Nhạc sĩ Quốc Bảo không còn độc thân

"Bình yên một thoáng cho tim mềm..."

Sự chuyển hướng trong sáng tác của anh có liên quan gì tới việc “bị vợ bỏ”?

- Tôi chưa bao giờ chuyển hướng trong sáng tác, mà chỉ là vào mỗi một thời điểm thì các ca khúc của tôi viết sẽ mang một nhận thức khác nhau. Ví dụ như vào giai đoạn từ năm 1998 đến 2000 tôi chủ định viết các ca khúc có ca từ đẹp, giai điệu trong sáng và mang tính đại chúng. Sau đó tôi chuyển sang hướng khác như rock, dân gian hiện đại.

Đấy chỉ là những chuyển hướng về chuyên môn mà tôi đặt ra cho từng thời điểm để mình thực hiện chứ không phải để mình bị chi phối bởi cảm xúc kiểu hôm nay tôi buồn quá nên tôi viết nhạc buồn. 

 Anh nói: “Tôi đã khai tử thời lãng mạng của mình”. Như thế không có nghĩa là sự chuyển hướng của anh sao?

 - Lãng mạn trong nghệ thuật chỉ có ý nghĩa khi người ta còn đầy đủ ý chí để làm nó chứ không có nghĩa là phụ thuộc vào cảm xúc hoàn toàn. Ngay từ bài hát đầu tiên - Cỏ hoa 19, viết năm 1989 - tôi đã xác định mình phải viết bằng lý trí.

Anh thấy đau đớn nhất khi nào?

- Đó là cảm thấy mình vô dụng. Vô dụng có nhiều các hiểu chẳng hạn như hiện nay tôi đang làm nhạc, vào một thời điểm nào đó tôi không sáng tác được nữa, cho dù có vận dụng tất cả cố gắng. Hoặc khi tôi không thể làm một người cha đàng hoàng tử tế, không bao giờ biết chăm con.

Điều này đã bao giờ diễn ra chưa?

- Nhiều lần rồi, kể từ khi tôi 17 tuổi.

Sau mỗi lần như vậy anh có rút ra cho mình điều gì?

- Lâu lâu nhịp sống của mình nó lại bị sụp xuống một cái, nhưng sau đó nó lại trở lại bình thường, đưa mình về với cảm giác như từng viết "Bình yên một thoáng cho tim mềm, bình yên ta vào đêm...". Về sau này khi đã có kinh nghiệm thì tôi không có dằn vặt gì mình thêm nhiều, chứ như ngày xưa tôi sẽ ngồi vò đầu bứt tai.

Biết đâu những nỗi buồn là chất xúc tác để anh cho ra những tác phẩm nhận được sự đồng cảm của nhiều người?

- Cũng có thể. Nhưng không phải ngay lúc buồn mà sau đó. Khi nỗi buồn đã thấm.

"Cuộc sống gia đình độc lập với khả năng sáng tạo"

Tai sao các thế hệ nhạc sĩ trước họ đã phải trải qua rất nhiều biến cố của đất nước của lịch sử nhưng họ vẫn đứng vững trong cuộc sống gia đình. Còn thế hệ của các anh lại có quá nhiều sự đổ vỡ như thê?

- Đôi khi người nghệ sĩ đang chịu bất hạnh thì người vợ của họ không nỡ rời xa họ. Đó là nghĩa vợ chồng. Nhưng khi cuộc sống đầy đủ hơn thì lại dễ sinh ra đổ vỡ, người phụ nữ hỏi vì sao anh làm được điều này tôi lại không được làm...

Anh thấy có điểm chung nào giữa anh và những nam nghệ sĩ độc thân như Trịnh Công Sơn, Thanh Tùng, Quốc Trung, Tuấn Khanh, Thành Lộc...?

