Đến làng Bát Tràng nghe người nghệ nhân hướng dẫn cách làm các món ăn trên mâm cỗ thắp hương truyền thống
GiadinhNet - Nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm là một trong số những nghệ nhân giữ được bí quyết nấu mâm cỗ truyền thống. Nhiều khách du lịch tìm về địa chỉ nhà cô chỉ để được thưởng thức một bữa ăn mang hương vị truyền thống Hà Nội xưa.
Mâm cỗ Hà Nội xưa - Gìn giữ hương vị ẩm thực
Nấu mâm cỗ tuy không khó nhưng không hề dễ dàng. Trước khi trở thành nghệ nhân ẩm thực, cô Nguyễn Thị Lâm vốn là con dâu Hà Nội. Là tiểu thư của một gia đình khá giả ở phố cổ, sau này lại làm dâu trong gia đình có truyền thống, văn hoá xưa nên những giá trị tinh tuý của ẩm thực được bà tiếp nhận, gìn giữ và phát triển. Qua bàn tay bà Lâm, những nguyên liệu tưởng chừng đơn giản nhất, bình dị nhất cũng trở thành món ăn cầu kỳ, ngon miệng hơn trên mâm cơm.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm
Với bà, nấu ăn đã trở thành một niềm đam mê bất tận. Căn bếp trở thành sân khấu nơi người nghệ nhân trình diễn những buổi biểu diễn của mình. Bà kể, những món ăn truyền thống trên mâm cỗ thường phải chuẩn bị nấu nướng rất cầu kỳ, nguyên liệu có thể dùng từ những loại bình dị, gần gũi với đời sống hằng ngày nhưng nhất định phải tươi mới. Có những nguyên lệu đặc biệt, cần phải đặt mua ở những vùng nguyên liệu tươi thì mới có thể nấu ra mâm cỗ chất lượng. Trong những bữa cơm hàng ngày, bà vẫn thường đích thân xuống bếp chuẩn bị những mâm cơm theo phong cách truyền thống cho cả gia đình. Với bà, đó là cách để giữ gìn truyền thống và để con cháu tiếp nối những giá trị tốt đẹp của dân tộc.
Bà Lâm chia sẻ: "Các món ăn trong bữa cơm cổ truyền rất cầu kỳ nhưng tinh tế. Phải thật sự để tâm vào những món ăn, thổi hồn cho các nguyên liệu mới có thể làm ra món ăn có hương vị ấn tượng khiến người ta ăn một lần khó quên".

Những món ăn tưởng chừng đơn giản nhưng lại được chế biến rất cầu kỳ
Với những ai đã từng được thưởng thức bữa cơm truyền thống do chính bà Lâm chuẩn bị chắc chắn không thể quên được hương vị vừa giản dị, vừa quen thuộc gần gũi nhưng cũng rất đậm đà. Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng chuẩn mực mà hiếm có nhà hàng, quán ăn nào có thể chế biến đạt đúng độ "ngon" ấy. Bà kể, trong mâm cỗ xưa, những nguyên liệu tưởng đơn giản như muối, đường, nước mắm,…nếu biết tỷ lệ chuẩn và lựa chọn phù hợp cho từng món ăn sẽ làm nên hương vị rất đậm đà.
Mâm cỗ thắp hương truyền thống có gì?
Theo bà Lâm, trong quan niệm của người làng Bát Tràng, mâm cỗ thường được gọi là cỗ bát trân gồm có 6 bát và 8 đĩa thể hiện mong cầu tài lộc, thịnh vượng cho gia chủ. Với những tầng lớp gia đình bình dân, trong mâm cỗ thường có 4 bát và 4 đĩa thể hiện sự cảm tạ tứ phương và trời đất.
Trên mâm cỗ truyền thống, những món ăn quen thuộc lúc nào cũng có như xôi, gà luộc, nem, thịt luộc,… Các món xào có thể linh hoạt thay đổi theo mùa và theo khẩu vị của gia đình. Đặc biệt, với người làng Bát Tràng không thể thiếu món canh măng trong mâm cỗ. Nghệ nhân chia sẻ: "Canh măng đặc biệt phải có bí quyết riêng để làm mới đảm bảo thơm ngon được, chẳng hạn như việc luộc măng bằng nước mưa mới giúp nước canh trong vắt mà vẫn giữ được vị ngọt".

Mâm cỗ còn thể hiện tâm ý người chuẩn bị
Nem cũng là món phổ biến nhưng lại đòi hỏi người nấu chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu và cầu kỳ trong chế biến. Bí quyết để chiếc nem được giòn rụm, phần nhân không ngấm dầu đó là các phần củ quả sau khi bào không được trộn tươi với phần nhân mà phải chần qua với nước sôi, sau đó mang đi vắt kiệt nước rồi mới mang đi trộn. Hay như món xào, món giò chả cũng đòi hỏi phải thật sự để tâm, yêu thích hương vị với từng món ăn mới có thể làm cho ngon, cho đúng được.
Trên mâm cỗ xưa mà bà Lâm chuẩn bị, nhiều người ấn tượng nhất với hương vị món xôi vò nức tiếng mà cô nấu. Hạt nếp được bà chắt chiu lựa chọn loại hảo hạng nhất, ngâm với nước trong thời gian kỹ khi đồ lên canh chuẩn thời gian mới cho ra từng nắm xôi dẻo, mềm. Đặc biệt, xôi vò bà Lâm có một hương thơm nhẹ nhàng nhưng đầy hấp dẫn, như gợi cho người ta về ký ức của Hà Nội những ngày bao cấp, những gói xôi nắm cơm vừng là niềm hạnh phúc nhỏ bé.

