Từ chuyện ăn cá sống gây ung thư gan nên từ bỏ thói quen ăn thực phẩm sống

Món ăn truyền thống nổi tiếng koi pla làm từ cá sống bằm nhỏ, ớt và chanh lại chính là nguyên nhân gây ung thư gan giết chết gần 20 ngàn người Thái mỗi năm.

Câu chuyện ăn uống các loại thực phẩm sống gây nguy hại đến sức khỏe con người, thậm chí gây tử vong đã được các chuyên gia y tế và các nhà khoa học cảnh báo nhiều lần. Thế nhưng ở một số nơi trên thế giới, người dân vẫn hoặc làm ngơ hoặc tin vào “số trời” hoặc chưa hiểu biết thấu đáo vẫn tiếp tục ăn những món ăn sống.

Gần đây nhất là câu chuyện chia sẻ của một bác sĩ người Thái Lan về vấn đề này. Narong Khuntikeo - tên vị bác sĩ người Thái Lan cho biết mãi đến khi vào học ở trường y, anh mới biết được nguyên nhân dẫn đến căn bệnh ung thư gan đã cướp đi tính mạng của cả cha và mẹ của anh: Món cá sống có tên koi pla.

Ăn cá sống gây ung thư gan như thế nào?

Như hàng triệu người ở vùng nông thôn Isaan, đông bắc Thái Lan, gia đình bác sĩ Narong Khuntikeo thường xuyên ăn món koi pla - món ăn địa phương làm từ cá sống với ớt và chanh.

Món ăn cay nồng này dễ làm, rẻ tiền và rất ngon, nhưng cá sống làm món này lại cũng là môi trường yêu thích của ký sinh trùng gây ung thư gan làm chết tới 20 ngàn người Thái mỗi năm.

Người dân Isaan ăn món koi pla qua nhiều thế hệ, và nay vùng Isaan nghèo nàn trở thành nơi có tỷ lệ bị ung thư ống mật cao nhất thế giới.

Một trong những nguyên nhân chính gây ung thư ống mật là sán lá gan, được tìm thấy trong nhiều loại cá nước ngọt ở vùng sông Mê Kông. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khi sán lá gan vào cơ thể, chúng sẽ ký sinh trong cơ thể trong nhiều năm, gây viêm và theo thời gian có thể chuyển thành ung thư chết người.

Vì vậy các nhà khoa học cảnh báo bất kỳ loại cá nào khi ăn sống đều có thể gây ngộ độc.

Mối nguy khi ăn cá sống chủ yếu xuất phát từ 4 yếu tố: Ô nhiễm kim loại nặng, biotoxin, ký sinh trùng và vi khuẩn gây bệnh. Ô nhiễm kim loại nặng được quyết định bởi nguồn nước mà cá sinh sống. Biotoxin là do một số loại tảo và nấm sinh ra trong nước. Vì vậy, để tránh bị ngộ độc phải bảo đảm nguồn gốc cá sạch.

Ở Việt Nam, cá hồi là món yêu thích của nhiều người. Nghiên cứu cho thấy loại cá này có thể bị nhiễm rất nhiều loại ký sinh trùng, phổ biến nhất là giun Anisakis. Nếu ăn một lượng lớn cá hồi có thể gây ngộ độc cấp tính. Ăn ít cũng có thể khiến cơ thể bị mẫn cảm với Nematoda (một loại giun tròn có trong cá hồi).

Cận cảnh món koi pla mà nhiều người dân Thái không dễ dàng từ bỏ.

Những thực phẩm sống khác cũng nguy hiểm không kém

Trứng gà sống

Ăn trứng gà sống vừa không bổ dưỡng hơn nấu chín mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong lòng trắng trứng gà chứa chất trypsin inhibitors và avidin. Trypsin inhibitors có thể khiến enzym tiêu hóa trong đường ruột bị ức chế, cản trở quá trình tiêu hóa. Chất avidin kết hợp với biotin (một loại vitamin B) làm cản trở ruột hấp thu biotin. Khi thiếu biotin, cơ thể sẽ mắc hàng loạt bệnh như ban đỏ, rụng tóc, chán ăn, cơ bắp đau nhức, khó chịu hoặc mất ngủ, thiếu máu, chậm phát triển...