- Không có điểm chung nào hết. Mỗi người có một duyên phận khác nhau nên sự tan vỡ cũng khác nhau. Anh Tùng thì do vợ mất chứ không phải là tan vỡ. Quốc Trung thì tôi cũng không hiểu tại sao Quốc Trung và Thanh Lam chia tay nhau...

Khi độc thân như vậy thì sức sáng tạo sẽ tăng lên đó có phải là suy nghĩ nguy hiểm?

- Tôi chỉ sợ bỗng nhiên mình vô dụng chứ không phải sợ vợ con chiếm mất thời giờ, khiến mình trở nên vô dụng. Chẳng hạn như đĩa "Bình yên" là sản phẩm của một giai đoạn hạnh phúc nhất trong hôn nhân của tôi.

Mỗi CD anh cho ra mắt đều là những giai đoạn khác nhau của đời anh?

- Đúng vậy! "Ngồi hát ca bềnh bồng" là tổng kết giai đoạn đầu sáng tác của tôi từ năm 1989 đến năm 1999. Sau đó "Vàng son" vào năm 2001 là kỷ niệm sự ra đời của thằng nhỏ con tôi. Bình yên năm 2003 là đĩa tôi được làm thoải mái nhất, nó thể hiện sự viên mãn trong hạnh phúc của tôi.

"Những chuyện kể" năm 2004 đây là một sản phẩm thuần lý trí, hướng ra thị trường quốc tế. Đĩa "V" là CD khép lại những tàn dư của thời lãng mạn, nhưng không quá khô khan như "Những chuyện kể" và đây là bản làm lại cho hợp với tai của những người nghe nhạc của tôi.

Còn sản phẩm cho giai đoạn sắp tới của anh thế nào, nó sẽ thể hiện điều gì?

- Là "Nhìn từ phía khác". Tôi đang làm CD này. Chắc nó sẽ thể nghiệm nhiều đấy. Tôi đưa cái tên này ra cho người thiết kế bìa đĩa. Họ sẽ phải thiết kế sao cho có thế thấy được: Nhìn từ phía khác là nhìn như thế nào? Từ  bìa đĩa đó tôi sẽ viết nhạc cho đĩa.

Nhìn vào bìa đĩa từ đó lấy cảm hứng sáng tác. Nghe rất lạ, nhưng như vậy có chút nào của việc anh dùng ý tưởng của người khác để làm nhạc cho mình?

- Ồ không. Để chuyển được từ ý tưởng hội họa sang ý tưởng âm nhạc là cả một vấn đề khó khăn đấy.

Nhưng dù gì thì đó cũng là vận dụng một phần nào đó ý tưởng sáng tạo của người ta?

- Không! Đây là một sản phẩm tương tác, trên đó tôi sẽ viết một dòng đại loại như: “Đĩa nhạc này được hình thành trên ý tưởng đồ họa của họa sĩ A”.

Đây là một hành động rất đẹp mà không phải nhạc sĩ nào cũng làm được. Như tập ca khúc Da vàng của Trịnh Công Sơn lấy ý tưởng rất nhiều từ thơ của Ngô Kha nhưng hình như ông không bao giờ nói về điều này. Anh thấy vậy có công bằng không?

- Cách đây lâu rồi tôi có đọc một bài báo trong đó anh Sơn có nói về thời kỳ sáng tác ca khúc Da vàng. Anh Sơn và Ngô Kha ở cùng phòng khi anh còn ở Huế. Lúc ấy Ngô Kha đưa ra lịch là: Mỗi ngày Ngô Kha viết một bài thơ thì anh Sơn phải viết được một bản nhạc. Và hai người cứ đua nhau viết như thế. Anh Sơn rất trân trọng quan hệ tương tác này.

Ở đây tôi nghĩ báo chí đã "láu cá" khi cố tình đưa tin chệnh hướng để khơi dậy sự bất mãn của người đọc, vì anh Ngô Kha thì mất rất sớm lại rất khổ, trong khi đó anh Sơn lại họat động nghệ thuật lâu hơn và sống rất sung sướng. Tôi cho như vậy là không đẹp.

