Ai nghĩ ra "sáng kiến" yêu cầu thuê bao di động chụp ảnh chân dung?

Sáng kiến thuộc về nhà mạng

Nhà mạng liệu có đang thực hiện đúng Nghị định 49?

Cách đây gần 1 năm, Nghị định 49/2017/NĐ-CP được ban hành và chính thức có hiệu lực từ ngày 24/4/2017, yêu cầu khách hàng sử dụng dịch vụ viễn thông phải cung cấp ảnh chụp chân dung bên cạnh các thông tin cá nhân khác. Yêu cầu này khi đó đã vấp phải sự phản đối của người dùng cho rằng không cần thiết khi mà trên CMND đã có ảnh chụp.

Sau đó, báo Hải quan ngày 20/6/2017 đăng bài viết khẳng định "Không phải tất cả thuê bao di động đều phải chụp ảnh chân dung", trong đó có nội dung trả lời của bà Lê Thị Ngọc Mơ, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ Thông tin và Truyền thông: "Tôi khẳng định rằng việc chụp ảnh chỉ áp dụng cho các thuê bao phát triển mới hoặc các thuê bao có thông tin không chính xác, phải đi đăng ký lại. Đối với các thuê bao mà doanh nghiệp có sở cứ là thông tin đã chính xác (ví dụ thuê bao trả sau, thuê bao chuyển từ trả sau sang trả trước, thuê bao mới đăng ký lại thông tin theo đúng quy định trong thời gian vừa qua) thì không cần chụp ảnh mà doanh nghiệp chỉ cần bổ sung ảnh chụp và doanh nghiệp phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về điều đó".

Trên báo Nhân dân ngày 14/4/2017, bà Mơ cũng cho biết: "Khi xây dựng và triển khai Nghị định 49, chính các doanh nghiệp viễn thông di động đã có sáng kiến yêu cầu chụp ảnh chân dung chủ thuê bao để lưu lại, phục vụ khâu hậu kiểm.

Việc chụp ảnh chân dung là nhằm tăng tính xác thực khi khó nhận biết chứng minh nhân dân do người đăng ký thuê bao mới hoặc người cần bổ sung thông tin mang đến có đúng là của người đăng ký thuê bao hay không?

Việt Nam cũng không phải quốc gia duy nhất áp dụng quy định này. Tham khảo kinh nghiệm các nước như Thái Lan, chủ thuê bao di động không những phải chụp ảnh chân dung mà còn phải lưu cả dấu vân tay để bảo đảm chính chủ.

Do đó, nếu bây giờ không triển khai chụp ảnh chủ thuê bao thì khó có cơ sở dữ liệu thuê bao đúng người dù thông tin trong cơ sở dữ liệu có đủ tên tuổi, ngày tháng…"

Như vậy, có thể nói chính các nhà mạng và có tham khảo thêm kinh nghiệm của một số nước trong việc triển khai thực hiện chụp ảnh thuê bao di động.

Nhà mạng đẩy khó cho khách hàng

Tình trạng quá tải xảy ra ở các điểm đăng ký thuê bao của các nhà mạng. Ảnh: Thanh niên

Xin lọc ra một số thông tin mà độc giả cần biết trong hướng dẫn chi tiết của Nghị định 49/2017/NĐ-CP:

- Tất cả các thuê bao di động dù thông tin đã đăng ký trên hệ thống chính xác hay chưa thì đều phải nộp ảnh chân dung. Hiện nay nhà mạng chỉ nhắn tin cho các thuê bao có thông tin cá nhân chưa chính xác, nhưng thực tế nếu bạn đang sử dụng dịch vụ di động dù trả trước hay trả sau thì đều sẽ phải cung cấp ảnh chụp chân dung. Ảnh chụp phải có thông tin về thời gian (ngày, giờ) chụp.

- Người trực tiếp đến giao kết hợp đồng với nhà mạng là người phải cung cấp ảnh chụp để lưu trong hồ sơ về thuê bao. Do đó, nếu số thuê bao của bạn do một người khác đứng tên, hoặc do một người đại diện của công ty đứng ra đăng ký, thì người đứng ra đăng ký phải cung cấp ảnh chụp, không phải bạn. Trường hợp bạn tự đứng tên đăng ký số thuê bao của mình thì dĩ nhiên bạn phải cung cấp ảnh chụp chân dung của bạn.

