Hà Nội
23°C / 22-25°C

Người trở về từ Thành Cổ Quảng Trị

Thứ hai, 14:48 27/07/2009 | Xã hội

Giadinh.net - Một sáng mùa hè năm 2005, sau ba mươi tư năm, kể từ ngày những sinh viên trẻ măng rời Hà Nội vào chiến trường máu lửa, có một người cựu chiến binh đến trồng bên mộ liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc hai cây bạch đàn - loài cây mà Nguyễn Văn Thạc yêu thích, được nhắc tới nhiều lần trong những trang nhật kí “Mãi mãi tuổi hai mươi”...

Anh là đồng đội, nhập ngũ cùng ngày với Nguyễn Văn Thạc (6/9/1971), nhưng may mắn hơn, anh đã có cơ hội đi tiếp vào “chảo lửa” Quảng Trị, có mặt trong 81 ngày đêm khốc liệt và bi tráng của Thành Cổ trong mùa hè đỏ lửa năm 1972. Sau nhiều lần may mắn vượt qua cái chết, trong một đợt không kích dữ dội của địch, anh đã bị thương ở ổ bụng. Đồng đội kịp cấp cứu rồi cõng anh xuống chiếc xuồng máy, chở cùng các chiến sĩ thương binh khác về Cam Lộ, nơi có bệnh viện mặt trận đóng để kịp cứu chữa… Những giọt máu của chàng trai y khoa Hà Nội đã nhỏ xuống trên “con đường kinh hoàng” bên bờ sông Lai Phước…

Người cựu chiến binh đó là ông Nguyễn Quốc Triệu, ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế, nguyên Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hà Nội.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đấu tranh thống nhất đất nước, Quảng Trị là chảo lửa tiếp tuyến giữa hai miền Nam - Bắc, nơi đụng độ quyết liệt giữa ta và địch. Người ta ước tính rằng, cứ mỗi mét vuông đất ở Quảng Trị phải hứng chịu 250 kg bom pháo. Số lượng đạn bom của kẻ thù dội xuống Quảng Trị có sức công phá bằng 7 quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945.
 
Tính riêng ở Thành Cổ, trung bình một chiến sĩ giải phóng phải hứng chịu 100 quả bom, 200 quả đạn pháo. Có ngày địch xả vào Thành Cổ 5.000 quả đại bác, vài chục lượt B52 quần đảo. Báo Phố Uôn (The Wall Street Journal) viết: “Kỉ luật, lý tưởng và tinh thần coi thường cái chết đã kết hợp với nhau như thế nào mà khiến các chiến sĩ Việt cộng vẫn xông lên dưới mưa bom B52 - không một nhà phân tích nào ở Mỹ đi đến một giải thích đầy đủ”.
 
Cho đến nay, chưa có con số thống kê chính xác bao nhiêu người lính đã nằm lại ở Thành Cổ Quảng Trị. Có tài liệu ghi hơn một vạn, có tài liệu ghi hơn một vạn rưỡi, nhưng tại nghĩa trang Thành Cổ chỉ quy tập được chưa đầy một ngàn nấm mộ, hầu hết là vô danh. Biết bao chiến sĩ trẻ vừa rời giảng đường đại học đã mãi mãi nằm lại trong đống đổ nát của Thành Cổ và cả dưới dòng sông Thạch Hãn. Lê Bá Dương đã viết những câu thơ yêu thương máu ứa: “Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ/ Đáy sông còn đó bạn tôi nằm/ Có tuổi hai mươi thành sóng nước/ Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm”.
 

Hành trang người lính ở Thành Cổ Quảng Trị.

 
Máu xương của hơn một vạn người lính đã nằm xuống Thành Cổ ngày ấy đã góp phần vào thắng lợi của Hiệp định Pa-ri 1973 và Đại thắng Mùa xuân năm 1975. Nhiều người trong lớp sinh viên vào tuyến lửa năm ấy may mắn được trở về cứ mãi đau đáu với nghĩa tình đồng đội, lao vào cuộc chiến đấu mới trong công cuộc xây dựng đất nước, gánh cả phần việc của những đồng đội đã hy sinh.
 
