Hắt hiu chèo làng Khuốc
GiadinhNet - Nếu Thái Bình được coi là quê chèo thì trong tâm tưởng của người dân làng Khuốc đều "tự nhận" đây là cái nôi của nghệ thuật hát chèo Việt Nam
Mai này, những miếng chèo cổ liệu có còn?!
 |
|
Một buổi tập của các nghệ sỹ chân đất trên chiếu chèo làng Khuốc. Ảnh: PV |
|
"Trong đợt phong tặng đầu tiên, làng Khuốc đã có hai người được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian là cụ Cao Kim Trạch và cụ Phạm Văn Điền. Đến giờ làng Khuốc vẫn còn có 5 người vẫn chưa được phong tặng nghệ nhân, dù họ đều thuộc lớp người có nhiều cống hiến, là: Đào Thị La, Bùi Văn Ca, Vũ Văn Phụ, Hà Quang Bổng, Phạm Văn Điền". - Ông Bùi Văn Ro, chủ nhiệm câu lạc bộ chèo làng Khuốc cho biết. |
Nếu Thái Bình được coi là quê chèo thì trong tâm tưởng của người dân làng Khuốc đều "tự nhận" đây là cái nôi của nghệ thuật hát chèo Việt Nam. Với họ, chèo Khuốc còn như một báu vật thiêng liêng của cha ông để lại mà thế hệ con cháu mãi mãi mai sau phải chung tay giữ gìn.
Tình yêu chèo Khuốc đã được dân gian gửi gắm trong câu ca dao:
"Hỡi cô thắt dải lưng xanh
Có xem chèo Khuốc với anh thì về"
Người làng Khuốc còn có một câu truyền đời cho con cháu từ đời nay sang đời khác rằng: "Bao giờ Thái Bình hết lúa, làng Khuốc mới thôi hát chèo".
Nơi đây đã sản sinh ra những ông tổ của nghiệp chèo như: Trùm Đào, Trùm Thương, Huyện Đoàn, Kép Mục... Hai nghệ nhân của chèo Khuốc là Cao Kim Trạch và Phạm Văn Điền đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian. Ngoài 18 điệu chèo cổ thì ở làng Khuốc còn có hai điệu múa độc nhất vô nhị mà chỉ ở chèo Khuốc mới có- Đó là "Múa trái" và "Tắm tiên".
Chúng tôi tìm đến nhà ông Hà Quang Ngạn, người được coi là "cây đại thụ" của chèo Khuốc, người giữ được nhiều miếng chèo cổ nhất.
Ông Ngạn là người theo học chèo từ năm 11 tuổi, đến nay khi đã bước sang tuổi thất thập, hằng ngày ông vẫn lặn lội đến từng thôn, dạy chèo cho các em nhỏ và nam nữ thanh niên học hát chèo. Ông cũng là một trong bốn nghệ nhân hiếm hoi của làng Khuốc múa được điệu "Múa trái" và "Tắm tiên". Ngày trước, hai nghệ sỹ Xuân Hinh và Tự Long cũng đã tìm về tận đây để thỉnh giáo ông về hai miếng chèo cổ này.
Khi kể về lịch sử chèo Khuốc, đôi mắt ông không dấu được niềm tự hào: "Tôi không rõ chèo ở làng này có tự bao giờ, chỉ biết rằng hiện nay làng Khuốc có gần 4.000 nhân khẩu, nhưng có đến 13 câu lạc bộ chèo với hơn 150 nam nữ diễn viên thường xuyên đi biểu diễn ở các tỉnh lân cận. Trẻ con mới học lớp 1 đã có thể múa và hát chèo. Có gia đình có đến 4 thế hệ theo nghiệp chèo như gia đình nghệ nhân Hà Quang Tiết. Hiện ở đây vẫn còn nhiều làn điệu chèo cổ chưa được phổ biến toàn quốc". Ông còn cười dí dỏm: "Những làn điệu này, làng Khuốc sẽ giữ lại cho riêng mình!"
Nói rồi ông làm tợp rượu, rồi tự tay đánh trống, múa một điệu "Múa trái" trong vở "Từ Thức" cho chúng tôi xem.
Nhưng múa xong rồi, ông ngồi thừ một lúc, thở dài: "Múa hay bây giờ cũng chẳng mấy ai xem. Tôi yêu cái nghiệp này lắm, nhưng chỉ sợ rồi một ngày không xa nữa chèo Khuốc rồi sẽ chẳng còn nữa".
Tiếng thở dài của lão nghệ nhân cũng là những nỗi niềm không biết tỏ cùng ai của chèo Khuốc giữa thời hiện đại này.
 |
|
Nghệ nhân Hà Quang Ngạn, người còn giữ được nhiều miếng chèo cổ của làng Khuốc nhất. |
 |
|
Ông Bùi Văn Ro, chủ nhiệm câu lạc bộ chèo làng Khuốc. |
Chèo cổ…sẽ biến mất?!