Nếu tính cả Nhìn từ phía khác thì anh làm 6 CD riêng, rất đều đặn. Nó cho thấy dường như cuộc sống gia đình không tác động đến sức sáng tạo của anh thì phải?

- Với tôi thì cuộc sống gia đình hoàn toàn độc lập với khả năng sáng tạo.

Với Nhìn từ phía khác anh sẽ thể hiện sự thích nghi cao của mình trong đó dù là hoàn cảnh có thế nào chẳng nữa?

- Tôi chưa dự định gì nhiều, khi xem được layout thì tôi đã viết rất nhiều. Đây cũng là đĩa đầu tiên mà tôi không hạn chế trước số lượng ca khúc. Điều này rất khác ca album trước, chúng được tính toán rất kỹ càng về số lượng bài trước khi viết. Album này tôi viết một cách thoải mái nhất, thích gì viết đấy.

Anh quan niệm thế nào sự sáng tạo trong âm nhạc?

- Phải có cá nhân thì mới có sáng tạo, nhưng sáng tạo nó to hơn tất cả các cá nhân, khi mình nhìn vào đó thì thấy mình rất nhỏ. Tài năng của mình là hữu hạn, mà con đường sáng tạo thì rất dài, tuy thế mình vẫn phải xác định mình có đủ hơi để đi đến phút cuối. Nhưng rõ ràng bây giờ tôi nói vậy nhưng có thể ba năm sau sẽ khác, có thể khi đó tôi không làm nữa.

Con đường sáng tạo của anh từ đĩa đầu tiên đến đĩa đang viết này là đi lên hay đi xuống?

- Chưa bao giờ đi xuống cả.

Nếu với đĩa "Nhìn từ phía khác anh" tới đây, anh nhận ra sự đi xuống của mình thì anh sẽ làm gì?

- Ngay ở thời gian này trước khi ra đĩa "Nhìn từ phía khác" tôi đã phân công việc của mình trong tương lai hơi khác đi so với trước. Từ xưa tới giờ tôi vẫn thực hiện âm nhạc theo 3 mảng: làm album cho ca sĩ, viết nhạc phim và viết nhạc quảng cáo. Khi ấy tôi cho mảng thứ nhất 50% thời gian, giờ tôi sẽ chỉ dành cho mảng này 10% thời gian của tôi thôi.

Tức là mỗi năm ngoài album riêng của tôi, tôi chỉ làm một đĩa duy nhất cho ca sĩ nào đó. Còn thời gian tôi chủ yếu tập trung vào hai mảng còn lại vì chúng đảm bảo cho cuộc sống cá nhân của tôi hơn về mặt vật chất… như vậy tôi sẽ có đủ sức theo đuổi các dự án cá nhân của tôi.

Đánh giá tác phẩm là công việc của người nghe, vì sao anh có thể tự khẳng định được như vậy?

- Đúng là người nghe có thể thích hay không thích. Nhưng tôi tự tin vào chất lượng của sản phẩm mình tung ra.

Anh có thể nói album anh làm có một ê kíp tốt nhất, thu trong những phòng thu tiêu chuẩn quốc tế đi chăng nữa nhưng khi ra mắt có album lại không được công chúng đón nhận nồng nhiệt. Vậy sao anh dám nói nó tốt ?

- Tôi nghĩ chuyện sản phẩm của tôi không được đón nhận là rất khó xảy ra. Vì khi làm chúng tôi đều có định hướng rõ ràng. Thứ nhất tôi thường phân khúc thị trường rồi dựa trên phân khúc đó mà viết. Nên tôi luôn nhận được phản hồi rất tốt từ các nhà phát hành.

Như anh nói thì sáng tạo lớn hơn con người, nhưng là một cá nhân, anh lại rất tự tin vào khả năng sáng tạo của mình. Anh nắm bắt được quy luật sáng tạo chăng?

