Ngôi đền bên sông và số phận bi oán của một nàng công chúa
GiadinhNet -Gần 200 trăm năm qua, đền Ghềnh thờ Công chúa Ngọc Hân vẫn tồn tại, bất chấp sắc lệnh hà khắc của triều Nguyễn, bất chấp sự xói mòn của dòng nước sông Hồng.
Bến Ghềnh ngày xưa giờ chỉ còn trong sử sách, nước sông Hồng qua hàng trăm năm bồi lở đã biến bến sông này trở thành dĩ vãng. Nằm ngay trên nền đất vốn là bến Ghềnh xưa kia, đền Ghềnh (quận Long Biên, Hà Nội) là đoạn cuối của một con ngõ nhỏ chạy ngoằn ngoèo ngay dưới chân dốc cầu Chương Dương.
Quá trình hình thành và tồn tại của ngôi đền này gắn với số phận buồn của nàng công chúa Ngọc Hân, người được cả kinh thành Thăng Long xưa kia gọi là "Chúa tiên" bởi dung nhan xinh đẹp và tài cầm kỳ thi hoạ xuất chúng.
 Bến Ghềnh ngày xưa nhìn ra sông Hồng. |
Chuyện kể rằng, Lê Ngọc Hân (con gái thứ 9 của vua Lê Hiển Tông) năm 16 tuổi, được gả cho Quang Trung Nguyễn Huệ. Theo chồng, Ngọc Hân đưa con về xứ Thuận Hóa. Tuy nhiên, anh hùng đoản mệnh, vua Quang Trung chết sớm sau khi lên ngôi vua, triều đại nhà Tây Sơn tồn tại không được bao lâu.
Cuộc tình giữa Ngọc Hân và Nguyễn Huệ chỉ kéo dài 6 năm, sự ra đi đột ngột của chồng khiến người đẹp thành Thăng Long viết nên tác phẩm "Ai tư vãn" bất hủ. Vài năm sau, Ngọc Hân bệnh mất, rồi các con cũng lần lượt chết trẻ (có sử liệu viết mẹ con bà bị nhà Nguyễn giết để trả thù).
Nhà Nguyễn lên ngôi đã tìm cách tận diệt những người có liên quan đến triều đại Tây Sơn. Bà Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyền (mẹ của Ngọc Hân), xót phận con gái sau khi mất, vẫn phải gửi thân xác ở Phú Xuân - Huế nên đã tìm cách "bí mật" đưa được hài cốt về an táng tại quê nhà (làng Nành, Gia Lâm).
Không ngờ, đến đời vua Minh Mạng, có kẻ đã đem việc "ngụy hậu" Tây Sơn vẫn đang được "mồ yên mả đẹp" ở quê mẹ, thoát việc "trả thù 9 đời" do vua Gia Long khởi xướng và thực thi. Triều đình Huế ra lệnh lập tức đào mồ quật mả Ngọc Hân lên, san đất thành bình địa cho cỏ gai mọc đầy, còn xương cốt thì đem vứt xuống sông.
Hài cốt mẹ con Ngọc Hân bị đổ xuống sông Hồng thuộc địa phận làng Ái Mộ, quận Long Biên. Thương xót Hoàng hậu tài hoa bạc mệnh, nhân dân Ái Mộ lập miếu thờ bà chính nơi bờ sông vớt được hài cốt. Dòng sông bên lở, bên bồi, qua thời gian gió mưa bão lũ không lâu sau, ngôi miếu nhỏ cũng bị lũ cuốn trôi…
 Sau bao thăng trầm, đền Ghềnh ngày nay ngày một khang trang hơn. |
Dòng họ 5 đời trông coi
Cho đến năm 1858, cụ Ðặng Thị Bản, một người dân làng Ái Mộ đã đứng ra bỏ công sức, tiền của để tôn tạo đền thờ Ngọc Hân ngay trên nền miếu cũ ở bến Ghềnh (phường Bồ Đề, quận Long Biên ngày nay). Năm 1872, một lần nữa, đền lại bị phá sạch không còn vết tích, lần này là dưới bàn tay thực dân Pháp. Chúng đốt sạch ngôi đền trong cơn binh lửa đánh thành Hà Nội. Dốc lòng với việc tín nghĩa, bà Đặng Thị Bản lại đứng lên kêu gọi người dân quyên góp xây lại đền.
