Đời sống người dân tái định cư Thủy điện Bản Vẽ: "Đá bóng" trách nhiệm?!

> Đời sống người dân tái định cư Thủy điện Bản Vẽ: Sau 3 năm vẫn bấp bênh

 

Vậy nhưng, trên thực tế đến thời điểm này, các cấp ngành liên quan không những không giải quyết dứt điểm mà trách nhiệm này đang được UBND huyện Thanh Chương ( Nghệ An) và Ban quản lý (BQL) thủy điện 2 “ban chuyền” rất khéo léo!?

 

Bán nhà tái định cư về quê cũ!

Tận mắt chứng kiến nhiều ngôi nhà bị đập dở dang, phần mái ngói đã bị dỡ trông giống như bị mưa bão cuốn, chúng tôi vô cùng ngạc nhiên. Ông Chương Xuân Tần - Trưởng bản Kim Hồng thở dài cho biết: "3 năm trôi qua, mọi thứ ở đây dường như không thay đổi, thậm chí nhiều căn nhà đã xuống cấp mà dân thì không có tiền để sửa sang. Dứt áo ra đi khỏi nơi chôn rau cắt rốn, đến nơi mới lẽ ra phải sớm được hưởng cuộc sống "an cư lạc nghiệp. Thế nhưng đổi lại, bây giờ dân bản đang lâm vào cảnh "dở khóc, dở cười" khi ở không được, về cũng không xong. Không chịu được, nhiều gia đình đã bán nhà về quê cũ là bất đắc dĩ thôi". Ông Tần đưa tay chỉ ngôi nhà đã bị đập dở dang phía trước rồi giải thích: "Đó là nhà người ta bán đấy. Vợ chồng hắn bỏ nhau, nhà bị bán trước Tết được 10 triệu đồng. Hay như nhà của Lương Văn Hùng, nhà hắn 5 khẩu cũng đã bán cho nhà khác ở bản bên. Nhà của Quang Văn Hoành cũng bán về quê cũ rồi. Mỗi nhà họ bán chỉ được gần 6 triệu đồng thôi".

 

Người dân tái định cư Bản Vẽ rất khó khăn trong việc tìm nguồn nước sinh hoạt. (Ảnh: TL)

Bản Kim Hồng (trước ở huyện Tương Dương, thuộc xã Kim Tiến - PV) là bản chuyển xuống khu tái định cư 11A muộn nhất. Xuống đây từ tháng 9/2009, bản này giữ nguyên như cũ với 102 hộ dân nhưng có đến 100 hộ nghèo. Hiện tại số hộ dân nhận được đất sản xuất là rất "hiếm". Dân bản đang lâm vào cảnh cơ cực đủ bề. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Vinh - Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương cho biết, sở dĩ dân chưa có đất là vì một số hộ dân xuống tái định cư trước đã lấn chiếm đất của những hộ đến sau để sản xuất. Hiện huyện Thanh Chương phối hợp với BQL thủy điện 2 để rà soát phân lại đất cho dân.

Tuy nhiên nói về trách nhiệm của huyện trong việc để người dân thiếu đất dẫn đến phải "tha hương", ông Nguyễn Hữu Vinh nói: "Việc khai hoang và chia đất cho dân đều giao cho BQL thủy điện 2 chứ không giao cho UBND huyện Thanh Chương. Trong khi cái khó là người dân xuống trước xuống sau... Trách nhiệm về nước hay đất chưa đến được với dân là do BQL thủy điện 2. Huyện chỉ làm công tác bàn giao đất, bồi thường giải phóng mặt bằng sau đó BQL thủy điện 2 chia đất. BQL thủy điện 2 làm nhưng mắc thì dân lại lên kêu huyện". Ông Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương cũng thừa nhận một số hộ dân bán nhà ở khu tái định cư để trở về sống ở lòng hồ thủy điện Bản Vẽ do không bám trụ được quê mới là có thật.

 

Do chính quyền không quản lý chặt?

