Nhận thức mới: Người cao tuổi là tài sản, già hóa dân số là thành tựu xã hội to lớn của loài người

Hôn nhân sẽ luôn hạnh phúc khi biết được vợ cần gì ở chồng? chồng cần gì ở vợ?

Người cao tuổi có nhiều lợi thế

Điều kiện cuộc sống ngày càng cải thiện, hoạt động y tế bảo vệ sức khỏe của nhân dân ngày càng hiệu quả… đưa tuổi thọ của con người tăng cao. Tuổi thọ của người dân được nâng cao là thành tựu song cũng là những thách thức đối với các vấn đề an sinh xã hội. Điều này đòi hỏi cần có sự chủ động trong việc chăm sóc và phát huy người cao tuổi để biến thách thức thành cơ hội - để người cao tuổi là tài sản chứ không phải là gánh nặng.

Hiện ở Việt Nam có khoảng 70% người cao tuổi (NCT) ở nông thôn, thành thị vẫn tiếp tục làm việc trong các lĩnh vực nông nghiệp, kinh tế, văn hóa giáo dục, y tế, an ninh, quốc phòng, KHCN… cả ở nông thôn và thành thị.

Nhiều người cao tuổi vẫn tiếp tục làm việc để kiếm sống. Ảnh minh họa.

Theo bà Phạm Thị Hải Chuyền, Chủ tịch Hội Người Cao tuổi Việt Nam, cả nước có gần 400.000 NCT làm kinh tế giỏi. Ở Nam Định có ông Nguyễn Quốc Toản 73 tuổi, nguyên kỹ thuật viên cơ khí phục vụ sản xuất nông nghiệp, thu hút 50 lao động, lương bình quân 5 triệu đồng/tháng, doanh thu hàng năm 15 tỉ đồng. Ở huyện Quỳ Hợp Nghệ An có bà Khánh Toàn có kinh nghiệm 26 năm làm nghề với đá đã mở liền 4 công ty khai thác và chế biến đá, với số vốn 500 tỉ đồng, thu hút 150 lao động...

Trong lĩnh vực lao động nghiên cứu có Giáo sư Anh hùng lao động Hoàng Thùy Nguyên, tác giả của nhiều loại vắc xin dùng trong chương trình tiêm chủng quốc gia mở rộng. Ông sinh năm 1929, là người đã xác định được nguyên nhân dịch SARS và cúm gia cầm. Ngoài 80 tuổi ông vẫn là cố vấn của Bộ Y tế về giám sát và nghiên cứu phòng chống bệnh cúm gia cầm và các vắc xin cúm H5N1, H1N1.

Ở huyện Thanh Miện (Hải Dương) có 22.596 NCT trên tổng dân số là 136.000 (khoảng 16%), độ tuổi 60-69 chiếm 67%, tuổi thọ bình quân là 74,8; Có khoảng 40-50% NCT vẫn tham gia hoạt động kinh tế và có tới 1/2 vẫn là chủ kinh tế hộ (chủ yếu độ tuổi 60-69). Trong đó, 230 NCT là chủ các trang trại, thu hút nhiều lao động.

Theo Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), kết quả nghiên cứu về thực trạng tham gia hoạt động kinh tế của NCT từ tháng 6 đến tháng 8/2020 tại TP Hồ Chí Minh, Nghệ An và Hải Dương cho thấy, 40-45% NCT tham gia hoạt động kinh tế (có khoảng 3-4% là chủ các doanh nghiệp, các trang trại trồng trọt, chăn nuôi... tạo ra hàng triệu chỗ làm cho người lao động ở khắp vùng miền trong cả nước). Có hàng chục nghìn NCT tham gia hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, giảng dạy, hoạt động văn hóa, nghệ thuật...

Trừ những người sức khỏe quá yếu, còn lại hầu hết NCT tham gia làm việc nhà như đưa cháu đi học, đón cháu về, làm việc nhà. Bên cạnh đó, NCT đã tham gia nhiều hoạt động xã hội như tham gia xây dựng chương trình nông thôn mới...

Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách liên quan đến an sinh xã hội, chăm sóc và trợ giúp NCT. Gần đây nhất Bộ LĐTBXH giao cho Cục Bảo trợ xã hội nghiên cứu vấn đề khởi nghiệp cho NCT. Lâu nay "khởi nghiệp" là mọi người nghĩ tới thanh niên hoặc người trung tuổi. Nhưng kinh nghiệm của nhiều nước trong lĩnh vực này đều rất quan tâm đến NCT – với nhận thức rõ đó là nguồn lực quý báu của quốc gia. NCT có lợi thế về kinh nghiệm làm việc, kinh nghiệm nghề nghiệp, có nhiều mối quan hệ trong xã hội. Đặc biệt với đội ngũ trí thức là NCT, có trình độ học vấn, chuyên môn tích lũy nhiều năm họ vẫn muốn tiếp tục làm việc và cống hiến cho sự phát triền của đất nước.

