Giáo dục cần chú trọng kỹ năng hơn là kiến thức hàn lâm
GiadinhNet - Thời gian qua, nhiều vụ việc học sinh căng thẳng, thậm chí dẫn đến tự tử vì áp lực học hành... Xung quanh vấn đề này, PV Báo GĐ&XH đã có cuộc trao đổi với ThS Nguyễn Sóng Hiền - nghiên cứu chuyên ngành Giáo dục tại ĐH Newcastle, Australia và là thành viên Hiệp hội các nhà giáo dục quốc tế (NAFSA).

Học sinh phải được đào tạo một cách toàn diện mới mong bắt kịp với các nền giáo dục tiến bộ khác. Ảnh: Chí Cường
Nặng nề sức ép thi cử, bằng cấp
Thời gian gần đây có nhiều vụ việc học sinh Việt Nam bị trầm cảm, sợ đi học, thậm chí quyên sinh vì bị áp lực học tập, bị sức ép từ gia đình... Ông đánh giá vấn đề này thế nào?
- Nhiều người lạc quan cho rằng, đó chỉ là những vết đen trên tờ giấy trắng. Và cũng đừng vì một vài vết đen này mà vứt đi cả một tờ giấy... Nhưng tôi thì bi quan hơn.
Rốt cục, nhà trường chúng ta đang làm gì? Những nhà quản lý giáo dục đang làm gì và giáo dục của chúng ta vì cái gì? Đó là những câu hỏi không ít người quan tâm đến giáo dục trăn trở, băn khoăn của nền giáo dục Việt Nam hiện nay. Nhiều người cho rằng, hãy làm một cuộc cách mạng trong giáo dục.
Thiết nghĩ, từ cách mạng có lẽ là hợp lý nhất nên dùng cho công cuộc cải cách giáo dục Việt Nam hiện nay. Trước hết là về nhận thức, về tư duy giáo dục nhưng phải triệt để chứ đừng làm nửa vời. Phải có tính hệ thống, không nên chắp vá. Để làm được điều này, nhiều Bộ phải ngồi lại với nhau.
Ông có thể chỉ ra những nguyên nhân chính nào dẫn đến hiện tượng này?
- Trước khi đưa ra đánh giá, chúng ta cần có một cái nhìn tổng thể hơn nền giáo dục nước nhà để tìm ra nguyên nhân. Trước hết, giáo dục Việt Nam chịu ảnh hưởng tư tưởng của giáo dục Nho giáo với tiêu chí lấy khoa cử làm trọng, dùng khoa cử để chọn người tài mà không chú trọng đến phát triển năng lực của mỗi cá nhân. Tư tưởng này cho đến thời kỳ Pháp thuộc khoảng nửa đầu của thế kỷ 19 vẫn được chính quyền thực dân Pháp duy trì trong hệ thống trường học ở Việt Nam.
Về sau, giáo dục vẫn chỉ chú trọng kiến thức mà không chú trọng đến phát triển các kỹ năng sống. Nặng về chương trình học thuật mà thiếu chú trọng giáo dục nghề nghiệp. Đánh giá học sinh qua bài kiểm tra hơn là đánh giá linh hoạt và theo quá trình. Chú trọng đến bài tập về nhà và cạnh tranh giữa các học sinh hơn là các hoạt động ngoại khóa và hơn là sự phát triển của mỗi học sinh.
Dù trải qua nhiều lần cải cách nhưng tư duy giáo dục Việt Nam vẫn chưa thoát ly ra khỏi những tư duy giáo dục nói trên. Bên cạnh đó, giáo dục gia đình cũng là một trong những nguyên nhân góp phần cho những hệ lụy mà chúng ta đang mong muốn thay đổi.
Một phần nguyên nhân từ gia đình

