Vì một chữ tình?!

Thực ra đã bàn cãi mãi rồi, nhưng thay đổi hoàn toàn tư duy về chữ “tình” của nhiều người là không dễ, thậm chí chưa chắc đã cần thiết. Duy lý, duy tình ở không gian nào, ở mức độ nào là phù hợp khi chúng ta muốn tiến lên văn minh, hiện đại như “Tây” nhưng lại muốn giữ gìn cái đậm đà văn hóa, đậm đà “thương mến thương” trong mỗi con người Việt?

Có lẽ 10 người thì 9 người tin cựu Bí thư “thành phố đáng sống” chẳng có ý đồ gì trong việc cho lái xe đi công tác nước ngoài để “học” xúc tiến thương mại, du lịch. Để họ trục lợi với nhau trong trường hợp này là khó. Nhưng họ đã vướng vào chữ “tình” mà đa số người Việt chúng ta mắc phải khi đối tốt với nhau. Một chuyến công tác nước ngoài, đơn giản là cách cảm ơn, ghi nhận công sức của người lái xe đã bao năm gắn bó bên mình. Bởi nếu không nhờ “công tác”, một bác tài xế mà nhà không có điều kiện thì dễ gì biết đến mấy nước trời Âu. Có lẽ chỉ ở mức như vậy.

Trong phạm vi hẹp, đó là việc làm nghĩa tình của cấp trên với cấp dưới, được những người xung quanh ủng hộ và coi như tấm gương để noi theo. Nhưng ở góc nhìn rộng hơn, chữ “tình” trong mối quan hệ này là một trong những trở lực ghìm lại tham vọng chuyên nghiệp hóa con người, bộ máy hành chính và tệ nhất là bị công kích bởi những người không thuộc phạm vi hẹp chứa chữ “tình” của ông bí thư và bác tài xế.

Vậy hóa ra chữ “tình” không ổn chút nào. Bởi ở phạm vi này thì là vì tình nghĩa, nhưng người ở phạm vi khác nhìn vào lại vì các yếu tố khác như tiền, danh, lợi… Hóa ra “thương mến thương” ở chỗ này sẽ bị chỗ khác nhìn vào mà bảo đó là “nâng đỡ quen thân, bên trọng bên khinh”. Dù thực tế, phạm vi nào, chỗ nào cũng thế cả! Thế mà, cứ nhìn vào nhau là thấy khác, cứ phán xét nhau là chỉ có các chữ vì khác ngoài chữ vì tình, vì nghĩa.

Rốt cuộc duy tình như một thứ tâm bệnh trong cơ thể, làm nảy sinh bao nhiêu vấn đề trên thịt da. Chuyện anh lái xe đi công cán quốc tế chỉ ở cấp độ nhẹ, còn vô vàn những chuyện khác đáng sợ hơn nhiều. Vì tình mà “một người làm quan cả họ được nhờ”, vì tình mà người ta nâng đỡ người này triệt hạ người khác, vì tình mà người ta giúp nhau trục lợi hoặc phá hoại…

Nhưng bây giờ, viết lại chữ “tình” của người Việt cho thật mới, thật đẹp, thật chuẩn…, ai có thể?!

Việt Nguyễn/Báo Gia đình & Xã hội