- Tôi nắm bắt được. Tuy nó to lớn nhưng nó có những nguyên tắc của nó. Mà nguyên tắc quan trong nhất là người sáng tạo phải có đủ tri thức mới có thể đưa ra những sáng tạo mới.

Có bao giờ anh hoài nghi về khả năng này của mình chưa?

- Nhiều chứ! Những lúc tôi bị rơi xuống hố là tôi quay lại nghi ngờ mình.

Hiện tại hạnh phúc lớn nhất của anh là gì?

- Là tôi với vẫn làm được những điều tốt, không những cho bản thân mà con cho mọi người xung quanh. Và đồng thời tôi vẫn duy trì được cuộc sống cá nhân cân bằng.

Quốc Bảo: Mới! 

Anh luôn đưa những sáng tạo mới vào mỗi sản phẩm của mình khi ra mắt, điều này quan trọng như thế nào?

- Nó quan trọng vô cùng. Tôi có một nguyên tắc là khi có một thủ pháp hay một concept nào đó thì chỉ cho phép mình được khai thác nó tới một giới hạn nào đó thôi mà mình đã đặt ra trước. Chẳng hạn như mình chỉ được làm một album ở thể loại này thôi, hay loại đó mình chỉ viết 10 bài thôi chẳng hạn. Chứ tôi không theo kiểu thấy bài ở thể loại này thành công thì cứ tiếp tục viết cho nó dễ được khán giả chấp nhận.

Sẽ có không ít người vốn thích nhạc của anh lâu nay, đã quen tai với những ca khúc giai điệu đẹp của anh; nhưng khi anh chuyển hướng viết các thể loại khác họ nghe không quen và sẽ không dễ dàng gì chấp nhận. Anh có nghĩ đến sự mờ phai dấu ấn của khán giả về anh?

- Có những người yêu thích tôi, họ gửi email cho tôi nói: Họ thích tất cả các nhạc phẩm của tôi trừ những nhạc phẩm tôi viết cho Vân. Tôi có trả lời rằng: Tôi cám ơn họ, tôi nói dù họ chỉ thích một bài của thôi tôi cũng cám ơn rồi. Nhưng sau đó hai, ba năm họ có liên lạc lại nói họ cũng thích một vài bài trong những sáng tác mới của tôi.

Có ý kiến cho rằng: Lời ca của Quốc Bảo cũ hơn Trịnh Công Sơn, còn giai điệu không mới hơn nhạc sĩ khác. Anh có gì nói về nhận định này?

- Thứ nhất hệ thống ca từ của tôi và Trịnh Công Sơn là hoàn toàn khác nhau nên so sánh như thế là hơi buồn cười. Thứ hai là hệ thống giai điệu không thể đứng một mình được, nó phải hòa vào ca từ nên nói một hệ thống giai điệu cũ hay mới chỉ là tương đối thôi. Không thể lấy các ca khúc của anh Sơn ra làm thước đo cho các ca khúc của tôi. Vì anh Sơn là anh Sơn mà tôi là tôi.

Sao lại vậy?

- Vì tôi là người đa phong cách, khác anh Sơn. Tôi quan niệm là: Tôi đa phong cách nhưng vẫn mang phong cách Quốc Bảo khi nghe người ta sẽ thấy hình như đây là tác phẩm của tôi. Tôi coi cái "hình như" này là một chữ ký của mình.

Trong ca từ của anh có rất nhiều mới mẻ về mặt ngôn ngữ. Điều gì giúp anh có được khả năng đó?

- Tôi là người sử dụng tiếng Việt tương đối thành thục và làm thế nào để vận dụng tiếng Việt một cách linh hoạt nhất làm sao gợi lên được vẻ đẹp của nó ở nhiều góc độ nhất. Tôi cũng đã thử viết Rap bằng tiếng Việt, viết để người nghe nghe thấy biết đó là tiếng Việt chứ không phải là tiếng Việt không có dấu. Làm gì thì làm tôi sẽ không làm xấu tiếng Việt đi.