Cùng với ông Nguyễn Quốc Triệu, đồng đội năm ấy nhiều người hôm nay cũng đang nắm giữ các trọng trách khác nhau như ông Đinh Thế Huynh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Nhân dân và hàng ngàn kĩ sư, bác sĩ, tiến sĩ, nhà khoa học, nhà văn hoá… hoạt động trên nhiều lĩnh vực công tác. Biết bao người lính cùng thế hệ ấy đã không về. Nếu không có chiến tranh, hẳn họ cũng đã là những hiền tài của đất nước.
 
Ông Nguyễn Trọng Bường, một cựu chiến binh Thành Cổ người Quảng Trị đã rưng rưng hồi tưởng lại trong lễ trao Kỉ niệm chương bảo vệ thị xã Thành Cổ ngày 22/12/2006 tại Hà Nội: “Hồi đó, thấy mấy anh từ Bắc vô, anh nào cũng trắng trẻo, thư sinh, đẹp trai, nhìn mấy anh tụi tui thấy tiếc, cứ nghĩ những người như mấy anh phải đi học,  phải là bác sĩ, kĩ sư để xây dựng đất nước chứ răng lại vô đây cầm súng chiến đấu?”.
 
Vậy đó, chính lớp chiến sĩ - sinh viên ấy đã làm nên trang sử hào hoa trong khúc ca bi tráng của Thành Cổ Quảng Trị. Đúng như nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, khi nói về những người lính Thành Cổ đã viết: “Những người chết không phải vì để trở thành anh hùng mà chính là để đằng sau họ, những người khác được tiếp tục sống trong tự do và hoà bình, chết cho nhân loại sống còn và thức tỉnh”.

Không có may mắn đi hết cuộc chiến tranh, không được tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh, nhưng trong những thời khắc máu lửa, trong những giờ phút đối mặt với cái chết, đối mặt với thử thách khốc liệt ấy, người lính trẻ Nguyễn Quốc Triệu cùng đồng đội Trương Xuân Hương đã vinh dự được kết nạp Đảng tại trận (ngày 25/8/1972 ). Đó là 2  chiến sĩ tiêu biểu của cả Đại đội quân y, được chọn lựa sau thử thách  một chiến dịch ác liệt. Lễ kết nạp Đảng tổ chức ngay trong một căn hầm dã chiến ở thôn An Khê, xã Hải Thượng, Huyện Hải Lăng, Quảng Trị. Giờ phút thiêng liêng trước Đảng kì năm đó mãi in sâu trong tâm trí người cựu chiến binh Nguyễn Quốc Triệu: “Đồng đội ơi, sao đồng đội không về/ Vinh dự thế mà lòng son máu ứa/ Trên nóc hầm vẫn gầm gào đạn lửa/ Ôm súng xông lên sau phút thiêng này(thơ Lê Cảnh Nhạc).

Ông Ngô Thản, Chủ nhiệm hậu cần Trung đoàn 18 chiến đấu ở phía Nam Thành Cổ Quảng Trị, thủ trưởng cũ của ông Nguyễn Quốc Triệu, nhớ lại: “Một lần, tân binh Nguyễn Quốc Triệu lên Trung đoàn báo cáo tình hình. Để vào được bên trong Trung đoàn bộ phải len lỏi theo đường hào từ bờ sông Lam Thuỷ. Xong việc ra về thì Chủ nhiệm hậu cần giật giọng gọi : “Triệu! Vào uống nước!” và chàng lính trẻ được “chiêu đãi”  mấy điếu thuốc Tam Đảo. Vừa ngồi được một lúc thì B52 ập đến rải thảm. Đoạn đường đáng lẽ anh Triệu sẽ đi qua nay bị bom B52 cày nát,  không còn một cành cây, ngọn cỏ. Nếu như không có mấy điếu thuốc Tam Đảo thì biết đâu, giờ đây anh Nguyễn Quốc Triệu đã mãi mãi nằm lại bên bờ sông Lam Thuỷ”.

Về cuộc pháo kích dữ dội khiến ông Nguyễn Quốc Triệu bị thương năm ấy, ông Ngô Thản và ông Dung - nguyên là chiến sĩ y tá, quê Thái Bình kể lại: Đó là một ngày khốc liệt. Khi C24 vừa được điều động đến địa điểm tập kết thì địch nã pháo dồn dập vào trúng đội hình đại đội quân y. Căn hầm chữ A của ông Triệu và một đồng đội khác bị quả đạn pháo gần kề cắt đứt nóc. Cả “cái mũ” chữ A bay đi, lộ rõ một khoảng trời sáng loá.
 