ThS Nguyễn Sóng Hiền -nghiên cứu chuyên ngành Giáo dục tại ĐH Newcastle, Australia, ông Hiền cũng là người có nhiều bài viết đăng trên các báo nhằm góp ý cho Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể...
Ông đánh giá thế nào về sức ép học tập, thi cử, đỗ đạt của cha mẹ, gia đình học sinh hiện nay vẫn còn nặng nề?
- Cha mẹ học sinh vẫn chưa thoát ra khỏi những định kiến Nho giáo khi vẫn coi trọng chuyện học để làm quan, học cao để nhàn thân nên một hai ép buộc con mình phải học thật giỏi, phải hơn chúng bạn, mà quên đi rằng mỗi trẻ em đều có một năng lực riêng. Chúng không giỏi về học thuật thì có thể giỏi về tay nghề. Chúng không giỏi về môn Toán nhưng chúng lại giỏi môn vẽ...
Bố mẹ phải hiểu rõ những đam mê và năng lực của con để định hướng cho nó thay vì áp đặt và chạy đua theo trào lưu của xã hội. Nhiều doanh nhân thành đạt, nhiều Tổng thống, Thủ tướng trên thế giới đâu có bằng đại học. Đừng vì chú trọng bằng cấp mà đánh mất tài năng khác của các em.
So với các nước giáo dục phát triển, học sinh Việt Nam hiện nay có đáng lo ngại vì áp lực học tập?
- So với những nền giáo dục phát triển, như Australia chẳng hạn, học sinh hoàn toàn không bị áp lực thi cử. Đánh giá học sinh rất linh hoạt và đa dạng có thể là bài thi, có thể qua hoạt động ngoại khóa, có thể qua trò chơi... Ở các cấp học phổ thông, chương trình học rất nhẹ, học sinh có quyền lựa chọn môn học mình thích mà không bị áp đặt.
Giáo dục Australia chú trọng giáo dục các kỹ năng sống hơn là kiến thức hàn lâm. Chú trọng phát triển năng lực riêng của mỗi em chứ không chú trọng tới điểm số. Chú trọng học qua hoạt động vui chơi hơn là ngồi lớp nghe giảng. Có một điều thú vị là học sinh lớp 3 học ở Việt Nam khi qua đây học thì có thể giải được Toán của chương trình lớp 5 ở Australia. Tuy nhiên, lại rất rụt rè, không tự tin, ít dám bày tỏ ý kiến của mình và rất kém về các kỹ năng giao tiếp.
Để thay đổi những bất cập trong giáo dục, giảm sức ép học tập tới học sinh, ngành Giáo dục cũng như các bậc phụ huynh cần làm những gì?
- Đó là một triết lý giáo dục làm nền tảng căn bản để định hướng cho tất cả các nguồn lực trong giáo dục hướng tới.
Khi chúng ta chưa minh định được một cái đích rõ ràng để từ đó mỗi học sinh, mỗi người thầy, người cô, mỗi phụ huynh, mỗi lớp học, mỗi nhà trường, mỗi nhà quản lý giáo dục và rộng ra là cả xã hội cùng nhau để nhìn về, để hướng tới, để vun đắp, để xây và cùng nhau gánh vác và sẻ chia để đạt đến đích mà nền giáo dục muốn hướng tới.
Lối giáo dục dựa trên thi cử và nhấn mạnh bằng cấp đến lúc cần phải xóa bỏ. Học sinh phải thật sự là trung tâm của tất cả quá trình giáo dục, như vậy chúng ta mới mong có một nền giáo dục bắt kịp với các nền giáo dục tiến bộ khác.
Xin cảm ơn ông về những chia sẻ tâm huyết!
Quang Anh (Thực hiện)

Xác minh vụ gia đình người dân tộc đưa con đi khám bệnh tố bị taxi ở Hà Nội 'chém' gần 5 triệu đồng
Thời sự - 59 phút trướcTrên hành trình về quê, một cặp mợ cháu người dân tộc thiểu số vô tình trở thành nạn nhân của chiêu lừa "xe trung chuyển" quanh khu vực Bến xe Mỹ Đình. Từ Bệnh viện Nhi Trung ương đến đầu cao tốc, quãng đường chưa đầy 30 km nhưng họ bị taxi thu tới 4,2 triệu đồng.

Tài xế mang ô tô của chủ đi cầm cố để cá độ bóng đá
Pháp luật - 1 giờ trướcGĐXH - Do thiếu tiền cá độ bóng đá, Chu Tuấn Hưởng đã mang ô tô được anh T. giao cho quản lý đến cửa hàng cầm đồ để cầm cố với giá 350 triệu đồng. Sau khi nhận tiền, đối tượng đã sử dụng để cá độ bóng đá thua hết và không có khả năng chuộc xe.

