Tùng Dương: 'Có thời tôi xin hát mà không ai nhận'

- Anh thấy mình bây giờ và khi mới vào nghề 20 năm trước có gì khác nhau?

- Thời "trẻ trâu", tôi lúc nào cũng muốn chứng tỏ bản thân. Khi là sinh viên nhạc viện, phải xin đi hát ở các tụ điểm nhưng tôi không không bao giờ chịu hát nhạc Hoa lời Việt thịnh hành thời điểm đó mà cứ ôm khư khư cái tôi, đòi người ta cho hát nhạc bộ tứ sông Hồng với bài của các diva. Kết quả là chẳng quán nào chịu nhận. Tôi nhớ mãi những ngày cùng Khánh Linh, Lưu Thiên Hương, Thu Phượng đi xin hát, người ta chỉ nhận các bạn nữ và gạt mình ra. Họ nhận xét: "Bạn trai này giọng hay nhưng ngoại hình chưa ổn, hát nhạc kén quá". Ấy vậy mà tôi vẫn cực đoan, không chịu mở lòng.

Những năm tháng đôi mươi, tôi cố xù xì gai góc để thể hiện cá tính trong các sản phẩm âm nhạc. Bây giờ, tôi vẫn điên, vẫn cá tính nhưng không tộc tệch, hoàn thiện và có lý trí hơn. Nếu ai để ý sẽ thấy các sản phẩm của tôi từ Chạy trốn, Những ô màu khối lập phương, Li ti, Độc đạo đến Human là hành trình của sự thay đổi, ngày càng đằm lại. Con người tôi cũng khác nhiều so với thời trẻ. Ở tuổi ngoài 40, tôi sống nội tâm hơn, ít bộc lộ ra bên ngoài, không còn tranh luận để hơn thua hay thể hiện cái tôi nữa.

Ngày xưa, tôi luôn muốn thể hiện cá tính, sự độc đáo thông qua thời trang trên sân khấu nhưng... tôi thường xuyên vào mục sao xấu. Mỗi lần như thế, tôi buồn lắm, cay lắm nhưng cũng dần dần nhận ra mình phải có sự điều chỉnh, cá tính nhưng vẫn phải phù hợp với từng không gian, chứ không thể cứ mãi over. Giờ nhìn lại mình thời trẻ, tôi cũng thấy thảng thốt (cười). Tôi bây giờ không còn trong sáng, ngây ngô như thế mà đã là người đàn ông trưởng thành, biết hy sinh vun vén cho gia đình và nghệ thuật cũng hay hơn.

- Sự cực đoan thuở mới vào nghề từng đẩy anh đến khó khăn gì?

- Năm đầu tiên vào nhạc viện, các bạn đổ xô đi hát ở các quán bar, sớm kiếm được tiền còn tôi chẳng được ai nhận. Không ai mời nên tôi chỉ biết gõ chiêng gõ mõ, hát ông ổng ở căng-tin nhạc viện. Đã có lúc tôi tủi thân vì mình có năng khiếu, đam mê, hát máu lửa mà không được công nhận.

Sau những cái lắc đầu của các bầu sô, tôi dần nhận ra nghệ thuật không đơn giản như vậy. Bước ngoặt đầu tiên của tôi là giải ba cuộc thi Giọng hát Hay Hà Nội 1999, sau đó là Sao Mai điểm hẹn... Cơ duyên gặp nhạc sĩ Lê Minh Sơn, Lưu Hà An... giúp tôi mở lòng để mở rộng không gian âm nhạc của mình, không còn bó buộc trong một khuôn mẫu nào nữa.

- Từ chỗ chẳng bầu show nào nhận, chẳng ai nghe mình hát đến concert kỷ niệm 20 năm ca hát với quy mô 4.000 khán giả, anh nghĩ gì về chặng đường đó?

- Tôi chưa bao giờ hết ngông nhưng đó không phải sự ngông cuồng của tuổi trẻ ảo tưởng sức mạnh bản thân mà là cái ngông của một người nghệ sĩ. Nếu không ngông thì chắc tôi chẳng tổ chức concert ở nơi chứa 4.000 chỗ ngồi. Tôi tự tin vì biết mình có lượng khán giả ruột nhất định, luôn yêu mến và trông chờ sự sáng tạo của mình. Trong concert kỷ niệm 20 năm ca hát, tôi muốn cân bằng liều lượng, để đừng điên quá. Đó không phải là đêm nhạc đặc quánh tính concept, ngoài tổng kết chặng đường âm nhạc còn có dấu ấn sáng tạo riêng cho chương trình.

- Khi mới bước ra từ 'Sao Mai điểm hẹn', anh đã gây chú ý khi liên tục hợp tác với các Diva. Việc đó liên quan gì đến định hướng xây dựng thương hiệu Divo của anh?

- Các mối duyên tự đến và có lẽ các chị cũng công nhận tôi là người có dư vị đặc biệt nên mới hợp tác như vậy. Từ nhỏ, tôi đã thích chinh phục những bài hát lớn, bắt chước các thần tượng nên không bị ngỡ ngàng khi kết hợp với các đàn chị có tên tuổi.

Tôi không dám vỗ ngực tự nhận mình là Divo. Tất cả danh xưng là do công chúng đặt cho, tạo động lực cho tôi cố gắng sao cho xứng đáng với những gì khán giả kỳ vọng. Tôi chưa bao giờ ảo tưởng về sức mạnh của danh hiệu và biết khi có danh hiệu cũng phải tỉnh táo. Nghệ sĩ chúng tôi không phấn đấu để có những tên gọi mỹ miều ấy mà chỉ biết nỗ lực sáng tạo trong nghệ thuật.

