kêu” là CT&SGK phân ban “quá nặng”. Vậy qua việc khảo sát của Ủy ban có những kết luận tương tự không?

- Nhìn chung, chương trình được đánh giá là biên soạn công phu, đảm bảo tính khoa học, cơ bản nhưng còn nặng, chưa phù hợp với năng lực của học sinh và điều kiện cơ sở vật chất và giáo viên.

Chương trình nặng thể hiện ở hai mặt: khối lượng kiến thức và thời lượng trên lớp quá nhiều, hơn nữa các kiến thức đưa thêm, nâng cao lại thiên theo hướng hàn lâm. Lẽ ra những phần kiến thức nâng cao nên hướng vào việc đào sâu những kiến thức cơ bản, liên hệ thực tiễn với thực hành, chứ không nên tăng phần lý thuyết. SGK được biên soạn theo chương trình cho nên cũng có vấn đề tương tự.

Một số giáo viên cho biết có sự “lệch pha” giữa hai bộ SGK nâng cao và SGK chuẩn?

 - SGK phân ban có hai bộ: Bộ sách chuẩn và sách nâng cao cho 8 môn học phân hoá, nhưng do hai nhóm biên soạn tương đối độc lập nhau nên không đảm bảo tính liên thông. Người ta hiểu là SGK nâng cao phải có kiến thức bao trùm, SGK cơ bản và có những phần nâng cao, nhưng trên thực tế chưa được như vậy. Thậm chí, đôi chỗ SGK cơ bản có kiến thức và yêu cầu cao hơn SGK nâng cao, ngược lại nhiều chỗ SGK nâng cao lại không thể hiện phần kiến thức bao trùm SGK cơ bản.

Thưa GS, phụ huynh và học sinh đang hoang mang không biết phần kiến thức của bộ sách nào sẽ được làm căn cứ trong các kỳ thi?

- Thực ra, chương trình mới có tính pháp lệnh, do vậy căn cứ cho việc thi cử phải dựa vào chương trình. Tuy nhiên hiện nay việc xuất bản SGK chưa được xã hội hoá, mặt khác các em học sinh chỉ biết có SGK. Theo tôi, nên lấy bộ sách chuẩn làm căn cứ vì bộ sách nâng cao là phát triển dựa trên bộ sách chuẩn. Tuy nhiên, đây cũng là việc khó vì thực tế hiện nay kiến thức của hai bộ sách này chưa liên thông rõ ràng với nhau. 

Vẫn theo kiểu phân ban cũ

Theo phản ánh của một trường thì số lượng học sinh vào Ban Khoa học Xã hội-Nhân văn đang bị “teo” đi. Điều này có diễn trên quy mô lớn không thưa GS?

- Đúng là theo phản ánh của các địa phương và các trường thì Ban Khoa học Xã hội - Nhân văn đang bị teo đi với tốc độ khá nhanh. Tình trạng này có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do quy định môn học của ban này chưa phù hợp với mục tiêu của học sinh. Những em học ban này “nhắm” thi vào các trường đại học tuyển sinh khối C. Nhưng khối C lại thi các môn Văn, Sử, Địa mà không có Ngoại ngữ.

Việc bố trí các môn học cũng còn điểm nữa chưa hợp lý. Môn Tin học là một môn công cụ rất cần thiết hiện nay, đặc biệt với học sinh học Ban Khoa học-Tự nhiên, nhưng lại chưa có chương trình nâng cao.

Một số ý kiến nhận xét rằng, Ban Cơ bản hiện nay thật ra cũng là phân ban nhỏ hơn nữa chứ chưa thực hiện được dạy học tự chọn như mục tiêu mà Bộ GD&ĐT đưa ra?

- Thực hiện phân ban THPT kết hợp với dạy học tự chọn là một mục tiêu quan trọng đã được ghi trong Nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, qua 1 năm triển khai thì chưa thể hiện được điều đó. Trên thực tế các trường THPT lại tiếp tục “phân ban” cho học sinh theo các khối thi ĐH, CĐ thuộc Ban Cơ bản chứ không phải là dạy học tự chọn. Dạy học tự chọn có nghĩa là học sinh phải được lựa chọn những môn phù hợp với sở thích, năng khiếu của mình chứ không phải chọn “từng gói môn học nâng cao” theo các khối thi tuyển sinh.

Cứ ì ạch thế này đến năm 2015 cũng chưa làm được

Dạy học tự chọn là xu hướng tất yếu của giáo dục thế giới và cũng là mục tiêu của ta. Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng đây là CT&SGK cho mục tiêu đến 2015, chứ với điều kiện cơ sở vật chất hiện nay chắc sẽ khó thực hiện?

- Đúng là hiện nay cơ sở vật chất và năng lực đội ngũ giáo viên của ta chưa thể triển khai đại trà dạy học tự chọn ngay được. Nhưng chúng ta đã có thể từng bước áp dụng dạy học tự chọn với quy mô và mức độ tự chọn phù hợp. Đầu tiên là ở những trường, khu vực có điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên tốt. Trong quá trình tăng cường cơ sở vật chất, giáo viên thì tiếp tục mở rộng. Có như thế đến năm 2015 thì mới có dạy học tự chọn đại trà. Còn như bây giờ thì vẫn tiếp tục lún vào phân ban thì không chỉ đến năm 2015 mà sẽ không bao giờ có dạy học tự chọn đại trà.

Theo GS, rõ ràng việc thực hiện phân ban đang có nguy cơ đi chệch hướng. Vậy liệu chúng ta có cần phải có những thay đổi ngay hay không?

-  Sau khi kiểm tra một năm thực hiện chương trình này, chúng tôi đã có trao đổi với Bộ GD&ĐT và đồng ý với quan điểm: Dù sao việc phân ban THPT mới triển khai được một năm nên phải xem xét có chỗ nào chưa hợp lý thì điều chỉnh nhưng không có thay đổi lớn trong năm nay.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất phải biên soạn lại chương trình và viết lại SGK để giảm tải và liên thông. Bộ GD&ĐT đề xuất trong thời gian tới sẽ rà soát lại chương trình và rút bớt những nội dung không cần thiết. Sau khi thực hiện xong thì Bộ GD&ĐT sẽ công bố công khai để giáo viên, học sinh biết làm căn cứ để dạy, học và thi cử. Tôi cho như vậy là hợp lý mà không nên viết lại SGK ngay vì mới dùng được 1 năm sẽ lãng phí và gây bức xúc cho xã hội. Tuy nhiên, Bộ GD&ĐT cần chính thức công bố sớm chương trình nội dung  đã được giảm tải. Hơn nữa, trong tương lai cũng phải tính đến chuyện hoàn chỉnh chương trình.

Xin cảm ơn GS!

N.Hoàng (thực hiện)