Ngớt tiếng bom pháo, ông Ngô Thản cùng Đại đội trưởng Phan Ngọc Sơn đi kiểm tra thì thấy ông Triệu bị thương nặng ở ổ bụng. Máu tuôn trào, đại đội trưởng Phan Ngọc Sơn và y tá Trương Xuân Hương cõng ông Triệu xuống xuồng máy, cho chở ngay ra bệnh viện mặt trận ở Cam Lộ. Xuồng chở ông Triệu đi được nửa chừng thì chết máy. Tình hình hết sức nguy cấp. Vết thương ở ổ bụng càng ra máu nhiều, nếu không nhanh thì tính mạng khó qua khỏi. Vậy là các chiến sĩ quân y phải bỏ xuồng máy, khiêng ông Triệu và các đồng chí thương binh chạy bộ 3 cây số mới tới bệnh viện mặt trận đặt tại Cùa. Hôm đó may mắn là bệnh viện vừa được tăng cường đội điều trị của  quân y viện 103 từ miền Bắc nên ông Triệu đã được cứu sống...
 

Cuộc gặp gỡ sau 35 năm rời chiến trường Thành Cổ Quảng Trị giữa ông Nguyễn Quốc Triệu và đại đội trưởng Phan Ngọc Sơn.

Đã ba mươi bảy năm trôi qua, trang sử bi tráng của 81 ngày đêm máu lửa ở Thành Cổ Quảng Trị vẫn trào dậy trong kí ức những Cựu chiến binh - Người lính - Sinh viên hào hoa mà trung kiên năm ấy. Hằng năm, cứ đến ngày 6/9 - ngày lớp sinh viên trẻ rời giảng đường đại học vào tuyến lửa, các anh Nguyễn Quốc Triệu, Đinh Thế Huynh, Trịnh Quân Huấn, Trương Xuân Hương, Đỗ Hán, Dương Cao Tường, Nguyễn Văn Khanh, Trần Sỹ Lập, Hoàng Văn Dung ... và nhiều đồng đội cũ lại gặp nhau để ôn lại những kỉ niệm chiến trường, gắng làm điều gì đó cho đồng đội, cho những người đã hy sinh. Chất lính trong sáng, vô tư, táo bạo, quyết liệt, kiên định và sâu nặng nghĩa tình luôn toát lên trong tâm thức và hành động của các anh...

Mãi ba mươi lăm năm sau, ông Nguyễn Quốc Triệu mới tìm lại được đại đội trưởng Phan Ngọc Sơn của mình, cũng là người giới thiệu ông vào Đảng, hiện đang công tác ở Hội Chữ thập đỏ Cần Thơ. Niềm vui chan nước mắt. Ông Bộ trưởng tóc hoa râm khiêm nhường chào Thủ trưởng mà tưởng như đang đứng giữa hàng quân ba mươi lăm năm về trước. Người đại đội trưởng năm nào nay tóc mây mướt gió, tâm hồn nghệ sĩ, thấp thoáng bóng dáng của tài tử hào hoa, sống chan hoà vào cỏ cây hoa trái của bình dị đời thường.
 
Họ đều trở về từ Thành Cổ Quảng Trị, mỗi người một vị trí khác nhau nhưng cùng có một điểm chung, đó là tuổi tác và thời gian không thể xoá nhoà được dư âm hào sảng của năm tháng chiến trường gắn bó bên nhau, vào sinh ra tử, với tâm hồn trong sáng, vô tư và tình yêu cuộc sống thiết tha của một thời Sinh viên - Chiến sĩ.
 
La Giang
kimvan
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Công an Hà Nội triệt phá đường dây sản xuất, tiêu thụ gần 1 tấn pháo nổ

Công an Hà Nội triệt phá đường dây sản xuất, tiêu thụ gần 1 tấn pháo nổ

Pháp luật - 1 giờ trước

Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an TP Hà Nội vừa triệt phá đường dây sản xuất, tiêu thụ pháo nổ quy mô lớn, hoạt động liên tỉnh.

Từ 2026, tiền lương và phụ cấp giáo viên có sự thay đổi?