Mâu thuẫn vay tiền, gã đàn ông dùng mìn tự chế để giải quyết
Pháp luật - 2 giờ trướcGĐXH - Do mâu thuẫn trong việc vay mượn tiền, Lân đã ném 1 quả mìn tự chế về phía anh Mạnh, anh Minh làm hư hỏng 1 xe SH và 1 tấm kính. Hành vi trên Lân đã cấu thành tội Giết người, Tàng trữ, sử dụng trái phép vật liệu nổ và Hủy hoại tài sản.

Công nhân phơi mình trong chảo lửa để thi công tuyến đường 6.400 tỷ đồng ở Nam Định
Đời sống - 2 giờ trướcGĐXH - Những ngày gần đây thời tiết nắng nóng gay gắt, công nhân vẫn miệt mài làm việc để đảm bảo tiến độ dự án xây dựng tuyến đường bộ mới Nam Định - Lạc Quần - đường bộ ven biển.

Thêm một trường đại học nổi tiếng ở Hà Nội công bố học phí lên tới 56 triệu đồng/năm khiến hàng triệu phụ huynh ‘chóng mặt’ trước mùa thi 2025
Giáo dục - 4 giờ trướcGĐXH - Từ năm 2025, sinh viên trường Đại học Luật Hà Nội sẽ đón nhận mức học phí tăng cao chưa từng có. Trong đó, chương trình chất lượng cao lên đến gần 56 triệu đồng/năm.

Hàng loạt cửa hàng ở La Phù đóng cửa không buôn bán: Công an TP Hà Nội nói gì?
Pháp luật - 4 giờ trướcGĐXH - Theo Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hà Nội, tại làng nghề xã La Phù, huyện Hoài Đức (TP Hà Nội), nhiều hộ kinh doanh đã đóng cửa... Hàng hóa được nhập về cầm chừng, trong đó hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ được trà trộn với hàng có chứng từ hợp lệ để ngụy trang, gây khó khăn cho lực lượng kiểm tra.

Phát hiện thi thể người phụ nữ trôi dạt vào đảo Cồn Cỏ
Thời sự - 5 giờ trướcGĐXH - Sau khi phát hiện thi thể trôi dạt vào đảo Cồn Cỏ, lực lượng chức năng tiến hành các thủ tục để xác định danh tính, làm rõ nguyên nhân sự việc.

Thực hiện theo trình tự, thủ tục này, người dân dễ dàng đổi thẻ ATM từ sang ATM chip để không bị ngừng giao dịch từ 1/7/2025
Đời sống - 5 giờ trướcGĐXH - Từ ngày 1/7/2025, tất cả các loại thẻ ATM từ sẽ bị ngừng chấp nhận giao dịch trên toàn bộ hệ thống ngân hàng tại Việt Nam. Làm thế nào để đổi thẻ ATM từ sang ATM chip để các giao dịch thuận lợi? Dưới đây là hướng dẫn cụ thể.

Tử vi tháng 5 âm lịch tuổi Dậu có nhiều đổi mới trong cuộc sống, nhất là cuối tháng
Đời sống - 5 giờ trướcGĐXH - Tháng mới của Dậu đầy ắp hy vọng, có nhiều sự đổi mới trong cuộc sống hiện tại và bạn cũng lạc quan hơn, cười nhiều hơn mọi khi.

Ý nghĩa và nguồn gốc Ngày của Cha chính xác nhất
Đời sống - 7 giờ trướcNgày của Cha là ngày đặc biệt để tôn vinh những người cha trên toàn thế giới. Tuy nhiên, ý nghĩa và nguồn gốc Ngày của Cha thì không phải ai cũng biết tường tận.

Lẻn vào nhà dân, nữ quái trộm nhiều vàng và tiền mặt
Pháp luậtGĐXH - Tại cơ quan công an, đối tượng thừa nhận đã trộm cắp 4 chỉ vàng cùng 3,5 triệu của gia đình chị H. Bên cạnh đó, Thoa còn khai nhận bản thân đã trộm 1 lắc tay, 1 dây chuyền vàng và 11 triệu đồng của bà N.T.D.