Gần 20 năm qua, tôi lao động không phải vì danh hiệu mà đã thực sự cống hiến, nỗ lực không ngừng nghỉ, không chỉ cover bài hát cũ mà luôn cày xới mảnh đất âm nhạc của mình với những bài hát đầy sức nặng và triết lý. Có thể những bài hát như Human không thể phổ cập như Ngày chưa giông bão, Ai chung tình được mãi... nhưng tôi vẫn tự nhủ: "Trời cho mình giọng hát thì phải biết cân bằng, hát cả những gì mình thích và hát những gì phổ cập". Sau 20 năm làm nghề, tôi vẫn tung tẩy, giữ dòng cảm xúc, vẫn thăng hoa, tràn trề nội lực để tiếp quản năng lượng của những nghệ sĩ gạo cội luôn kỳ vọng vào mình đồng thời không ngừng học hỏi, bắt kịp xu hướng. Tôi không chỉ nhìn lên mà còn nhìn xuống, dõi theo các nghệ sĩ trẻ.

- Người ta nói khán giả của Tùng Dương toàn giới tinh hoa, nhiều tiền. Anh nghĩ gì về điều đó?

- Nghệ sĩ nào cũng có khán giả tinh hoa của họ và mỗi dòng nhạc đều có giá trị riêng. Đừng nghĩ cứ dày tuổi lên là có quyền phán xét người khác hay dòng nhạc này, kia. Tôi giờ đã qua cái tuổi cho mình quyền phán xét và quan niệm phải sống nhân văn, có cái nhìn yêu thương với mọi thứ. Mỗi người có con đường đi riêng, dòng nhạc nào không phù hợp thì không theo đuổi. Nghệ sĩ nào thì fan nấy, mình không thể làm dâu trăm họ, hay tham vọng lấy hết thị phần khán giả, ví như tôi không thể đòi hỏi lấy hết khán giả của Mỹ Tâm, Hà Anh Tuấn... hay ai khác.

Khán giả của tôi thường chia làm hai luồng yêu - ghét, từ khi tôi tiếp cận dòng nhạc trẻ thì có thêm khán giả từ ghét chuyển sang yêu. Với tôi, cảm hóa được khán giả từng không thích mình vì hình ảnh quái, xa rời công chúng là một thành công.

- Anh định nghĩa thế nào về khán giả trung thành của mình?

- Đa số khán giả của tôi thường 30 tuổi trở lên, có trải nghiệm hoặc sự thành đạt nhất định trong cuộc sống. Họ giống tôi ở chỗ thích phiêu lưu, sáng tạo, luôn mong chờ sự mới lạ từ nghệ sĩ chứ không phải hát đi hát lại vài bài. Sau này, nhiều khán giả gen Z bày tỏ thích chú Tùng Dương hát Ngày chưa giông bão, Ai chung tình được mãi. Điều đó giúp tôi nhận ra cực đoan với nghệ thuật là tốt nhưng chưa đủ vì nó sẽ khiến mình giới hạn khán giả.

- Âm nhạc của anh thay đổi như nào sau khi trở thành người đàn ông có gia đình?

- Khi gánh trách nhiệm làm cha, cuộc sống của tôi có nhiều dư vị đặc biệt mà trước đó tôi không thể tưởng tượng được. Ngày công bố với khán giả về sự ra đời của bé Voi trong liveshow Thập kỷ hoan ca, tôi còn chưa biết mình đã sẵn sàng để làm bố hay chưa vì chẳng có kinh nghiệm nào. Thế rồi tôi cũng biết cho con uống sữa, ăn bột, thức đêm trông con cho vợ ngủ lại sức... Đó là bản năng và chỉ chờ đến thời điểm trổ ra. Những trải nghiệm trong cuộc sống riêng cũng khiến âm nhạc của tôi hay hơn, ẩn chứa nhiều triết lý nhân sinh hơn.

- Anh sẽ đem đến điều đặc biệt gì cho liveshow kỷ niệm 20 năm ca hát?

- Liveshow sử dụng các công nghệ sân khấu hiện đại nhất với tổng chi phí đến hàng chục tỷ đồng. Tôi không vung tay, chỉ đầu tư cho cái gì thích đáng. Đêm nhạc là ý niệm về quá khứ, hiện tại và tương lai. Đó là dịp để tôi nhìn lại quãng thời gian đầu tiên bước lên sân khấu chuyên nghiệp ở Nga, khiến kiều bào rơi nước mắt với bài hát Em ơi Hà Nội phố đến những dấu mốc quan trọng trong con đường âm nhạc của mình. Chương trình chia làm các chương về thời thơ ấu, Sao Mai điểm hẹn với các bài hát dân gian đương đại, tuổi thanh xuân đầy tính trẻ trâu và cuối cùng là sự cân bằng ở thời điểm hiện tại.

Bên cạnh đó, tôi sẽ giới thiệu đến khán giả một sáng tác mới của mình. Đó là tác phẩm thứ hai của tôi, sau bài đầu tiên - Trong vòng tay cô đơn - từng đưa cho Thái Thùy Linh hát cách đây 20 năm. Khi viết ra tác phẩm này, tôi thầm vui mừng vì đã viết được bài rất tử tế, cấu trúc rõ ràng, logic khoa học.

- Sau concert này, còn đỉnh cao nào khiến anh muốn chinh phục?

- Tùng Dương đến 70, 80 tuổi vẫn sẽ hát tán dương cuộc đời, vẫn giữ tinh thần tinh thần hoan ca. Các bài tôi hát dù buồn cũng có những dư vị tích cực nhất chứ không thiểu não hay quằn quại, luôn ẩn chứa sự giải thoát cho con người.