Nhiều nỗi niềm trăn trở vì chèo Khuốc lắm, nhưng ông Ngạn cố nén tiếng thở dài và chỉ cho chúng tôi đến nhà nghệ nhân Bùi Văn Ro, chủ nhiệm câu lạc bộ chèo làng Khuốc vì: "Các anh cứ gặp ông ấy, là sẽ hiều được bụng dạ người làng Khuốc bây giờ!"
Ông Ro theo nghiệp chèo đã được 50 năm và cũng là một nghệ nhân có tiếng của chèo Khuốc. Hiện ông là chủ nhiệm câu lạc bộ chèo làng Khuốc, nhưng: "Nói là câu lạc bộ chứ hiện giờ chỉ còn có 8 thành viên tham gia sinh hoạt thôi. Ngày mới thành lập, có 58 thành viên, nhưng mỗi năm lại một vài người bỏ hội để tìm kế mưu sinh, nên giờ gọi là hội chỉ để cho có thôi, chứ có hoạt động gì đâu".
Rồi ông kể với chúng tôi, bằng tất cả những nỗi niềm, những trăn trở lo cho những miếng chèo cổ làng Khuốc mà bấy lâu ông không biết chia sẻ cùng ai. Vì thế, chúng tôi mới được biết thêm những nghịch lý ở nơi đất chèo này: Hát chèo không bằng... phụ hồ.
Từ trước đến nay, những người đam mê theo đuổi nghiệp chèo ở đây đều bằng tình yêu sâu lặng với môn nghệ thuật truyền đời mà cha ông để lại. "Chứ từ bao đời nay, hát chèo không thể kiếm ra tiền, hoặc bây giờ có kiếm ra tiền bằng cách đi biểu diễn hay viết kịch bản, cũng không bằng phụ hồ" - Ông Ro chia sẻ - "Anh tính, mỗi lần đi biểu diễn ở địa phương, nhiều thì được 1 triệu, mà chia đều cho 15 - 20 người trong đoàn thì mỗi người được bao nhiêu? Phải đi biểu diễn bao nhiêu lần mới bằng một ngày công của phu hồ!".
Cũng bởi hát chèo không làm ra tiền nên dù rất yêu chèo nhưng nhiều người con của làng Khuốc vẫn phải từ bỏ quê hương để đi làm ăn xa, người đi xây, người đi phụ hồ, cửu vạn, vào nhà máy... chứ không mấy ai ở lại quê hương để theo đuổi nghiệp chèo của cha ông. Ngay cả những gia đình nghệ nhân như ông Ro, ông Ngạn... thì thế hệ con cháu cũng không ai theo nghiệp chèo nữa.
Những người không đi làm ăn xa thì đã nghĩ ra những cách mưu sinh khác: Người thì đi làm thuê cho các đoàn chèo, người chuyển sang nghề tổ chức ca nhạc đám cưới, người lên thành phố Thái Bình xin vào dạy nhạc cho một trường học...
Nói đến đây, ông Ro không khỏi xót xa: "Họ làm như vậy là đúng thôi. Vì ở làng Khuốc bây giờ, không ai sống được bằng chèo Khuốc cả!" Đắng lòng hơn, ở câu lạc bộ chèo Khuốc, mỗi khi có dịp biểu diễn chèo phục vụ ở xã, thôn thì đến cái trống, bộ quần áo cũng phải chạy đôn chạy đáo đi mượn.
"Hiện tại chúng tôi đã có đủ tác giả viết kịch bản, có đạo diễn, có diễn viên, có miếng chèo rồi... Nhưng chỉ thiếu mỗi kinh phí để hoạt động nữa thôi. Nếu cứ thế này thì chúng tôi cũng không biết lấy gì để nuôi chèo làng Khuốc được nữa".
Khi tiễn chúng tôi ra về, lão nghệ nhân này như chưa yên bụng nên nhắn nhủ với chúng tôi những lời gan ruột: "Tôi chỉ có một tâm nguyện đến lúc cuối đời là mong rằng sẽ có một chút kinh phí, để chúng tôi có thể dàn dựng được 4 đến 5 vở chèo cổ làng Khuốc truyền đời cho con cháu. Các lão nghệ nhân đều đã cao tuổi, nếu bây giờ không kịp dàn dựng thì không ít những miếng chèo độc nhất vô nhị ra đi mãi mãi mà không kịp truyền cho con cháu. Tôi đã cố hết sức nhưng lực bất tòng tâm. Chỉ biết nhờ các nhà báo, hãy lên tiếng, để cứu lấy chèo Khuốc!".