Món canh măng đặc trưng
Một điều mà bà Lâm rất trăn trở là một mai sau sẽ không còn người nối dõi gìn giữ tinh tuý hương vị mâm cỗ truyền thống. Vì vậy, trong những ngày thường, bà truyền dạy lại cho con cái trong nhà cách chế biến, cách bày biện. Bà sẵn sàng bỏ ra 3 tiếng để làm bát chim hầm, bên trong chú chim nhồi đầy ắp cốm mùa thu, hạt sen, nấm hương, ý dĩ thơm phức hay sẵn sàng dành 6 tiếng quấy không ngơi tay được nồi chè kho thơm lừng, để đến 15 hôm vẫn không hỏng.
Chính vì cái nhẫn nại, cái khéo léo ấy mà chẳng người con nào có thể quên đi được hương vị hấp dẫn của những món ăn quê hương. Với bà Lâm, mâm cỗ là mâm cơm, bữa ăn hàng ngày, nhưng cũng là mâm cơm đoàn viên, đoàn tụ người thân. Trên mâm cơm là tinh tuý ẩm thực, cũng chính là hồn cốt quê hương mong muốn con cháu gìn giữ về sau.

5 loại nước tự nhiên giúp thải độc gan từ củ, quả mùa thu rẻ tiền và dễ làm
Ăn - 2 giờ trướcGĐXH – Mùa thu là thời điểm cơ thể dễ mệt mỏi do thay đổi thời tiết, gan phải làm việc nhiều hơn để thải độc. Khám phá 5 loại nước tự nhiên giúp thải độc gan từ củ, quả mùa thu.

Cây người Việt thường chỉ ăn hạt, không ngờ lá cũng 'quý như nhân sâm của người nghèo', ở quê mọc um tùm
Ăn - 7 giờ trướcLá loại cây này hầu như mọi người thường bỏ qua. Tuy nhiên, nó được coi là loại rau thượng hạng, vừa ngon vừa bổ dưỡng với sức khoẻ.

Loại rau giàu canxi, tốt cho người già và trẻ nhỏ cần phát triển chiều cao, chế biến được nhiều món ngon
Ăn - 11 giờ trướcGĐXH - Với rong biển khô bạn sẽ chế biến được thành nhiều món ngon không chỉ bổ dưỡng mà còn phù hợp cho nhiều lứa tuổi từ trẻ em đến người lớn và người cao tuổi.

3 bữa sáng dễ nấu lại ngon giúp cải thiện chức năng tỳ vị, người trung niên và cao tuổi nên ăn vào mùa thu
Ăn - 12 giờ trước3 bữa sáng dưới đây là sự kết hợp không chỉ đáp ứng nhu cầu sức khỏe theo tiết khí mà còn đặc biệt giúp người trung niên và cao tuổi cải thiện chức năng tỳ vị, làm ấm dạ dày, tốt cho tiêu hóa.

Đây là món ăn giàu canxi số một, nên ăn nhiều hơn vào mùa thu: Làm cực dễ và dùng cho bữa sáng rất hợp
Ăn - 1 ngày trướcMùa thu vàng ươm, tiết trời se lạnh, là mùa vàng để bồi bổ cơ thể. Hãy bổ sung thêm nhiều thực phẩm giàu canxi giúp nuôi dưỡng trí não và tốt cho hệ xương nhé!

Loại cỏ dại mọc tua tủa sau mưa không ngờ là rau quý, nấu chung với con này rất ngon, không biết ăn quá tiếc
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Thài lài hay còn gọi là rau trai, là loại rau dại ưa ẩm, thường phát triển tốt ở những nơi như bờ ruộng, ven ao hồ hay dọc các con mương. Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng loại rau này là cỏ dại, dùng làm thức ăn cho gia súc mà không hay biết đến giá trị dược liệu mà nó mang lại.

Đây là 3 loại 'thịt vàng' cho người cao tuổi: Ăn 2 lần/tuần để bảo vệ tế bào não, cách nấu dễ và rất ngon
Ăn - 1 ngày trướcKhám phá 3 "loại thịt vàng" này cùng 3 công thức nấu ăn đơn giản, ngon miệng dành cho cha mẹ chúng ta - những người cao tuổi.

Chỉ 30 phút có ngay bữa tối chuẩn vị cơm nhà
Ăn - 2 ngày trướcChẳng cần cao lương mỹ vị, một bữa cơm chỉ với 2 món 1 canh giản dị, đủ đầy, lại ngon hơn bất kỳ hộp cơm ship về.

Mẹo rán bánh chưng giòn lâu nhiều người chưa biết
Ăn - 2 ngày trướcRán bánh chưng tưởng đơn giản nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ và vài bí quyết nho nhỏ để đạt độ giòn ngon, vàng đều, không dính chảo và lâu ỉu.

Loại rau 'ngứa' mọc đầy vườn nhà, hỗ trợ ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng, cực tốt cho mắt lại dễ chế biến thành nhiều món ngon
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Dọc mùng, một loại rau quen thuộc trong nhiều món ăn Việt Nam như canh chua và bún, không chỉ là nguyên liệu ẩm thực phổ biến mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mà ít ai biết đến.

Bất ngờ trước 11 mâm cơm gia đình vừa ngon, vừa nhìn cực ấm cúng
Ẩm thực 360GĐXH - Mỗi ngày, hàng triệu mâm cơm được dọn ra trong những căn bếp Việt. Ẩn sau đó không chỉ là chuyện ăn uống, mà còn là câu chuyện văn hóa, kinh tế, và cả sự chuyển động của xã hội hôm nay.