Đến làng Bát Tràng nghe người nghệ nhân hướng dẫn cách làm các món ăn trên mâm cỗ thắp hương truyền thống
GiadinhNet - Nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm là một trong số những nghệ nhân giữ được bí quyết nấu mâm cỗ truyền thống. Nhiều khách du lịch tìm về địa chỉ nhà cô chỉ để được thưởng thức một bữa ăn mang hương vị truyền thống Hà Nội xưa.
Mâm cỗ Hà Nội xưa - Gìn giữ hương vị ẩm thực
Nấu mâm cỗ tuy không khó nhưng không hề dễ dàng. Trước khi trở thành nghệ nhân ẩm thực, cô Nguyễn Thị Lâm vốn là con dâu Hà Nội. Là tiểu thư của một gia đình khá giả ở phố cổ, sau này lại làm dâu trong gia đình có truyền thống, văn hoá xưa nên những giá trị tinh tuý của ẩm thực được bà tiếp nhận, gìn giữ và phát triển. Qua bàn tay bà Lâm, những nguyên liệu tưởng chừng đơn giản nhất, bình dị nhất cũng trở thành món ăn cầu kỳ, ngon miệng hơn trên mâm cơm.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Lâm
Với bà, nấu ăn đã trở thành một niềm đam mê bất tận. Căn bếp trở thành sân khấu nơi người nghệ nhân trình diễn những buổi biểu diễn của mình. Bà kể, những món ăn truyền thống trên mâm cỗ thường phải chuẩn bị nấu nướng rất cầu kỳ, nguyên liệu có thể dùng từ những loại bình dị, gần gũi với đời sống hằng ngày nhưng nhất định phải tươi mới. Có những nguyên lệu đặc biệt, cần phải đặt mua ở những vùng nguyên liệu tươi thì mới có thể nấu ra mâm cỗ chất lượng. Trong những bữa cơm hàng ngày, bà vẫn thường đích thân xuống bếp chuẩn bị những mâm cơm theo phong cách truyền thống cho cả gia đình. Với bà, đó là cách để giữ gìn truyền thống và để con cháu tiếp nối những giá trị tốt đẹp của dân tộc.
Bà Lâm chia sẻ: "Các món ăn trong bữa cơm cổ truyền rất cầu kỳ nhưng tinh tế. Phải thật sự để tâm vào những món ăn, thổi hồn cho các nguyên liệu mới có thể làm ra món ăn có hương vị ấn tượng khiến người ta ăn một lần khó quên".

Những món ăn tưởng chừng đơn giản nhưng lại được chế biến rất cầu kỳ
Với những ai đã từng được thưởng thức bữa cơm truyền thống do chính bà Lâm chuẩn bị chắc chắn không thể quên được hương vị vừa giản dị, vừa quen thuộc gần gũi nhưng cũng rất đậm đà. Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng chuẩn mực mà hiếm có nhà hàng, quán ăn nào có thể chế biến đạt đúng độ "ngon" ấy. Bà kể, trong mâm cỗ xưa, những nguyên liệu tưởng đơn giản như muối, đường, nước mắm,…nếu biết tỷ lệ chuẩn và lựa chọn phù hợp cho từng món ăn sẽ làm nên hương vị rất đậm đà.
Mâm cỗ thắp hương truyền thống có gì?
Theo bà Lâm, trong quan niệm của người làng Bát Tràng, mâm cỗ thường được gọi là cỗ bát trân gồm có 6 bát và 8 đĩa thể hiện mong cầu tài lộc, thịnh vượng cho gia chủ. Với những tầng lớp gia đình bình dân, trong mâm cỗ thường có 4 bát và 4 đĩa thể hiện sự cảm tạ tứ phương và trời đất.
Trên mâm cỗ truyền thống, những món ăn quen thuộc lúc nào cũng có như xôi, gà luộc, nem, thịt luộc,… Các món xào có thể linh hoạt thay đổi theo mùa và theo khẩu vị của gia đình. Đặc biệt, với người làng Bát Tràng không thể thiếu món canh măng trong mâm cỗ. Nghệ nhân chia sẻ: "Canh măng đặc biệt phải có bí quyết riêng để làm mới đảm bảo thơm ngon được, chẳng hạn như việc luộc măng bằng nước mưa mới giúp nước canh trong vắt mà vẫn giữ được vị ngọt".

Mâm cỗ còn thể hiện tâm ý người chuẩn bị
Nem cũng là món phổ biến nhưng lại đòi hỏi người nấu chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu và cầu kỳ trong chế biến. Bí quyết để chiếc nem được giòn rụm, phần nhân không ngấm dầu đó là các phần củ quả sau khi bào không được trộn tươi với phần nhân mà phải chần qua với nước sôi, sau đó mang đi vắt kiệt nước rồi mới mang đi trộn. Hay như món xào, món giò chả cũng đòi hỏi phải thật sự để tâm, yêu thích hương vị với từng món ăn mới có thể làm cho ngon, cho đúng được.
Trên mâm cỗ xưa mà bà Lâm chuẩn bị, nhiều người ấn tượng nhất với hương vị món xôi vò nức tiếng mà cô nấu. Hạt nếp được bà chắt chiu lựa chọn loại hảo hạng nhất, ngâm với nước trong thời gian kỹ khi đồ lên canh chuẩn thời gian mới cho ra từng nắm xôi dẻo, mềm. Đặc biệt, xôi vò bà Lâm có một hương thơm nhẹ nhàng nhưng đầy hấp dẫn, như gợi cho người ta về ký ức của Hà Nội những ngày bao cấp, những gói xôi nắm cơm vừng là niềm hạnh phúc nhỏ bé.

