Trang trí bàn thờ gia tiên cúng Tết
Chăm chút bàn thờ là cách để con cháu bày tỏ lòng yêu kính và tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên, vì thế, mỗi độ năm hết, Tết đến công việc này được mọi người chú ý trước tiên.
Giữ bàn thờ sạch bày tỏ lòng hiếu kính
![]() |
Công việc chăm chút bàn thờ là cách để con cháu bày tỏ lòng yêu kính và tưởng nhớ đế ông bà tổ tiên. |
Chổi quét hoặc khăn lau bàn thờ thường được dùng riêng, và rất hạn chế sự chung đụng. Nước lau bàn thờ thường được dùng từ nguồn nước sạch sẽ, có người còn dùng nước mưa thậm chí nước nấu từ lá trầu, lá bồ đề để lau.
Trong tâm thức người Việt, người đã khuất và người còn sống luôn có một mối quan hệ mật thiết với nhau. Không gian thờ tự là không gian thiêng liêng trong gia đình, là nơi lưu giữ nhiều ẩn ức tình cảm giữa các thế hệ, chính vì thế việc giữ gìn bàn thờ luôn sạch sẽ, mát mẻ không chỉ thể hiện sự chăm sóc và tôn kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên mà còn là sự chăm sóc đến cái tôi tâm linh ở mỗi con người.
Không phải đợi lúc năm hết tết đến, nhân dịp giỗ chạp hay vào những ngày sóc vọng, người ta mới dọn dẹp và chăm chút bàn thờ. Tuy nhiên, phải vào những ngày cận Tết, chúng ta mới thấy hết được không khí bận bịu, tất bật của việc dọn dẹp và chuẩn bị sắm sửa đồ thờ. Từ việc đánh sáng lại bộ tư đồng, lau chùi khung ảnh, thay cát bát hương (nhang)... đều thể hiện cho nhu cầu giao hòa, gắn kết mật thiết giữa thế giới hữu tình và thế giới tâm linh thiêng liêng.
Công việc quét tước nhà cửa thường là việc của phụ nữ trong nhà vì nó đòi tính cẩn thận, tỉ mỉ. Song việc bày bàn thờ ngày Tết lại được ưu ái dành cho quý ông, đơn giản vì việc ấy nặng nhọc hơn. Hơn thế, người đàn ông là chủ gia đình, phải đại diện chăm lo nơi cư ngụ của tổ tiên để tỏ lòng hiếu kính.
Phụ nữ trong nhà thì lo việc bếp núc, nấu nướng và dọn dẹp gian bếp. Đó là cách nhìn từ văn hóa truyền thống xưa kia. Ngày nay, nhất là nơi đô thị, chúng ta không còn biệt rạch ròi việc này như trước. Việc bày biện hay thắp hương (nhang) trên bàn thờ không phân biệt nam nữ, tuổi tác như ở thôn quê. Tuy nhiên, để giữ nếp xưa, mọi nhà vẫn mời người lớn tuổi nhất họ hay nhất nhà ra khấn và thắp hương cho ông bà tổ tiên trong những ngày quan trọng như: tất niên, đêm giao thừa, mừng năm mới, cúng tiễn...
Chu đáo bày biện, lễ cúng
![]() |
Trên bàn thờ tổ tiên, ở chính giữa đặt bát hương (tượng trưng cho tinh tú) và trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng (tượng trưng cho trục vũ trụ), hai bát hương khác đặt ở bên trái và bên phải tạo nên tư thế tam tài; ở hai góc ngoài bao giờ cũng có hai cây đèn dầu (hoặc nến) tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng ở bên phải. Khi cần giao tiếp với tổ tiên (có lúc thỉnh cầu, có lúc sám hối... người ta thường đốt nến (đèn dầu) và thắp hương. Mọi nguyện cầu theo các vòng khói hương chuyển đến ông bà tổ tiên.
Lễ vật dâng cúng thường bao gồm vài bộ quần áo, giấy tiền vàng mã cho các cụ, một vài cái chung (ly nhỏ, thấp) và một bình trà; đĩa hoa quả lớn đặt ở trung tâm bàn thờ, một bình hoa lớn và một bình rượu ngon. Xung quanh, ta có bày thêm bánh mứt cho cân đối và đẹp mắt.
Hoa để thờ cũng có nhiều loại, ví dụ hoa tươi hay hoa làm bằng giấy bạc (một bạc, một vàng biểu tượng cho một âm một dương, âm dương giao hòa) để có thể dùng được lâu. Đối với hoa tươi, người Việt Nam thường sử dụng hoa cúc, hoa huệ, hoa lay ơn, hoa mai, hoa đào trong cúng gia tiên ngày Tết...
Khoảng sáng 30 Tết, việc bày biện bàn thờ Tết phải được hoàn tất. Tuỳ theo điều kiện kinh tế hay văn hóa từng miền mà trên bàn thờ có thêm cặp dưa hấu xanh, gói thuốc lá, cặp bánh chưng hay bánh tét...
Việc thắp sáng cho bàn thờ ngày Tết cũng được bắt đầu từ ngày 30. Có nhà sử dụng loại hương vòng, hay hương que loại lớn, cháy liên tục trong nhiều ngày với nhiều ý nghĩa biểu trưng như các vì tinh tú đang tỏa sáng, sự chăm lo ân cần của con cháu...
Hương khói còn tạo nên một không khí ấm cúng nơi gian thờ, gắn kết tình cảm và ước nguyện hạnh phúc của mọi người trong một gia đình. Hương dùng cho những ngày Tết cũng thường là các loại hương có mùi thơm đặc biệt ví dụ như hương bài, hương trầm, hương nhài... là những loại hương có mùi thơm hết sức đặc trưng cho nhân dân ba miền ở Bắc - Trung - Nam.
Mâm ngũ quả ngày Tết
Việc bày mâm ngũ quả xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành: thuỷ - hỏa - mộc - kim - thổ những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành của nó. Thông thường ngũ quả gồm 5 loại quả có các màu khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê trắng, quýt da cam tượng trưng cho mong ước: Phú (giàu có) - quý (sang trọng) - thọ (sống lâu) - khang (khỏe mạnh) - ninh (bình yên).
Mỗi một miền lại có một quan niệm riêng về ý nghĩa mâm ngũ quả. Người Nam bộ có cách đọc chại âm hay đơn tiết hóa một số từ, ví dụ chỉ tên trái mãng cầu thì gọi đơn tiết hóa là Cầu (mãng cầu: thoả mãn trong sự cầu xin) - Sung (sung: chỉ sự sung túc, sung mãn) - Vừa (đọc chệch âm là dừa: quả dừa) - Đủ (đơn tiết hóa của đu đủ và xài (là cách đọc chệch của âm xoài).
Trong khi đó, người miền Bắc hướng đến ý nghĩa biểu trưng nhiều hơn, quả phật thủ hay nải chuối như bàn tay che chở của đức phật cho tất cả mọi người; quả bưởi, dưa hấu thể hiện cho sự đầy đặn, trọn vẹn căng đầy sức sống; màu sắc thắm tươi của quýt, hồng tượng trưng cho sự may mắn, phồn thịnh cát tường.
Ngày nay, mâm quả trên bàn thờ tết người Việt phong phú hơn về chủng loại bởi sự góp mặt của những hoa quả ngoại nhập. Với tính dung hợp trong văn hóa, người Việt Nam luôn có thể tìm thấy tất cả những yếu tố thích hợp, có giá trị ý nghĩa đối với đời sống tâm linh của dân tộc mình.

