Dùng nước uống thảo dược phòng bệnh, nâng cao sức đề kháng mùa dịch có những kiêng kị sau
GiadinhNet – Thời tiết nắng nóng khiến cơ thể khó chịu nên nhu cầu bổ sung nước uống giải nhiệt tăng cao. Nước uống từ các cây cỏ thảo dược đều tốt, nâng cao sức đề kháng cho sức khỏe... nhưng có những kiêng kị cần phải biết.
Một số kiêng kị và tránh lạm dụng trong Đông y
Nhiều loại cây cỏ, thảo dược quanh nhà được dùng làm nước uống dân gian bổ dưỡng cho sức khỏe. Theo nghiên cứu hiện đại, các cây cỏ này đều có tác dụng giải nhiệt, kháng khuẩn, tiêu viêm, nâng cao sức đề kháng… ở các mức độ khác nhau, nhất là ở nông thôn.
Lý do cây cỏ được dùng làm nước giải khát trong dân gian là nó có lợi cho sức khỏe, không chứa hóa chất độc hại, rẻ tiền, cơ thể rất dễ chấp nhận. Thông dụng nhất là nước chè xanh, nước nụ/lá vối, nhân trần, la hán, nước chó đẻ răng cưa, rau má, chè vằng, nước mía, nước cỏ ngọt, nước râu ngô, nước cúc hoa, nước hoa hòe, nước quả dứa dại, nước mạch môn, nước đậu đen sao cháy, nước đủ các loại đậu, nước khổ qua, nước bí đao...
Tùy từng loại còn có các tác dụng riêng biệt như nước hoa cúc làm hạ huyết áp, nước hoa hòe làm bền vững thành mạch máu, nước râu ngô và dứa dại lợi tiểu và làm tan sỏi đường tiết niệu, nước mạch môn, rau má và đậu đen bảo hộ tế bào gan, nước nụ vối kích thích tiêu hóa... Có thể dùng độc vị, hoặc phối vài vị thành trà tam bảo, ngũ bảo, bát bảo rất thơm ngon, hấp dẫn, tăng hiệu quả thanh nhiệt, giải độc, mát gan, nâng cao sức khỏe... mỗi mùa dịch bệnh.

Nước nhân trần. Ảnh minh họa.
Y học hiện đại cũng có ăn kiêng (như người bị bệnh xơ gan kiêng ăn dầu, mỡ, bia rượu; người bị viêm loét dạ dày kiêng đồ cay chua; người bị tăng huyết áp kiêng ăn nhiều muối...).
Y học cổ truyền cũng có nhiều kiêng kị để nước uống, đồ ăn có tác dụng tốt hơn. Những kiêng kị tùy đặc điểm, tính chất thể bệnh, thể chất tuổi giới, mùa và thời tiết... mà kiêng kỵ cho hợp lý. Cơ bản là để có sức khỏe tốt cần giữ được cân bằng âm dương, hàn nhiệt. Nếu mất cân bằng sẽ gây bệnh tật cho cơ thể.
Dù là nước, thực phẩm cần chú ý 2 kiêng kị chính: Kiêng kỵ theo nghĩa hẹp là chỉ khi bị bệnh thì nên ăn kiêng loại thức ăn nào; Kiêng kị theo nghĩa rộng là ngoài kiêng ăn theo bệnh tật còn phải kiêng ăn theo tuổi tác, thể chất, khu vực sinh sống, điều kiện thời tiết… thì thảo dược mới phát huy tối đa hiệu quả cho sức khoẻ.
Nước mía. Ảnh minh họa.
- Không nên dùng lâu một loại nước mát (kể cả thực phẩm) vì dù bổ dưỡng cũng ảnh hưởng không tốt cho cơ thể.
- Không nên uống các loại nước mát quá nhiều vào buổi tối.
- Nếu thể chất thuộc hàn không nên dùng các loại thảo dược thanh nhiệt sẽ rất nguy hiểm, có thể gây tiêu chảy, mất tân dịch, chân âm hao tổn…
- Liều lượng vừa phải, tránh lạm dụng quá mức, đặc biệt đối với trẻ em, người già và những người tỳ vị hư yếu dễ bị lạnh bụng, đi lỏng. Nếu dùng cam thảo cho dễ uống thì tuyệt đối không dùng quá nhiều, thông thường mỗi ấm trà chỉ cho vài ba lát là dược.
- Người có bệnh huyết áp, tiểu đường, thận, bệnh lao phổi... hoặc phụ nữ đang có thai, nếu dùng hàng ngày, liên tục, phải hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.
- Người mắc một số bệnh mãn tính không lạm dụng nước mát, bởi ngoài công dụng giải khát, làm mát phế, vị, lợi tiểu, hỗ trợ hạ nhiệt, hạ áp, an thần, dễ chịu... nó có thể tương tác với một số tân dược làm giảm tác dụng của thuốc chính. Hoặc dùng nhiều, dùng lâu dài thuốc có chất lợi tiểu có thể làm mất cân bằng điện giải, tăng đào thải, kém hấp thu một số vi chất cần thiết cho cơ thể như Ca, K…
- Sau khi ăn đồ sống lạnh thì nên giảm lượng các loại nước uống này để tránh gây rối loạn tiêu hóa.