- Khi ký hợp đồng, người ký giao kết hợp đồng sẽ ghi rõ số thuê bao đó là dùng cho bản thân hay cho người thân (cho con đẻ, con nuôi dưới 14 tuổi; cho người được giám hộ) hay cho thiết bị. Nếu đăng ký cho tổ chức thì ghi rõ thuê bao được đăng ký cho các cá nhân thuộc tổ chức hay cho thiết bị của tổ chức.

Trên Lao động có phân tích, đọc kỹ Nghị định 49, có thể thấy sau ngày 24/4/2018 thì chính các doanh nghiệp viễn thông mới là đối tượng bị phạt chứ không phải là những khách hàng bị họ dọa “khóa một chiều thuê bao”.

Khoản 7, Điều 1 của Nghị định 49/2017 như sau:

“7. Việc giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung đối với các cá nhân sử dụng số thuê bao di động trả trước của mỗi mạng viễn thông di động thực hiện như sau:

a) Đối với 3 số thuê bao đầu tiên, cá nhân xuất trình giấy tờ và ký vào bản giấy hoặc bản điện tử bản xác nhận thông tin thuê bao. Bản xác nhận thông tin thuê bao bao gồm toàn bộ các thông tin thuê bao được quy định tại điểm a và điểm b hoặc điểm c khoản 5 Điều này.

b) Đối với số thuê bao thứ tư trở lên, thực hiện giao kết hợp đồng theo mẫu với doanh nghiệp viễn thông di động. Doanh nghiệp viễn thông di động phải kiểm tra, giám sát, bảo đảm các số thuê bao đó được sử dụng theo đúng quy định tại điểm b, điểm d khoản 9 Điều này”.

Như vậy các đối tượng thuê bao sẽ được chia làm hai nhóm. Nhóm có từ 3 thuê bao trở xuống (tạm gọi là nhóm A) và nhóm có trên 3 thuê bao (tạm gọi là nhóm B).

Nhóm A được quy định tại các điểm (a), (b), (c), Điều 5 như sau:

“5. Thông tin thuê bao bao gồm:

a) Số thuê bao; đối tượng sử dụng cho từng số thuê bao: đối với cá nhân (cho bản thân; cho con đẻ, con nuôi dưới 14 tuổi; cho người được giám hộ; cho thiết bị); đối với tổ chức (cho các cá nhân thuộc tổ chức; cho thiết bị);

b) Thông tin trên giấy tờ tùy thân của cá nhân, bao gồm: Họ và tên; ngày tháng năm sinh; quốc tịch; số, ngày cấp, cơ quan cấp hoặc nơi cấp giấy tờ tùy thân; nơi đăng ký hộ khẩu thường trú (đối với người có quốc tịch Việt Nam);

c) Thông tin trên giấy tờ của tổ chức, bao gồm: tên tổ chức; địa chỉ trụ sở giao dịch; thông tin trên giấy tờ tùy thân của người đến giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung và thông tin trên giấy tờ tùy thân của mỗi cá nhân thuộc tổ chức tương ứng với số thuê bao mà tổ chức giao cho cá nhân đó sử dụng (trường hợp tổ chức giao cho người sử dụng) theo quy định tại điểm b khoản này”.

Nghĩa là không điều khoản nào của Nghị định yêu cầu khách hàng có dưới 3 thuê bao phải đi chụp hình bổ sung thông tin?! Vậy thì quy định bổ sung ảnh từ đâu ra? Hãy tìm trong quy định nhóm B.

Nhóm B, từ thuê bao thứ 4 trở lên có hai quy định đáng chú ý: Một là “thực hiện giao kết hợp đồng theo mẫu” và “Doanh nghiệp viễn thông di động phải kiểm tra, giám sát, bảo đảm các số thuê bao đó được sử dụng theo đúng quy định tại điểm b, điểm d khoản 9 Điều này”.

Câu hỏi ở đây quy định về quyền & nghĩa vụ của doanh nghiệp viễn thông khi thực hiện “hợp đồng theo mẫu” gồm những gì? Điều 4 Nghị định 49 quy định: Khách hàng có từ 4 thuê bao trở lên, ngoài việc thực hiện các điểm (a), (b), (c) của Điều 5 (như nhóm A) thì sẽ còn phải có đầy đủ, chính xác các thông tin thuê bao khác là các điểm d, đ như sau:

“d) Bản số hóa toàn bộ các giấy tờ của cá nhân, tổ chức đã xuất trình khi đến giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung;

đ) Ảnh chụp người trực tiếp đến giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung (đối với dịch vụ viễn thông di động); bản số hóa bản xác nhận thông tin thuê bao hoặc bản xác nhận thông tin thuê bao có chữ ký điện tử (đối với dịch vụ viễn thông di động trả trước)”