Nhu cầu làm việc của người cao tuổi rất nhiều. Ảnh minh họa.

Cần coi già hóa dân số là nguồn lực quý giá

Hiện nay có một bộ phận NCT khỏe mạnh là nguồn nhân lực quý giá mà ta chưa biết cách sử dụng đến. Nếu được hỗ trợ một cách phù hợp thì NCT có thể tiếp tục đóng góp to lớn cho gia đình, cộng đồng và quốc gia.

Quan điểm cũ cho rằng "già hóa" dân số sẽ là gánh nặng cho sự phát triển kinh tế, xã hội. Nhưng các nhà xã hội học và chuyên gia dân số hiện nay cho rằng đó là một quan điểm sai lầm cần phải thay đổi hoàn toàn: Phải coi già hóa dân số là thành tựu xã hội to lớn của loài người và các quốc gia.

Các chuyên gia dân số cũng cho rằng: Cần chuyển quan niệm nhận thức "NCT là gánh nặng" thành "NCT là tài sản" thì mới có những chính sách, chương trình phù hợp với nhu cầu được chăm sóc và mong muốn phát huy vai trò của NCT.

Người cao tuổi là nguồn nhân lực quý giá mà chúng ta chưa biết sử dụng. Ảnh minh họa.

Vấn đề đặt ra là tìm các giải pháp để phát huy sức mạnh của cả cộng đồng trong việc chăm sóc NCT, đồng thời đề xuất các khuyến nghị nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc NCT ở nước ta. Các đề xuất cần tăng cường các dịch vụ chăm sóc sức khỏe NCT cả ở cộng đồng, ở nhà với chăm sóc tại các cơ sở của nhà nước và tư nhân; đặc biệt xây dựng và phát triển hệ thống người làm công tác xã hội, các nhà cung cấp dịch vụ lão khoa... dựa trên nhu cầu của từng địa phương.

Việc xây dựng chính sách, chiến lược chăm sóc NCT mục đích cuối cùng phải đạt 3 tiêu chí: Tỷ lệ tàn tật và ốm đau NCT xuống thấp, các hoạt động chân tay và trí óc của NCT được phát huy để tăng trưởng kinh tế và NCT được tích cực tham gia các hoạt động xã hội để xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ. Để đạt được mục tiêu trên, các chính sách cần đồng bộ, nhanh chóng để ứng phó và thích ứng kịp với một xã hội già hóa.

TS Nguyễn Hải Hữu, Phó Chủ tịch Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và nghề Công tác xã hội Việt Nam cho biết, nhóm NCT còn khả năng tham gia hoạt động kinh tế, cần có thu nhập để bảo đảm cuộc sống và thực hiện quyền sống độc lập, như NCT thu nhập thấp, NCT thuộc diện nghèo sống độc lập, người cao tuổi cư trú ở các xã đặc biệt khó khăn… cần có chính sách hỗ trợ về sinh kế cụ thể cho họ.

Cũng cần có sự ưu tiên, khác biệt giữa chính sách hỗ trợ về sinh kế đối với NCT với chính sách với người dân có độ tuổi thấp hơn độ tuổi của NCT. Chính sách hỗ trợ sinh kế cho NCT ở vùng đặc biệt khó khăn sẽ khác với chính sách hỗ trợ NCT ở vùng đồng bằng/ thành thị... Chính sách hỗ trợ sinh kế giúp NCT tự bảo đảm thu nhập, giảm thiểu mức độ phụ thuộc vào sự giúp đỡ của con cháu, bảo đảm thực hiện quyền sống độc lập cũng như các quyền khác của NCT. Do vậy, Nhà nước cần có định hướng và lộ trình xây dựng và thực hiện chính sách này cho NCT phù hợp với bối cảnh kinh tế-xã hội của đất nước và tình hình thực tế của NCT.

Uyển Hương

Những ngày như thế này cần ăn ít cay nhiều chua để khỏe mạnh cả mùa đông

Mất tài lộc, hạnh phúc chỉ vì không biết 5 sự thật khi oán trách nhau trong cuộc sống

Một đời sống với Mẹ, bạn đã nói lời yêu thương được mấy lần?