- Tốt nhất là nên mua đồ tươi về nấu nước uống, hoặc phơi sấy khô, bảo quản cẩn thận để dùng dần. Tránh mùa hàng bị ẩm mốc, để quá lâu vì đã mất hoạt chất có lợi.
Rất nhiều thảo dược quanh ta được dùng làm nước uống thơm ngon. Ảnh minh họa.
- Khi dùng nước uống thảo dược, kể cả dùng thuốc Đông y, món ăn dược thiện... cần kiêng ăn quá no, quá nhiều và không nên dùng khi đói.
- Kiêng ăn thiên lệch (không nên ăn quá nhiều một thứ). Kiêng các thức ăn biến chất, thiếu vệ sinh.
- Kiêng phối hợp thực phẩm với thực phẩm (như cá diếc kỵ gan lợn và kinh giới, thịt gà kỵ mận, thịt dê kỵ dấm và bí đỏ...). Hoặc kiêng khi phối hợp thuốc và thực phẩm (như dùng nước thảo dược có Thục địa thì kiêng ăn cà rốt, hành và hẹ; Uống nước có cam thảo thì kiêng ăn rau cải; Uống thuốc có Thiên môn thì kiêng ăn cá chép...).
- Rễ cỏ tranh có tính hàn, chủ trị các chứng như chảy máu cam, tiểu ra máu, bí tiểu... Nhưng người hư hỏa, phụ nữ mang thai không nên dùng.
- Nước lá dứa uống quá nhiều hằng ngày có thể gây hạ đường huyết;
- Cây thuốc dòi (bọ mắm) rất tốt chữa tiêu đờm, chữa ho, viêm họng/ phế quản, ho khan, tiêu viêm, thông tiểu, thông sữa… không dùng nhiều, đặc biệt phụ nữ có thai không nên dùng vì dễ gây sảy thai.
- Cây mía lau rất tốt để thanh nhiệt, hạ khí, trợ tỳ, kiện vị, tiêu đàm, trừ phiền, giải độc rượu, giải được các sức nóng của thuốc, họng sưng đau, hạ đường huyết, tân dịch bất túc, táo bón... Nhưng người ho do phong hàn (ho kèm đờm màu trắng) thì không nên dùng. Còn tuyệt đối tránh mía mốc, mía có mùi rượu vì ăn/uống có thể bị ngộ độc.
- Cây lá dứa dứa thơm (lá nếp) có thể ức chế tế bào ung thư vú. Nhưng dùng lượng lớn lá dứa hằng ngày có thể gây hạ đường huyết.
Ngoài những kiêng kị trên, còn có những kiêng kị theo thời tiết, bệnh, tuổi, thể chất... trong ăn uống hàng ngày như sau:
- Kiêng kị theo thời tiết: Mùa hạ dương khí vượng thịnh, thời tiết nóng bức nên kiêng các món tính nhiệt như thịt chó, thịt dê, ớt, hạt tiêu, gừng, quế, hồi...; Mùa đông lạnh giá kiêng các thức ăn có tính lạnh như cua, ốc, dưa hấu, dưa chuột, trai, hến...
- Kiêng kị theo thể chất: Người thể chất nhiệt kiêng các thức ăn quá cay nóng. Người thể hàn kiêng các thức ăn quá lạnh. Người đàm trệ kiêng đồ ăn thức uống quá béo bổ...
- Kiêng kị theo tuổi: Trẻ em nên kiêng đồ ăn thức uống sống lạnh vì dễ gây thương tổn tỳ vị, người già nên kiêng ăn thức ăn quá béo, quá ngọt hoặc quá mặn...
- Kiêng kị theo giới: Phụ nữ có thai nên kiêng các thức ăn có tính chất quá cay nóng, dễ kích thích hoặc quá sống lạnh, phụ nữ sau khi sinh con nên kiêng các thức ăn có tính lạnh...
- Kiêng kị theo bệnh: Người bị viêm loét dạ dày tá tràng và viêm đại tràng mạn tính thể Tỳ vị hư hàn nên kiêng ăn đồ sống lạnh; Người bị liệt dương thể âm hư, người hay bị mụn nhọt nên kiêng các thực phẩm có tính cay nóng như thịt chó, thịt dê, gừng, tỏi, rượu trắng...;
Ths. BS Hoàng Khánh Toàn
Chuyên gia 35 năm kinh nghiệm giải đáp toàn diện về gan nhiễm mỡ khi mang thai và chế độ ăn chuẩn cho mẹ bầu
Mẹ và bé - 2 giờ trướcGĐXH - Gan nhiễm mỡ khi mang thai là một biến chứng hiếm gặp nhưng có thể đe dọa tính mạng mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Chúng tôi đã có buổi trò chuyện với chuyên gia (35 năm kinh nghiệm thăm khám và điều trị các bệnh lý truyền nhiễm, gan và chuyển hoá - Bệnh viện Quân y 103) để phân tích nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và hướng dẫn chế độ ăn uống, sinh hoạt an toàn cho bà bầu mắc gan nhiễm mỡ.