Nhưng thế mạnh này rất nhiều người có?

- Đúng vậy! Thời tôi có rất nhiều người bạn viết hay lắm, nhưng họ không theo nghề, chỉ khoảng 5 năm sau khi viết tác phẩm đầu tay họ đã bỏ. Đến giờ có khuyến khích thế nào họ cũng không viết nữa. Họ bảo họ tắc rồi.

Trong suốt cuộc trò chuyện anh nahức nhiều đến "tính hiệu quả", nó được thể hiện ở anh thế nào?

- Nó được thể hiện trong nhiều mặt của đời sống chứ không riêng gì trong công việc viết nhạc.

Anh có "bí quyết" nào để mình không bế tắc?

- Trong tôi có một năng lượng ngầm, nó cháy lâu hơn những người khác và mãnh liệt hơn họ. Họ chấp nhận làm một công chức bình thường, sáng đi tối về lấy vợ đẻ con. Đấy không phải là một đời sống tôi muốn chấp nhận.

Cái gì có thể làm tăng cảm hứng cho anh?

- Thuốc lá và café.

Điều gì khiến cho anh có khả năng hội nhập tốt?

- Có lẽ một phần nhờ khả năng ngoại ngữ của tôi, phần khác là tôi có nhiều dịp hợp tác làm việc với các đồng nghiệp nước ngoài, từ đó thấy chúng ta không có gì phải thiếu tự tin. Chúng ta không nên nghĩ họ là Tây mình là ta nên yếu thế. Cứ hợp tác với nhau nhiều rồi mình sẽ đứng ngang hàng với họ thôi.

Sự hội nhập đó có phải là đôi cánh cho sáng tạo của anh bay xa bay cao hơn không?

- Ở một mặt nào đó thì là đúng, khi làm việc với đồng nghiệp nước ngoài mình thấy họ là bằng concept khác, bằng kỹ thuật khác nên từ đó bản thân mình cũng phải làm một cái gì đó mới chứ.

"Không mơ nhạc của tôi Celine Dion sẽ hát"

Anh có thấy nhạc Việt quá ì ạch để đưa ra được thị trường thế giới không? Đó là do trình độ hay do chúng ta chưa có chiến lược?

- Tôi không cho đó là do trình độ mà do chúng ta chưa có một nền âm nhạc công nghiệp. Khách quan mà nói chúng ta không có khả năng đưa nhạc Pop của Việt Nam ra thế giới được. Việc hướng tới thị trường bên ngoài với nhạc của tôi cũng có rất nhiều khó khăn.

Chúng ta chỉ có thể đưa ra ngoài những loại hình âm nhạc thể nghiệm. Và đối tượng của loại nhạc này cũng chỉ là một dãy cực hẹp. Tôi không bao giờ mơ mộng rằng nhạc của tôi sẽ được Celine Dion hát. Không bao giờ.

Khi được hỏi về chủ đề "Độc thân và sáng tạo", anh nghĩ gì?

- À, lúc bạn gọi điện thì tôi đang ngồi với một cô gái. Sau đó quay ra tôi nói anh phóng viên đề nghị trò chuyện về chủ đề "Độc thân", tôi thấy chủ đề hay và chúng tôi cùng cười...

Sao lại cười?

- Vì tôi khẳng định giờ mình không độc thân, vì tôi có bạn gái rồi mà, chính là cô gái ngồi cùng tôi lúc bạn gọi điện. Nhưng tôi xin khẳng định: Độc thân hay không độc thân tôi vẫn sáng tạo như những gì đã có.

Cảm ơn nhạc sĩ Quốc Bảo!

Theo Bùi Dũng - Điệp Giang

VieTimes