Theo báo cáo của BQL thuỷ điện 2, hiện tại 2 xã Thanh Sơn và Ngọc Lâm ở huyện Thanh Chương đã hoàn thành công tác bàn giao đất ở, đất vườn liền kề từ khu 1 đến khu 7 với tổng diện tích 551ha cho 2.142 hộ dân. Tuy nhiên, về đất sản xuất thì đang có "vấn đề". Hiện mới chia 2.255ha tương ứng với 1.547 hộ, diện tích còn lại chưa chia là 716ha. Nguyên nhân là do tại xã Thanh Sơn phần diện tích 521ha chưa chia đang bị dân các khu 3, 4 di dời về trước sang lấn chiếm đất của khu 1A, 2; dân sở tại xã Hạnh Lâm lấn chiếm đất khu 1E, 5, 7A1 và một số diện tích bị lũ cuốn trôi đất màu còn lại đá sỏi không thể sản xuất được. Tại xã Ngọc Lâm còn 195ha chưa chia do bị dân sở tại xã Thanh Hương trồng cây lấn chiếm. Ngoài ra còn có 1.238 ha cũng chưa thể bàn giao đất sản xuất cho dân được cũng do bị dân sở tại lấn chiếm.

Giải thích tình trạng trên, ông Nguyễn Quốc Toản - Phó BQL thủy điện 2 khẳng định: "Hiện quỹ đất cho đồng bào khu tái định cư Thanh Chương là đủ, chỉ còn vướng ở công tác chia đất cho đồng bào. Cái này là do đất của đồng bào sở tại chiếm dụng chưa trả và đất của dân về trước chiếm dụng của những người về sau. Đặc biệt dân bản Tả Xiêng chiếm đất của bản Kim Hồng tương đối nhiều. Chúng tôi đã làm việc với huyện Thanh Chương và trước đó thống nhất biện pháp cưỡng chế các hộ dân chiếm dụng. Chúng tôi đã có hợp đồng ủy quyền với địa phương nhưng địa phương chưa kiên quyết. Khẳng định là có đất cho đồng bào, nói chưa có là sai chỉ có chưa chia đất sản xuất đúng yêu cầu".

Cũng theo ông Toản thì phương án chia đất được BQL phối hợp một đơn vị tư vấn đo đạc thực trạng, cắm mốc. Sau đó chính quyền (bản, xã, huyện) họp một số hộ dân và BQL trực tiếp chia đất cho dân tái định cư theo hướng bốc thăm để tránh việc đất tốt đất xấu, sau đó giao đất cho từng hộ gia đình.

 

Nhiều gia đình ở khu tái định cư đã bỏ lại nhà quay về quê cũ.

Trước câu hỏi, vậy khi hơn 100 hộ bản Kim Hồng xuống nhưng đất đã bị chiếm dụng thì BQL lấy đất dân để chia cho dân, ông Toản cho rằng: "Đất của bản Kim Hồng đã được quy hoạch trước đó 2 năm, nhưng sau đó đã bị lấn chiếm". Như vậy là, tháng 9/2009 khi người dân bản Kim Hồng xuống Thanh Chương tái định cư thì chính quyền và BQL chưa "đòi" được đất để giao cho họ? Các ngành chức năng đã giao "đất ảo" cho dân?

Về việc này, ông Toản nói: "Không phải là không có đất mà là chia đất chậm cho dân thôi. Chậm là do lỗi của chính quyền địa phương vì chúng tôi làm sao cưỡng chế được người chiếm đất. Cái này chúng tôi đã ký hợp đồng ủy quyền giải phóng mặt bằng với huyện (tức huyện Thanh Chương- PV). Khi huyện chỉ diện tích đất thực tế ở đâu thì chúng tôi sẽ thuê tư vấn để đo đạc và huyện phải tổ chức dân ra nhận. Còn đất khi chúng tôi đã quy hoạch mà dân chưa về thì vẫn để đó. Nhưng sau đó dân về trước đã chiếm dụng là do huyện không quản lý được". Lẽ ra UBND huyện Thanh Chương và BQL thủy điện 2 nên phối hợp với nhau để quan tâm, chỉ đạo trực tiếp lo cho dân sớm ổn định cuộc sống. Thế nhưng, "quả bóng" trách nhiệm đang được cả UBND huyện và BQL thủy điện 2 " đá" cho nhau.