Loạt thức uống khiến bạn tăng cân nhanh hơn cả cơm trắng: Nhiều người uống mỗi ngày mà không hề biết
Bệnh thường gặp - 8 giờ trướcGĐXH - Tưởng “nhẹ bụng” nhưng nhiều loại đồ uống quen thuộc lại chứa lượng calo vượt xa cả cơm trắng. Chính thói quen uống vô tư mỗi ngày đang âm thầm khiến cân nặng tăng vọt mà bạn không hay biết. Danh sách dưới đây chắc chắn sẽ khiến nhiều người giật mình.
Long Châu phối hợp STADA Pymepharco lan toả kiến thức y khoa về phòng tránh thừa cân, béo phì và giảm cân an toàn
Sống khỏe - 8 giờ trướcThừa cân, béo phì đang trở thành một mối lo ngại về sức khỏe trên thế giới cũng như Việt Nam. Nỗ lực vì một Việt Nam khỏe mạnh, Long Châu chung tay cùng STADA Pymepharco triển khai chuỗi hoạt động cộng đồng ý nghĩa, góp phần nâng cao nhận thức về giảm cân an toàn, khoa học, đáng tin cậy.
Sau 50 tuổi bỗng đau khắp người: Đừng vội đổ cho "tuổi già", bác sĩ chỉ ra 5 nguyên nhân đáng lo mà nhiều người bỏ qua
Sống khỏe - 10 giờ trướcSức khỏe tuổi trung niên chỉ thực sự "xuống dốc" khi chúng ta bỏ qua những tín hiệu mà cơ thể đang cố gắng gửi đi.
Báo động 'trẻ hóa' ung thư đại tràng, bác sĩ khuyến cáo 6 bệnh lý phổ biến
Bệnh thường gặp - 23 giờ trướcGĐXH - Trước tình trạng ung thư đại tràng đang gia tăng, PGS.TS.BS Nguyễn Quang Duật - Khoa Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội nhấn mạnh: Việc tầm soát, thông qua nội soi là hành động thiết thực nhất, loại bỏ nguy cơ ngay từ đầu.
8 nguồn collagen tự nhiên giúp da căng bóng: Toàn món quen mà hội skincare hay bỏ qua!
Sống khỏe - 1 ngày trướcGĐXH - Bạn không cần mỹ phẩm đắt tiền để da căng bóng đâu - vì 8 nguồn collagen tự nhiên dưới đây đã đủ để “nâng cấp” làn da mỗi ngày. Toàn những thực phẩm quen thuộc trong bếp, nhưng nếu biết cách bổ sung đúng, da sẽ bật sáng, đàn hồi và căng mướt thấy rõ. Danh sách này đặc biệt phù hợp cho những ai muốn đẹp từ bên trong mà vẫn lành mạnh và tiết kiệm.
Tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân bằng y học cổ truyền
Sống khỏe - 1 ngày trướcNgày 22/11, Trung ương Hội Đông y Việt Nam đã long trọng tổ chức chương trình "Diễn đàn bảo tồn, phát huy giá trị bài thuốc gia truyền và phương pháp chữa bệnh độc đáo bằng y học cổ truyền (YHCT) phục vụ sự nghiệp bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân".
6 thời điểm 'vàng' cơ thể cần nước nhất: Uống đúng cách giúp giảm cân nhanh hơn
Bệnh thường gặp - 1 ngày trướcGĐXH - Các chuyên gia khuyên không nên đợi đến khi khát mới uống nước vì khi cảm thấy khát, cơ thể đã bắt đầu mất nước.
Ai ngờ rau củ cũng chứa nhiều protein hơn trứng: 5 loại nên bổ sung ngay
Sống khỏe - 1 ngày trướcGĐXH - Nhiều người nghĩ chỉ có thịt, trứng hay sữa mới giàu protein, nhưng thực tế có những loại rau củ giàu protein bất ngờ, giúp bạn vừa ăn rau, vừa cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. 5 loại rau dưới đây không chỉ bổ dưỡng mà còn dễ chế biến, cực hợp cho bữa ăn hàng ngày.
Đau đầu như ‘búa bổ' - dấu hiệu cảnh báo túi phình mạch máu não nguy hiểm
Sống khỏe - 1 ngày trướcChỉ trong vài ngày, một bệnh viện ở cửa ngõ Tây Nam TPHCM tiếp nhận 3 nam bệnh nhân trung niên nhập viện cấp cứu vì xuất huyết dưới nhện do vỡ túi phình mạch máu não. Theo chuyên gia, cần lưu ý những dấu hiệu cảnh báo và hành động cần thiết, kịp thời.
Người phụ nữ 40 tuổi ở Phú Thọ suy gan cấp, da vàng như nghệ thừa nhận một sai lầm nhiều người Việt mắc phải
Bệnh thường gặpGĐXH - Người phụ nữ bị suy gan cấp, men gan tăng rất cao cho biết đã bốc thuốc nam uống để trị bệnh đau đầu.