Món canh măng đặc trưng
Một điều mà bà Lâm rất trăn trở là một mai sau sẽ không còn người nối dõi gìn giữ tinh tuý hương vị mâm cỗ truyền thống. Vì vậy, trong những ngày thường, bà truyền dạy lại cho con cái trong nhà cách chế biến, cách bày biện. Bà sẵn sàng bỏ ra 3 tiếng để làm bát chim hầm, bên trong chú chim nhồi đầy ắp cốm mùa thu, hạt sen, nấm hương, ý dĩ thơm phức hay sẵn sàng dành 6 tiếng quấy không ngơi tay được nồi chè kho thơm lừng, để đến 15 hôm vẫn không hỏng.
Chính vì cái nhẫn nại, cái khéo léo ấy mà chẳng người con nào có thể quên đi được hương vị hấp dẫn của những món ăn quê hương. Với bà Lâm, mâm cỗ là mâm cơm, bữa ăn hàng ngày, nhưng cũng là mâm cơm đoàn viên, đoàn tụ người thân. Trên mâm cơm là tinh tuý ẩm thực, cũng chính là hồn cốt quê hương mong muốn con cháu gìn giữ về sau.

5 món canh nên ăn trong mùa thu giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu
Ăn - 9 giờ trướcGĐXH – Mùa thu thời tiết chuyển se lạnh, cơ thể mệt mỏi, dễ tích tụ độc tố. Bổ sung các món canh thanh đạm này sẽ giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu và dễ nấu.

'Bánh dẻo thị phi' có gì đặc biệt khiến cộng đồng mạng 'phát cuồng'?
Ăn - 11 giờ trướcGĐXH - Trong những ngày gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok..., một loại bánh đang trở thành tâm điểm chú ý của cộng đồng yêu ẩm thực: Bánh dẻo Trung thu nhân sen dẻo trứng muối.

Loại hạt đắt đỏ 'bậc nhất thế giới', Việt Nam xưa rụng đầy gốc ít ai nhặt
Ăn - 15 giờ trướcThoạt nhìn loại quả "xấu xí" ai cũng nghĩ không ăn được, tuy nhiên những năm gần đây hạt loại quả này đang trở thành món ăn vặt được nhiều người ưa chuộng. Không chỉ vậy, chế biến theo cách này mang đến vô vàn lợi ích cho sức khỏe.

Ngỡ ngàng với bộ bát đĩa 'sang hết phần thiên hạ' trên bàn ăn nhà Phương Oanh
Ăn - 15 giờ trướcGĐXH - Lâu lắm mới quay lại việc bếp núc, Phương Oanh vẫn khiến dân tình phải trầm trồ như ngày nào.

Không có nhiều thời gian thì cứ nấu 5 món này: Vừa ngon 'siêu cấp' mà tối thiểu chỉ mất 10 phút là hoàn thành
Ăn - 19 giờ trước5 món ăn này siêu dễ làm, nguyên liệu lại quen thuộc mà hương vị lại ngon vô cùng và quan trọng nhất là nấu rất nhanh.

Bánh chả đặc sản Hà Nội mùa thu, cách chọn mua và cách ăn ngon nhất
Ăn - 21 giờ trướcGĐXH - Bánh chả ai ăn một lần không thể quên được hương vị rất riêng, rất dễ ăn của nó. Nhưng để thưởng thức món bánh chả Hà Nội đúng cách, chọn mua bánh ngon thì không phải ai cũng biết cách.

Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mẹo này tay nghề giỏi mấy cũng mất ngon
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mấy mẹo này thì tay nghề nội trợ giỏi mấy cũng mất hẳn đi cái ngon hương vị quê nhà trong từng miếng cá.

Mẹo xào thịt bò mềm, để nguội vẫn không dai
Ăn - 1 ngày trướcThịt bò nếu xào sai cách sẽ bị dai và khô; để tránh gặp phải tình huống tệ hại đó, bạn cần lưu ngay vài bí quyết dưới đây.

Cháo cá ám - không chỉ đặc sản tinh hoa ẩm thực mà còn là món nhậu ngon đậm hồn Hà Nội
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Món đặc sản cháo cá ám (cháo ám) Hà Nội đúng chuẩn ăn rồi là muốn nhớ. Bên nồi cháo ám lục bục, cả nhà và khách vừa ăn, vừa suýt xoa nhắm rượu, hàn huyên...

Hơn 20 món ăn từ một loại quả tốt cho người cao huyết áp và giúp hạ đường huyết
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Theo các nghiên cứu y học hiện đại, trong loại quả này có chứa các hợp chất charantin, polypeptid-P và vicine có tác dụng giảm huyết áp. Vì thế đây cũng là thực phẩm được khuyến nghị cho các bệnh nhân tăng huyết áp.

Bất ngờ trước 11 mâm cơm gia đình vừa ngon, vừa nhìn cực ấm cúng
Ẩm thực 360GĐXH - Mỗi ngày, hàng triệu mâm cơm được dọn ra trong những căn bếp Việt. Ẩn sau đó không chỉ là chuyện ăn uống, mà còn là câu chuyện văn hóa, kinh tế, và cả sự chuyển động của xã hội hôm nay.