Hàu sống

Hàu là loại hải sản sống ở dưới nước, ăn các loại sinh vật trong bùn, cát, nước biển nên có thể chứa nhiều vi khuẩn, ký sinh trùng gây bệnh trong đó có sán. Vì thế, ăn hàu sống có khả năng cao bị ngộ độc thực phẩm, nhiễm sán và các loại ký sinh trùng khác.

Hàu có vị tanh, tính mát có thể gây lạnh bụng, tiêu chảy nên những người có tỳ vị yếu, khó tiêu hóa hay đang bị tiêu chảy thì không nên ăn.

Ngoài ra, hàu dễ bị nhiễm kim loại nặng, nếu ăn vào cơ thể người sẽ tích lũy lại, chờ thời cơ thì phát bệnh.

Sữa đậu nành sống

Sữa đậu nành uống rất ngon, giá trị dinh dưỡng của nó tương đương với sữa bò. Nhưng nếu uống sữa này chưa nấu chín có thể bị ngộ độc toàn thân. Trong sữa đậu nành sống chứa một số thành phần có hại như trypsin, hợp chất phenol và saponin ... Trypsin ảnh hưởng đến hấp thụ chất đạm và hợp chất phenol, khiến sữa đậu nành sinh ra mùi hôi và tanh. Saponin kích thích đường tiêu hóa, gây ra tình trạng nôn ói, đau bụng, khó chịu, phá hoại hồng huyết cầu, sinh ra độc tốc, khiến toàn thân bị trúng độc.

Thịt bò sống

Nhiều người thích ăn thịt bò bít tết sống hoặc chế biến tái. Các nhà khoa học cảnh báo thịt sống chưa qua khử trùng sẽ có nhiều vi khuẩn trong thớ thịt và máu. Trong một số loại thịt sống chứa nhiều ký sinh trùng. Nghiên cứu cho thấy từ 70 đến 80% người dân ở các nước phương Tây bị nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma. Đặc biệt vi khuẩn Salmonella và E.Coli thường ẩn náu trong nhân bánh thịt bò, để tiêu diệt những vi khuẩn này cần phải chế biến ở nhiệt độ 160 độ C trở lên.

Tôm sống

Nếu bạn có sở thích ăn tôm tái, sống hoặc gỏi tôm thì cần biết rằng tôm sống và giun sán là đôi bạn đồng hành. Nhất là đối với trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa kém, việc sử dụng các loại đồ ăn tái sống từ tôm hay các món ăn từ tôm chưa được chế biến kỹ có thể khiến bé bị nhiễm giun, sán, kí sinh trùng từ tôm sang cơ thể.

Đường trắng sống

Trong đường trắng thường có ve ký sinh nên ăn đường sống rất dễ bị bệnh ghẻ. Ve là một loại côn trùng nhỏ toàn thân đầy lông, mắt thường không nhìn thấy. Ve sinh sôi rất nhanh trong đường, chúng chui vào dạ dày và ruột sẽ gây ra bệnh tiêu chảy, đau bụng, lở loét, nếu vào trong phổi sẽ bị ho ra máu, hen suyễn. Chúng xâm nhập vào niệu đạo sẽ gây viêm đường tiểu. Vì vậy, tốt nhất không ăn đường trắng sống mà nên đun nóng ít nhất ở nhiệt độ 70 độ C, để nguội 3 phút rồi ăn.

Mặc dù bệnh nhân có thể bị nhiễm sán lá gan từ khi còn trẻ, nhưng đến khi lớn tuổi mới phát triển thành ung thư.

Vậy có nên tiếp tục ăn thực phẩm sống?

Thực phẩm sống cũng có chất bổ dưỡng cho cơ thể. Không những thế vị tươi, ngon, ngọt của những thực phẩm này như hàu sống, tôm sống, cá hồi sống, tiết canh…hấp dẫn những người có thói quen và sở thích ăn đồ sống. Tuy nhiên, để tránh nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí đến tính mạng, các chuyên gia y tế và các nhà khoa học khuyên bạn nên hạn chế, nếu tránh xa được hoàn toàn thì càng tốt.

Tùng Anh (th)