Thanh Hóa: Lùm xùm thu, chi hàng trăm triệu đồng tại trường tiểu học gây xôn xao mạng xã hội
Xã hội - 2 giờ trướcGĐXH - Phòng GD&ĐT thị xã Nghi Sơn (Thanh Hóa) xác minh các khoản vận động tài trợ và quỹ phụ huynh công khai, minh bạch, đồng thời xử lý giáo viên tự ý can thiệp thông tin.
5 con giáp siêng năng, khiêm tốn, lặng lẽ kiếm bộn tiền năm 2025
Đời sống - 2 giờ trướcGĐXH - Sự giản dị, không khoa trương chính là chìa khóa mở cánh cửa dẫn đến sự giàu có và thành công mà nhiều người ao ước của 5 con giáp này.
Xe taxi bất ngờ tông vào ô tô tải dừng ven đường ở Hà Nội, tài xế tử vong tại chỗ
Thời sự - 2 giờ trướcĐang lưu thông trên quốc lộ 1A (đoạn gần cây xăng Nam Đuống, quận Long Biên), xe taxi bất ngờ đâm vào đuôi ô tô tải đang dừng bên đường. Tài xế xe taxi tử vong tại chỗ.
Mừng lễ Vía Bà, núi Bà Đen tổ chức chợ Lá, dâng đăng trong 2 ngày 31/5 và 1/6
Xã hội - 2 giờ trướcTừ ngày 30/5-1/6 (nhằm ngày 4-6/5 âm lịch) năm nay, một chuỗi các hoạt động quy mô và độc đáo sẽ được tổ chức trên núi Bà Đen trong Lễ Vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu. Dịp này, khu du lịch núi Bà Đen cũng áp dụng chương trình giá vé đặc biệt, chỉ 400.000đ/người lớn và 250.000đ/trẻ em cho combo lên chùa Bà và đỉnh núi.
Vụ Tịnh thất Bồng Lai: Tuyên phạt sư giả Lê Thanh Nhất Nguyên 9 năm tù tội lừa đảo
Pháp luật - 4 giờ trướcTừ năm 2015, Nhất Nguyên và những người trong gia đình thường xuyên xuất hiện trên mạng xã hội giới thiệu nơi mình sinh sống là chùa, gọi những người chung quanh là “thầy”, “sư phụ”, “chú tiểu”… Các “chú tiểu” cũng được giới thiệu là trẻ em bị bỏ rơi, được họ nuôi dưỡng nhằm tạo sự thương cảm.
P&G và Central Retail tiếp tục hành trình 3 năm phủ xanh rừng Việt Nam
Xã hội - 4 giờ trướcChương trình trồng rừng "Forests for Good – Vì Một Việt Nam Xanh" (Vì một Việt Nam xanh) năm 2025 do P&G Việt Nam và Central Retail Việt Nam phối hợp triển khai đã chính thức được phát động ngày 27/5/2025, tại siêu thị GO! An Lạc (TP. Hồ Chí Minh).
Tin vui cho hàng triệu cá nhân, hộ kinh doanh, từ 1/1/2026 không phải nộp khoản lệ phí này
Đời sống - 4 giờ trướcGĐXH - Theo Nghị quyết 198/2025/QH15, từ ngày 1/1/2026 sẽ chấm dứt việc thu, nộp lệ phí môn bài.
Tin mới nhất về đợt mưa lớn khu vực miền Bắc và xu hướng thời tiết trong những ngày tới
Thời sự - 5 giờ trướcGĐXH - Theo dự báo thời tiết, mưa lớn ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ kéo dài đến ngày 30/5. Cục bộ có những điểm mưa to trên 120mm, cảnh báo ngập úng, lũ có thể xảy ra nhiều nơi.
Tin sáng 29/4: Thông tin mới nhất về nạn nhân mất tích tại 'hố tử thần' ở Bắc Kạn; ngư dân Bình Định gỡ lưới cứu rùa 60 kg
Thời sự - 5 giờ trướcGĐXH - Do độ sâu lớn, dưới lòng đất có nhiều mạch nước ngầm, hang động, nên hiện vẫn chưa tìm thấy nạn nhân; Đang đánh bắt ngoài khơi thì phát hiện rùa xanh mắc lưới, ông Út đã kéo rùa lên, cắt bỏ lưới, gỡ hàu bám trên bụng rùa rồi thả rùa về biển.
Mỹ đột ngột dừng cấp mới visa du học, vì sao?
Giáo dục - 5 giờ trướcNhiều học sinh, phụ huynh, trung tâm tư vấn ngỡ ngàng trước thông tin Mỹ đột ngột "đóng băng" việc xếp lịch phỏng vấn cấp mới visa du học.
Hè 2025: 3 con giáp ăn nên làm ra, 2 con giáp cần thận trọng
Đời sốngGĐXH - Trong hè này, có 3 con giáp được dự báo là "điềm tĩnh mà thành công", không cần gồng mình mà vẫn gặt hái nhiều thành tựu nhưng có 2 con giáp lại cần có những sự thận trọng nhất định.
