Bảo tàng Nghệ An: Hàng nghìn hiện vật có nguy cơ xóa sổ

Ngày 18/6/2010, UBND tỉnh Nghệ An đã ký quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình trưng bày nội, ngoại thất Bảo tàng Nghệ An. Dự án với tổng kinh phí là 44,2 tỷ đồng, thời gian thực hiện trong 3 năm. Cụ thể, phần nội thất sẽ có phòng khánh tiết gồm hệ thống đai trưng bày, sản phẩm mỹ thuật. Đặc biệt, việc bố trí hiện vật sẽ thực hiện theo các nội dung chính: Nghệ An thiên nhiên và con người; Nghệ An từ thời tiền sử đến buổi đầu dựng nước; Nghệ An trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc…Phần ngoại thất cũng được xây dựng khá công phu, chi tiết. Đó là khu trưng bày các biểu tượng văn hoá dân tộc tiêu biểu như: Đình làng người Kinh, nhà sàn dân tộc Thái, nhà ở của người Mông…

 

“Việc dự án chậm là do thiếu kinh phí chứ không có lý do gì cả. Còn việc công trình xây dựng cơ bản đã hoàn thành xuống cấp thì đã cho phép sữa chữa, nhà bị mối thì sẽ tiếp tục khắc phục… Còn các hiện vật bạc tỷ đang phải nằm lăn lóc, nguy cơ bị hỏng là lỗi của lãnh đạo bảo tàng”, ông Cao Đăng Vĩnh, Giám đốc Sở VH,TT&DL Nghệ An nói.

Nhưng theo ông Nguyễn Đức Kiếm, Phó Giám đốc Bảo tàng Nghệ An thì dự án này đang chậm tiến độ. Theo đó, dự án có 11 gói thầu chỉ mới cơ bản xong phần cải tạo, xây dựng nhà dịch vụ, phòng khánh tiết và gói sưu tầm hiện vật. Còn các gói khác đang cầm chừng vì chờ kinh phí. Ông Kiếm viện dẫn, dự án phê duyệt từ tháng 10/2010 nhưng năm 2011 mới được cấp 4 tỷ đồng, năm 2012 cấp 3,5 tỷ đồng, năm 2013 cấp 3,5 tỷ đồng. Sau 3 lần cấp mới được 11 tỷ đồng, chưa bằng 1/3 tổng số kinh phí được phê duyệt. “Với tốc độ cấp kinh phí như thế này thì dự án phải mất đến 3 năm nữa mới hoàn thành được”, ông Kiếm cho hay.

Trong khi dự án trên “rùa bò” thì công trình xây dựng cơ bản của nhà trưng bày với kinh phí 11 tỷ đồng đã hoàn thành từ năm 2005 đến nay lại đang có vấn đề. Cứ xem công trình này là phần vỏ thì khi mà phần lõi là dự án xây dựng nội, ngoại thất chưa xong thì Bảo tàng Nghệ An chẳng thể hoat động được khiến bảo tàng luôn ở trong tình trạng cửa đóng then cài. Hơn nữa, qua thời gian phần vỏ trên cũng đang bị xuống cấp như mối ăn từ móng, tường bong tróc, hệ thống các cửa kính bị bể... Ngoài ra, do việc thiết kế xây dựng hệ thống phần mái của dự án phần vỏ này không hợp lý nên gặp mưa lớn, nước đã tràn vào phía trong nhà. Năm 2012, tỉnh Nghệ An phải cấp thêm 1,6 tỷ đồng để sửa lại.

 

Hiện vật bạc tỷ phơi sương

Dự án chậm đe dọa đến sự an toàn của hơn 20 nghìn đơn vị hiện vật đang lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ An. Ngay ở góc sân của bảo tàng, một khẩu súng thần công nằm “trơ gan cùng tuế nguyệt”. Đây là một trong hai khẩu súng thần công được một ngư dân phát hiện dưới sông Lam đoạn gần khu vực cầu Bến Thuỷ, TP.Vinh vào ngày 19/8/2012. Lúc ấy, hai khẩu súng được giám định có niên đại hàng trăm năm, có giá hàng tỷ đồng. Trống đồng Đông Sơn – một trong những trống đồng lớn nhất Việt Nam được sưu tầm ở huyện Quỳ Hợp cũng chịu chung số phận. Hàng nghìn hiện vật bằng đồng khác như dao găm, tượng đồng cũng bị ô xi hóa, hư hỏng.

Một khẩu thần công phơi sương phơi nắng trong khuôn viên bảo tàng.

 

Nhiều hiện vật khác như tiêu bản động vật, côn trùng phản ánh về mặt đa dạng sinh học, phải mất rất nhiều kinh phí mới có được nhưng do không có phòng bảo quản nên cũng đang hư hỏng. Các hiện vật chất liệu vải, giấy thảo mộc, mây tre đan… cũng đang bị mối mọt. Hiện vật thời tiền sơ sử, các sắc phong thần ở các thời đại, tài liệu sách chữ Hán, chữ Thái, chữ Nôm, chữ Pháp... cũng đối diện nguy cơ hỏng.

Giải thích về hiện trạng này, ông Kiếm cho rằng, thực tế bảo tàng đang chỉ là cái kho thuần tuý chứ không phải là nơi bảo quản các hiện vật theo phương pháp khoa học hiện đại… Hàng chục năm nay các hiện vật trên đều đang ở trong tình trạng “không mặc quần áo”. “Việc sưu tầm được các hiện vật đã khó nhưng giữ, bảo vệ được chúng lại càng khó hơn. Hàng năm tỉnh cũng đã cấp kinh phí để bảo quản nhưng mục đích cũng chỉ “chữa cháy” là chính”, ông Kiếm nói.

Ông Hoàng Minh Truyền, Giám đốc Bảo tàng Nghệ An cho rằng, về lâu dài thì phải đề xuất một phương án bảo quản đúng tiêu chí và đây là điều hết sức cần thiết đối với các hiện vật. “Thực tế thì mấy chục năm nay bảo tàng cũng đã đề xuất nhưng trên không cho thì chịu… Nếu như dự án làm nhanh được thì khả năng bảo quản sẽ tốt hơn, đưa di sản văn hoá đến được với công chúng nhiều hơn. Đến thời điểm này mà bảo tàng vẫn đóng cửa đó là sự chậm trễ của ngành văn hóa”, ông Truyền bức xúc.