Nghĩa là ảnh chụp chỉ áp dụng cho thuê bao thứ 4 trở lên (điềm đ). Vậy tại sao khách hàng có ít hơn 3 thuê bao cũng phải đi chụp ảnh? Thậm chí, dù có ảnh chứng minh thư cũng không được xác nhận. Lời giải thích đơn giản nhất là khi thời hạn 24/4 đến gần, nếu không thực hiện, nhà mạng sẽ bị phạt. Tất nhiên, để tránh phạt thì các nhà mạng cuống cuồng bắt tất cả các thuê bao phải đi chụp hình

Câu hỏi là nếu các nhà mạng cứ cắt một chiều nếu các chủ thuê bao không đến chụp ảnh thì sao?

Đầu tiên, nếu nhà mạng làm việc này, đối với những người sử dụng ít hơn 3 thuê bao thì nhà mạng đã vi phạm Nghị định 49 vì như phân tích ở trên, Nghị định chì quy định việc bộ sung thông tin đối với thuê bao thứ 4 trở lên.

Thứ hai, Điều 8 Nghị định 49 quy định: Doanh nghiệp viễn thông có trách nhiệm:

“Đối với thuê bao di động có thông tin thuê bao không đúng quy định, phải thông báo liên tục trong ít nhất 5 ngày, mỗi ngày ít nhất một lần yêu cầu cá nhân, tổ chức thực hiện lại việc giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo quy định tại khoản 3, khoản 4, khoản 6, khoản 7 Điều này.

Trường hợp cá nhân, tổ chức không thực hiện theo yêu cầu, tạm dừng cung cấp dịch vụ viễn thông một chiều sau 15 ngày kể từ ngày đầu tiên gửi thông báo đồng thời thông báo thuê bao sẽ bị tạm dừng cung cấp dịch vụ viễn thông hai chiều sau 15 ngày tiếp theo nếu không thực hiện”.

Như vậy, nếu chủ thuê bao chứng minh mình không nhận được “thông báo liên tục trong ít nhất 5 ngày, mỗi ngày ít nhất một lần” thì nhà mạng không có quyền cắt, hoặc tạm dừng dịch vụ.

Thứ ba, đối với các chủ thuê bao, việc họ thực hiện hợp đồng đầy đủ (trong đó có cả việc chụp hình giấy chứng minh nhân dân nộp nhà mạng), đóng tiền hàng tháng thì hợp đồng dó đã căn cứ trên Luật dân sự.

Nếu muốn thay đổi, thì nhà mạng phải “đàm phán lại hợp đồng” với từng chủ thuê bao chứ không có quyền đưa ra một mệnh lệnh yêu cầu khách hàng phải bổ sung thông tin.

Việc áp dụng chụp hình chỉ nên áp dụng với những thuê bao sau khi Nghị định 49/2017/NĐ-CP có hiệu lực (24/4/2017) còn những thuê bao trước đó trách nhiệm bổ sung thông tin thuộc về nhà mạng mà chủ thuê bao không phải có trách nhiệm gì.

Thứ tư, căn cứ Nghị định thì ngày cuối cùng của cái hạn “trong vòng 12 tháng” là ngày 24.4.2018. Sau ngày này, nếu không thực hiện đúng Nghị định, nhà mạng sẽ bị phạt. Vậy ai cho phép một số nhà mạng dời thời hạn lại sang đến tận 15/5 như thông báo?

Trên thực tế, Nghị định 49/2017/NĐ-CP được ban hành và có hiệu lực từ 24/4/2017 theo đề nghị của Bộ TTTT nhằm sửa đổi, bổ sung Điều 15 của Nghị định số 25/2011/NĐ-CP ngày 6/4/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Viễn thông và Điều 30 của Nghị định số 174/2013/NĐ-CP ngày 13/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện.

Các nhà mạng có 1 năm để hoàn tất thông tin của khách hàng thế nhưng việc triển khai lại rất chậm chạp và không có kế hoạch để rồi khi gần đến thời hạn (24/4/2018) các nhà mạng mới ráo riết thông báo cho các chủ thuê bao đến bổ sung thông tin, nếu không sẽ bị khóa chiều đi khiến cho hàng triệu thuê bao di động nháo nhào đi đăng ký gây nghẽn mạng và đặc biệt là tình trạng kẹt cứng, lộn xộn tại các đại lý.

K.N (th)