Được biết mới đây, UBND tỉnh Nghệ An đã có buổi làm việc với các cấp, ngành liên quan về vấn đề này. UBND tỉnh đã yêu cầu BQL thủy điện 2 phối hợp với UBND huyện Thanh Chương khẩn trương hoàn thành công tác chia đất sản xuất và đất ở cho các hộ dân tái định cư, làm việc với Ban dự án 47 (Bộ Quốc phòng) để giải quyết dứt điểm tình trạng ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của dân; Rà soát quy hoạch sớm địa điểm làm nghĩa địa cho nhân dân khu tái định cư; Bổ sung kinh phí xây dựng trạm y tế, chợ dân sinh xã Ngọc Lâm, Thanh Sơn; Hỗ trợ kinh phí để thực hiện dự án trồng chè vào khu tái định Thanh Chương.

Đối với UBND huyện Thanh Chương, UBND tỉnh yêu cầu phối hợp với BQL thủy điện 2 giải quyết các vấn đề tranh chấp, lấn chiếm đất đai; Kiểm tra hệ thống nước sinh hoạt, đề xuất phương pháp cấp nước (đào giếng hoặc khoan giếng) để đảm bảo cấp nước cho đồng bào tái định cư; Hoàn thành dự án đưa cây chè vào khu tái định cư trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; Đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết những khó khăn, vướng mắc để đồng bào tái định cư nhanh chóng ổn định đời sống. Bên cạnh đó, UBND huyện Thanh Chương và BQL thủy điện 2 cần tổ chức giao ban định kỳ hàng tháng để kiểm tra, đánh giá tiến độ thực hiện, đồng thời báo cáo kết quả cho UBND tỉnh.

 

Trong một diễn biến khác, sáng ngày 16/6, trao đổi với PV Báo GĐ&XH, ông Đào Duy Tân - Trưởng ban quản lý dự án thủy điện 2 cho biết: "Chúng tôi không phải "đưa dân bỏ chợ". Để xảy ra những tồn tại, bất cập như hiện nay, quả thực là nằm ngoài dự đoán. Chúng tôi đâu có biết đồng bào tái định cư về đây là thành lập hẳn đơn vị xã. Do vậy những bất cập như không có trụ sở UBND xã, không có chợ, không có trạm y tế… là do những cái đó không có trong quy hoạch tái định cư. Vấn đề hiện nay là làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan. Để xảy ra  vấn đề tranh chấp đất đai là do lỗi  trách nhiệm của chính quyền địa phương. Chúng tôi làm sao cưỡng chế được người chiếm đất đai. Hiện nay, trách nhiệm của chúng tôi là giải quyết sớm vấn đề chia đất sản xuất và nước sinh hoạt. Tôi đang cho anh em lập điều tra khảo sát  xem có bao nhiêu hộ dân đồng ý phương án giữ nước tự chảy  và còn lại bao nhiêu hộ không có nước, chúng tôi sẽ có phương án đào giếng hoặc khoan giếng nhằm có nước sinh hoạt cho dân. Ngoài ra, chúng tôi cũng đã đề nghị UBND tỉnh Nghệ An cho phép được chuyển chính sách hỗ trợ sản xuất; phân bón, giống, thuốc bảo vệ thực vật từ cây hàng năm sang cây dài ngày, cụ thể là cây chè. Đối với một số khu có khẳ năng thiếu đất sản xuất do bị lũ cuốn trôi, đất có nhiều sỏi đá không sản xuất được đề nghị UBND tỉnh cho phép thu hồi thêm đất rừng đã báo cáo Ban QLRPH Thanh Chương liền kề với đất sản xuất khu tái định cư để giao cho dân. BQL thủy điện 2 sẽ bồi thường phần cây cối, hoa màu và vật kiến trúc trên đất nếu có".