Tranh chấp bản quyền phim "Biệt động Sài Gòn": Vụ kiện của...trí nhớ

Những hệ lụy sau 28 năm

Cách đây hơn 1 năm, trên Báo GĐ&XH đã có loạt bài dài kỳ, công phu về vụ tranh chấp hy hữu giữa ông Nguyễn Thanh và ông Lê Phương liên quan đến bản quyền kịch bản phim “Biệt động Sài Gòn”.

 

Ở đó, mỗi người đều có những lập luận và lý lẽ riêng nhưng đều có chung một điểm là cả hai ông đều không có những chứng cứ thuyết phục để bảo vệ quan điểm của mình. Sự việc xảy ra đã quá lâu, những giấy tờ liên quan đều không được lưu giữ. Vì thế, vụ kiện về cơ bản, chỉ dựa vào trí nhớ và lời nói của hai bên.

 

Ông Nguyễn Thanh.

Sự việc xin được “tóm tắt” như sau: Năm 1982, ông Lê Phương được Hãng phim truyện Việt Nam đặt hàng viết kịch bản điện ảnh về những chiến công của biệt động thành trước năm 1975 ở Sài Gòn. Được bạn bè giới thiệu, ông Lê Phương tìm đến ông Nguyễn Thanh, người từng viết nhiều bài về chiến sĩ biệt động trên Báo Quân đội nhân dân với ý định hợp tác để hoàn thành 2 tập phim.

 

Năm 1984, khi bộ phim được công chiếu, ông Thanh đã rất ngạc nhiên vì tên biên kịch chỉ có ông Phương đứng tên. Và phải đến tập 2, nghĩa là khi có sự “khiếu nại” của ông thì cái tên Nguyễn Thanh mới được đứng cạnh ông Lê Phương với tư cách là đồng tác giả. Tuy nhiên, ông Thanh cho rằng như thế là không thể chấp nhận bởi kịch bản phần lớn là của ông, được ông Phương “đặt hàng” viết, nên chỉ có ông mới được coi là “cha đẻ”.

 

Còn ông Lê Phương cho rằng ông là người nghĩ ra đề cương và ý tưởng kịch bản, ông Thanh chỉ là người phát triển câu chuyện dựa trên mạch đề cương có sẵn. Vì thế, khi được Hãng phim truyện Việt Nam trả tiền nhuận bút, ông Phương cho rằng mình là người “quyết định 90% giá trị kịch bản” nên được hưởng 2/3 số tiền nhuận bút.

 

Sau đó, sự thành công ngoài mong đợi của phim đã khiến nhiều nhà xuất bản và các tờ báo “ăn theo” với số lượng lên đến vài vạn bản in. Từ đây đã nảy sinh nhiều rắc rối và những hệ lụy mà cả nguyên đơn, bị đơn và nhiều người phải gánh chịu.

 

Bản thảo được ông Thanh cho là bản gốc của kịch bản phim "Biệt động Sài Gòn".

Những “điểm mới”

So với thời điểm cách đây hơn 1 năm, những thông tin mà ông Nguyễn Thanh cung cấp cho chúng tôi cũng có sự “thăng tiến”. Trước đó, ông nói sẽ kiện ông Phương và các bên liên quan 3 điểm thì nay được tăng lên thành 4: Ông Lê Phương đã vi phạm bản quyền, tự ý sửa và làm sai kịch bản. Vì thế, ông Phương không được đứng tên trong kịch bản và phải hoàn trả toàn bộ nhuận bút cho ông Thanh; Bồi thường danh dự gấp 3 - 5 lần số tiền nhuận bút; Hãng phim truyện Việt Nam phải có trách nhiệm về bản quyền cũng như quyền lợi của ông Thanh; Các đơn vị liên quan như NXB Long An, Thanh Hoá, Báo Sài Gòn giải phóng phải trả tiền nhuận bút theo quy định của Nhà nước.

 

Ông Lê Phương: Giờ tôi không còn quan tâm đến vụ kiện đó nữa mà uỷ quyền lại cho luật sư, vì nó làm tôi quá mệt mỏi. Việc toà tuyên tôi phải đền bù cho ông Thanh hơn 9 triệu đồng nữa chỉ là tính toán lại mức nhuận bút cho hợp lý hơn thôi chứ không có chuyện thắng thua gì ở đây cả.

Cũng sau hơn 1 năm, có thời gian tính toán lại, số tiền đòi bồi thường của ông Thanh đối với ông Lê Phương và các bên liên quan cũng tăng từ 10 tỉ lên 74 tỉ đồng. Giải thích về con số này, ông Thanh cho biết: “Tôi đã tính toán rất kỹ sau khi quy ra giá vàng rồi nhân với lãi suất của 28 năm. Trên thế giới, người ta đều lấy giá vàng làm chuẩn chứ không ai lấy giá gạo như cách mà TAND Hà Nội tính cả”.

 

Một điểm khác, trước đây, ông Thanh nói đã 8 lần đến nhà ông Phương để đòi tiền nhuận bút và “làm cho ra nhẽ” thì nay, cũng được ông “bổ sung” thêm 2 lần nữa là tròn 10 lần. Về thời gian viết kịch bản cũng có sự bất nhất giữa hai ông. Ông Nguyễn Thanh nói, năm 1981 ông Lê Phương đến gặp ông để đặt viết kịch bản. Ông Phương thì cho rằng đó là năm 1982.

 
Ngay sau phiên toà khép lại với mức bồi thường mà ông Phương phải trả cho ông Thanh là hơn 9 triệu đồng tiền nhuận bút (quy đổi theo giá gạo thời điểm hoàn thành kịch bản với hiện nay), ông Thanh đã cho hay, ông sẽ tiếp tục kháng án. Nếu không thoả đáng, ông sẽ gửi đơn kiện đến Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật. Tuy nhiên, ông Thanh cũng cho rằng kết quả của vụ kiện cũng đã cho thấy ông đã được “thắng lợi” phần nào, chỉ có điều, mức đền bù là không thoả đáng.

Được biết, để theo đuổi vụ kiện này, số tiền được ông Thanh bỏ ra ước tính đã lên đến hơn 100 triệu đồng.

 

Những bài liên quan   > Xét xử phiên sơ thẩm về nhuận bút và quyền tác giả của bộ phim “Biệt Động Sài Gòn”: Số tiền bồi thường hơn 74 tỷ đồng? > Hôm nay, xử vụ tranh chấp quyền tác giả kịch bản phim “Biệt động Sài Gòn” > Sự thật ly kỳ về các nguyên mẫu chính trong "Biệt động Sài Gòn" > Vụ kiện không có người thứ 3 làm chứng > Người “mai mối” Lê Phương với Nguyễn Thanh nói gì? > Vụ kiện bản quyền "Biệt động Sài Gòn": Kiện cáo chỉ tốn giấy mực! > Nhà biên kịch Lê Phương: 90% giá trị kịch bản là của tôi > Nhà báo Nguyễn Thanh: “Vì sao 22 năm tôi mới đi kiện?” > "Một xu tôi cũng không trả" > Vụ kiện bản quyền “Biệt động Sài Gòn”: Tác giả đích thực là ai? > Biệt động Sài Gòn: Trên đỉnh vinh quang

 

Thanh Hà