|
Trong đền thờ có lưu đôi câu đối ca ngợi Lê Ngọc Hân: Sơn nhạc chung linh, Lê thị chí kim lưu tự điển/Phong vân trường lộ, Nhĩ Hà dĩ bắc ngật sùng từ (Dịch nghĩa: Núi Nhạc linh thiêng, gương bà họ Lê truyền ghi sử sách/Sóng gió lặng yên, đền dựng to cao đẹp bến sông Hồng). |
Theo lời cụ Khuê, gọi là đền Ghềnh vì trước cửa đền có một ghềnh nước lớn. Theo năm tháng, dòng chảy biến động, con ghềnh mất đi và chỉ còn lại dấu tích nơi tên đền.
 Chủ nhang Đặng Đình Khuê là đời thứ năm của một dòng họ xây dựng và trông coi đền Ghềnh. |
Dòng họ Đặng Đình từ cụ Đặng Thị Bản đến nay đã có 5 đời nối nhau trông coi hương khói cho công chúa Ngọc Hân. Cụ thủ nhang Đặng Đình Khuê là cháu đời thứ 5 của cụ Đặng Thị Bản. "Ngày đầu, cụ tổ Đặng Thị Bản và nhân dân bỏ công sức xây dựng đền chỉ bằng tranh tre, bức vách. Thương xót cho số phận bi thương nàng công chúa Ngọc Hân, cụ Đặng Thị Bản đã tự tay mình đắp nên bức tượng toàn thân rất có hồn. Trải qua 152 năm, bức tượng người công chúa vẫn vẹn nguyên những đường nét và vẫn được đặt trang nghiêm trong hậu cung…".
Sau khi cụ Đặng Thị Bản mất đi, con dâu cụ là đời thứ 2 sống tại ngôi đền này thay cụ coi sóc hương khói cho công chúa. Đời thứ 3 là cụ Đặng Đình Chả (ông nội cụ Khuê), rồi đời thứ 4 là hai bà cô của cụ Khuê, không lấy chồng mà cùng nhau sống tại ngôi đền này. Đến đời cụ Khuê, lớn lên tham gia kháng chiến, khi chiến trường lắng mùi khói súng, ông trở về tiếp nhận trông coi đền từ hai người cô mình.
Nói về hoạt động của đền Ghềnh hiện nay, cụ Đặng Đình Khuê không khỏi phấn khởi khi cho biết, Hội đền Ghềnh nhiều năm nay thu hút đông đảo du khách thập phương. Cứ sáng mồng 6/8, vào chính hội, cả làng tươi vui trong đám rước kiệu bát cống của trai tân và kiệu võng của các cô gái đồng trinh.
Một trong những hoạt động không thể thiếu được là các nghi thức đưa rước thuyền ra giữa dòng Hồng, làm lễ thắp hương cho mẹ con nàng Ngọc Hân. Bao nhiêu năm qua, tro xương của mẹ con nàng vẫn còn nằm lại dưới dòng sông Hồng cuồn cuộn chảy không ngừng.
Cụ Khuê dẫn tôi ra phía đầu cổng đền, nơi bến Ghềnh ngày xưa, nơi đây nhìn thẳng ra dòng sông. Cụ không nén được xúc động khi rải một nắm tro giấy vàng xuống sông cho người xưa. Tôi không khỏi bâng khuâng xúc động. Tự đáy lòng mình, cầu xin dòng nước chở nặng phù sa này đưa linh hồn bà hoàng hậu bạc mệnh và con trẻ chết yểu vì thời cuộc về nơi siêu thoát.
Thủ tướng tiếp nhận, bổ nhiệm ông Vũ Mạnh Hà làm Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế
Thời sự - 7 giờ trướcThủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1881/QĐ-TTg ngày 3/9/2025 về việc tiếp nhận, bổ nhiệm ông Vũ Mạnh Hà giữ chức Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế.