Nhiều tỉnh Bắc Trung Bộ lùi thời gian tựu trường vì bão số 5
Giáo dục - 6 giờ trướcCác tỉnh Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Trị, thành phố Huế chủ động thay đổi lịch tựu trường do ảnh hưởng của bão số 5.

Ứng phó khẩn cấp bão số 5: Ưu tiên hàng đầu bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân
Thời sự - 6 giờ trướcTinh thần 'chống bão như chống giặc' tiếp tục được phát huy, thể hiện quyết tâm cao của Chính phủ và các địa phương trong công tác ứng phó với bão số 5.

Bão số 5 giật cấp 17, tiến gần bờ biển Nghệ An – Hà Tĩnh, dự báo mưa lớn diện rộng
Đời sống - 6 giờ trướcTheo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, hồi 19 giờ ngày 24/8, vị trí tâm bão số 5 ở khoảng 17,9 độ Vĩ Bắc; 109,4 độ Kinh Đông, cách Nghệ An khoảng 410km, cách Hà Tĩnh khoảng 390km về phía Đông Đông Nam và cách Bắc Quảng Trị khoảng 340km về phía Đông.

Triệt phá đường dây lừa đảo hàng nghìn tỷ đồng trên không gian mạng
Pháp luật - 6 giờ trướcCơ quan chức năng Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với số tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Phụ nữ hút thuốc lá nguy cơ vô sinh, sảy thai và dị tật thai nhi
Dân số và phát triển - 6 giờ trướcHút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây nên hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Trái tim chàng trai 33 tuổi cứu bệnh nhân 60 tuổi thoát cửa tử
Y tế - 7 giờ trướcNgười đàn ông 60 tuổi từng nhiều lần lỡ hẹn ghép tim, nay được hồi sinh sự sống nhờ trái tim hiến tặng từ bệnh nhân chết não 33 tuổi.

Trả lại hơn 2,2 tỷ đồng cho người chuyển nhầm tài khoản
Đời sống - 7 giờ trướcHai công dân ở Quảng Trị và Hà Tĩnh đã chuyển nhầm vào tài khoản với tổng số tiền 2,25 tỷ đồng. Tiếp nhận trình báo, lực lượng Công an xã đã hỗ trợ, kết nối để người dân nhận lại đầy đủ số tiền nói trên.

Lấy vợ già, chàng trai gen Z cật lực nuôi 4 đứa con, 4 đứa cháu của vợ
Chuyện vợ chồng - 7 giờ trướcChàng trai 27 tuổi làm việc chăm chỉ để nuôi gia đình 11 người, trong đó có 3 người con riêng và cô con dâu tương lai của vợ, cùng 4 đứa cháu nội, cháu ngoại của cô.

5 rủi ro sức khỏe bạn không nên bỏ qua khi uống thuốc ngủ
Sống khỏe - 7 giờ trướcThuốc ngủ có thể giúp bạn dễ đi vào giấc ngủ, nhưng dùng thường xuyên tiềm ẩn nhiều rủi ro như suy giảm trí nhớ, buồn ngủ ban ngày và té ngã ở người cao tuổi...

Người đàn ông ở TP HCM bị đâm tử vong trong lúc ăn nhậu
Pháp luật - 9 giờ trướcNghi phạm Nguyễn Tấn Quí sau khi gây án đã bỏ trốn khỏi hiện trường.

Xe máy điện giá chỉ từ 14,9 triệu đồng ở Việt Nam không cần bằng lái phù hợp đi trong đô thị
Giá cả thị trườngGĐXH - Xe máy điện có giá bán từ 14,9 triệu đồng cho đến gần 50 triệu đồng trên thị trường đa dạng kiểu dáng, mẫu mã mà không cần tới bằng lái phù hợp với học sinh.