Từ 2026, tiền lương và phụ cấp giáo viên có sự thay đổi?

Đời sống - 1 giờ trước

GĐXH - Từ ngày 1/1/2026, Luật Nhà giáo 2025 chính thức có hiệu lực. Theo đó tiền lương và phụ cấp giáo viên có thay đổi?

Người dân miền Bắc lại đón đợt mưa lớn diện rộng?

Người dân miền Bắc lại đón đợt mưa lớn diện rộng?

Thời sự - 1 giờ trước

GĐXH - Theo dự báo thời tiết, Bắc Bộ kết thúc nắng nóng khi bước vào đợt mưa lớn diện rộng. Trong khi Trung Bộ tiếp tục nắng nóng.

Tin sáng 10/7: Dự báo thời tiết hôm nay, miền Bắc chuyển mưa như trút; sắp xây tượng đài chiến sĩ Liên Xô, Trung Quốc, Lào, Cuba, Campuchia tại Hà Nội

Tin sáng 10/7: Dự báo thời tiết hôm nay, miền Bắc chuyển mưa như trút; sắp xây tượng đài chiến sĩ Liên Xô, Trung Quốc, Lào, Cuba, Campuchia tại Hà Nội

Thời sự - 1 giờ trước

GĐXH - Dự báo thời tiết 10/7, miền Bắc bước vào đợt mưa lớn diện rộng; Ngày 9/7, Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, chủ trì cuộc họp với các cơ quan, đơn vị để triển khai xây dựng tượng đài chiến sĩ 5 nước tại Hà Nội.

Từ nay, công chức sẽ không còn cơ hội 'kiểm điểm, rút kinh nghiệm' nếu 'rơi' vào các trường hợp này

Từ nay, công chức sẽ không còn cơ hội 'kiểm điểm, rút kinh nghiệm' nếu 'rơi' vào các trường hợp này

Đời sống - 1 giờ trước

GĐXH - Từ 1/7/2025, công chức vi phạm các hành vi nghiêm trọng như dùng bằng giả, tái phạm, gây hậu quả nặng sẽ bị buộc thôi việc theo quy định mới.

Khởi tố tài xế vụ tai nạn trên cao tốc Vĩnh Hảo – Phan Thiết làm 3 người tử vong

Khởi tố tài xế vụ tai nạn trên cao tốc Vĩnh Hảo – Phan Thiết làm 3 người tử vong

Pháp luật - 1 giờ trước

Tài xế Trần Văn Cường bị khởi tố sau vụ tai nạn nghiêm trọng trên tuyến cao tốc Vĩnh Hảo – Phan Thiết khiến 3 người tử vong, nhiều người bị thương.

15 trường đại học có học phí cao nhất Việt Nam 2025

15 trường đại học có học phí cao nhất Việt Nam 2025

Giáo dục - 1 giờ trước

Các trường đại học có học phí cao nhất Việt Nam từ 16,625 - 815,8 triệu đồng/năm học.

Ô tô nổ lốp lật ngửa trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, 1 người tử vong

Ô tô nổ lốp lật ngửa trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, 1 người tử vong

Xã hội - 10 giờ trước

Chiếc ô tô 7 chỗ đang lưu thông trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình thì bất ngờ nổ lốp, mất lái rồi lật ngửa sau va chạm với xe khách giường nằm, khiến một người tử vong tại chỗ.

Tạm dừng bay dù lượn ở Sơn Trà sau sự cố khiến 1 du khách tử vong

Tạm dừng bay dù lượn ở Sơn Trà sau sự cố khiến 1 du khách tử vong

Xã hội - 11 giờ trước

Ngày 9/7, thông tin từ Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) TP Đà Nẵng cho biết, lực lượng công an đang tiến hành điều tra nguyên nhân vụ việc du khách tv khi bay dù lượn ở bán đảo Sơn Trà.

Xô xát trong đêm, 2 cô gái được mời về công an phường làm việc

Xô xát trong đêm, 2 cô gái được mời về công an phường làm việc

Xã hội - 12 giờ trước

Vào đêm qua (8/7), tại tỉnh Quảng Ninh xảy ra vụ xô xát dẫn đến đánh nhau giữa nhóm thiếu nữ khiến 1 cô gái bị thương, được đưa đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh sơ cứu.

Top