Bắt nhóm đối tượng cho vay lãi suất 'khủng', thu giữ nhiều dao và kiếm
Pháp luật - 9 giờ trướcGĐXH - Công an tỉnh Quảng Trị vừa bắt giữ nhóm đối tượng cho vay nặng lãi với lãi suất từ 240% đến 644%/năm. Đường dây này thực hiện giao dịch hơn 25 tỉ đồng, thu lợi bất chính hơn 10 tỉ đồng.
Hà Nội: Cấm xe trên 18 tấn qua nhánh cầu Vĩnh Tuy sau vụ cháy bãi xe làm lộ cốt thép
Thời sự - 9 giờ trướcGĐXH - Sở Xây dựng Hà Nội đã ra thông báo cấm xe có tải trọng trên 18 tấn lưu thông qua nhánh Ramp CV1C hướng các phương tiện từ cầu Vĩnh Tuy rẽ phải đi đường Nguyễn Khoái, sau vụ cháy bãi trông giữ xe dưới chân cầu ngày 30/8 làm lộ cốt thép.
Xử lý nhóm thanh thiếu niên chạy xe lạng lách, đánh nhau trên đường
Pháp luật - 10 giờ trướcGĐXH - Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị vừa lập biên bản, xử lý nhóm thanh thiếu niên có hành vi chạy xe lạng lách, dùng mũ bảo hiểm đánh nhau trên Quốc lộ 1A.
Đông đảo người dân thăm viếng Khu mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp dịp 2/9
Xã hội - 11 giờ trướcGĐXH - Hàng ngàn lượt người đến thăm viếng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp trước, trong và sau dịp nghỉ lễ. Việc làm thể hiện lòng biết ơn với người có đóng góp to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
4 ngày đêm "không ngủ" của Công an Hà Nội để có một lễ Quốc khánh bình yên trọn vẹn
Pháp luật - 11 giờ trướcGĐXH - Trong 4 ngày nghỉ lễ Quốc khánh, Công an TP Hà Nội đã triển khai hơn 15.000 cán bộ, chiến sĩ... thuộc lực lượng tham gia bảo đảm an ninh trật tự cơ sở, tạo nên một "lá chắn thép", đảm bảo an toàn tuyệt đối cho lễ diễu binh lịch sử và giữ vững bình yên cho từng góc phố Thủ đô.
Top con giáp biết có tinh thần thép, càng khó khăn càng tỏa sáng
Đời sống - 12 giờ trướcGĐXH - Trong cuộc sống, có những con giáp sở hữu sức mạnh tâm lý vững vàng, biết cách điều chỉnh cảm xúc, biến nghịch cảnh thành động lực để tiến lên.
Bắt giam 'yêu râu xanh' xâm hại nữ sinh nhiều lần
Pháp luật - 12 giờ trướcGĐXH – Lợi dụng việc bố mẹ đi làm xa, nữ sinh ở với bà nội, đối tượng L.Đ.C. đã nhiều lần quan hệ tình dục với nạn nhân.
Những chính sách giáo dục quan trọng có hiệu lực từ tháng 9/2025
Giáo dục - 13 giờ trướcGĐXH - Dưới đây là các chính sách quan trọng về giáo dục có hiệu lực từ tháng 9/2025.
Thời tiết Hà Nội hôm nay: Thủ đô nắng nóng mạnh ban ngày, chiều tối có hứng những cơn mưa như trút nước?
Thời sự - 16 giờ trướcGĐXH - Theo dự báo thời tiết hôm nay, miền Bắc hửng nắng trong đó tại Thủ đô Hà Nội mức nhiệt tăng đến 34 độ. Chiều tối và đêm có mưa rào và dông vài nơi.
Tử vi tuần mới của con giáp Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Ngọ, Thân, Dậu, Tuất sau Quốc khánh 2/9
Đời sốngGĐXH – Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà đã có dự báo tử vi tuần mới của con giáp Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Ngọ, Thân, Dậu, Tuất. Các con giáp có những thay đổi bất ngờ về các phương diện trong tuần này.
