Gia đình có 6 đời... khóc mướn đám tang
GiadinhNet - Thế gian có đủ loại nghề nhưng có lẽ không có nghề nào đặc biệt bằng nghề nghề khóc mướn trong đám tang.
Một gia đình họ Kiều ở làng Đông Yên (Quốc Oai, Hà Nội) có tới 6 đời nối tiếp nhau giữ gìn nghề “độc” này.
Nghiệp tổ lưu truyền
Đến đầu làng Đông Yên, chúng tôi đã nghe tiếng kèn trống sáo phách não nề, ai oán vang vọng khắp một vùng không gian, nhưng thật không may đội bát âm của gia tộc họ Kiều lại đi phục vụ cho một đám khác ở làng Trường Yên bên cạnh.
Chúng tôi tìm đến nhà ông Kiều Hào để được gặp trực tiếp một trong những người đưa tên tuổi phường bát âm họ Kiều vang tiếng gần xa. Tuy nhiên, ông Hào không có nhà vì bận đi làm lễ cho người bà con ở Hòa Bình.
Trong lúc chờ đợi ông Kiều Văn Bảy (em con chú của ông Hào và đàn con trai, dâu rể của ông Hào đi “khóc” ở đám tang làng bên về), bà Kiều (vợ ông Kiều Hào) vừa phơi lúa vừa trò chuyện. Bà Kiều cho biết, đám con trai, con gái, dâu rể, cháu chắt… nhà bà đông tới hàng chục người nhưng đi theo đoàn bây giờ chỉ có 8 người.
Những người con gái trước đây cũng theo cha, anh đi “khóc” thuê hoặc diễn trò cho người ta trong đám tang, nhưng giờ có tuổi rồi nên ở nhà chăm sóc gia đình. Những người con rể được bố và anh cho đi theo, rồi “kết” dần cái nghề này nên không muốn bỏ.
Câu chuyện đang dang dở thì ông Kiều Văn Bảy phóng xe về, miệng vẫn đang nhai dở miếng trầu đỏ choét. Ông Bảy cho biết, ông vừa mới dẫn đoàn sang làm cho một đám tang ở làng bên cạnh nhưng bị thiếu mất mấy cái áo nên về đây mượn.
Trải lòng về cái nghề “không ai có thể làm” này, ông Bảy cho hay, ông theo cha và anh con bác (là ông Kiều Hào) đi khóc thuê, khóc mướn đám tang từ khi tóc còn để chỏm. Tính đến đời con ông hiện nay là 6 đời cả đại gia đình nhà ông gắn bó với nghề này.
Riêng ông, năm nay vừa bước vào ngưỡng tứ tuần, đã có gần 30 năm làm nghề. Hồi nhỏ, ông được ông nội và bác cho đi theo để đóng các trò trong tích Mục Liên tầm mẫu. Sau đó, vì nhiều tang gia neo người, cần người khóc cho người chết đỡ cô quạnh nên ông thường được giao thế vai cháu, chắt khóc ông bà. Cũng từ đó, tiếng khóc là nghiệp vận vào ông như một mối duyên nợ khó bỏ.
Ông Bảy cho biết, ngọn nguồn của nghề khóc thuê, khóc mướn đám tang và sau này kiêm luôn cả bát âm của gia tộc họ Kiều bắt nguồn từ đời cụ nội. “Khi sinh thời, ông nội tôi thường kể lại rằng, lúc cụ nội tôi mất cả gia đình tá hoả đi tìm một phường bát âm về làm lễ ma chay mà tìm mãi không ra vì thời đó rất hiếm. Mãi mới tìm được mấy người từ Chương Mỹ lên làm lễ hộ.
Tuy nhiên, không biết trong lúc tang gia đang bối rối đã làm điều gì sơ xuất với họ mà khi về họ trách móc nhà tôi là đối đãi với họ không ra gì. Nhiều lần, trong gia tộc có người mất cũng xảy ra tình cảnh tương tự. Vốn có chút khí phách nghệ sĩ trong người nên cụ tôi đã quyết định lập nên một đội khóc thuê, khóc mướn, thổi kèn, đánh trống… cho đám tang để phục vụ bà con trong họ và trong làng.
Cứ thế, nghề này theo cụ nội tôi đến hết đời người. Sau khi cụ mất thì truyền lại cho ông nội, rồi bố tôi, tôi và đám con cháu hiện nay. Đó là nghề tổ truyền nên chúng tôi không bao giờ sao nhãng được” - Ông Bảy chia sẻ.
Càng làm càng thích
Đúng lúc mặt trời vừa đứng bóng thì đoàn bát âm của ông Kiều Hào trở về. Mặc dù vẻ mệt mỏi vẫn hiện trên khuôn mặt mỗi người sau một đêm hóa thân với đủ các loại vai “quằn quại”, “day dứt” trong từng bài khóc than nhưng ai cũng vui vẻ, hứng khởi.
Dường như họ quá quen với những công việc lạ thường này. Đoàn trở về có tất cả 7 người, trong đó có một cậu bé nhỏ xíu, được anh Kiều Văn Thanh (con trai cả của ông Kiều Hào) giới thiệu là con của bà chị. Cháu mới học lớp 6 nhưng đã được cho đi theo để đóng tích Mục Liên tầm mẫu như một “công đoạn” mà ai muốn theo nghề này cũng đều phải kinh qua.
 |
|
Anh Kiều Văn Thanh bên hòm đựng vật dụng của đoàn |
Anh Thanh cho hay, cũng như các thành viên khác trong gia đình, anh được cha cho theo nghề từ nhỏ. Thi thoảng anh vẫn nghe cha anh kể lại rằng, ngày xưa các cụ cũng làm nghề tang ma, “lâm khốc” nhưng ngày xưa các cụ vất vả lắm.
Nhiều nhà có tiền, cha mẹ chết họ không khóc mà chỉ thuê người về khóc hộ. Khi đã nhận lời, buộc lòng chúng tôi phải mặc áo xô, con trai chống gậy, con gái nón tơi, đến bên quan tài khóc như khóc người thân mình vậy. Càng khóc nhiều, khóc hay thì chủ nhà sẽ thưởng tiền cao.
“Ngày nay, chúng tôi làm bát âm nghĩa: trống, kèn, sáo, nhị, thanh la, đàn tam, đàn nguyệt và ghi ta điện. Tất nhiên, đây là những thứ phục vụ cho đám tang nên nó phải làm sao tạo ra được những âm thanh ai oán, não nề nhất.
Chúng tôi cũng cải biến cách khóc rất nhiều. Các làn điệu được sử dụng nhiều thường là: hát sử sầu, hát làn thảm, khúc lâm khốc. Khi người quá cố tuổi đã cao thì có thể hát điệu sử xuân có hơi tươi vui một chút. Tuy là khóc trong đám ma nhưng phải khóc thật hay, thật đúng, khóc như vẽ chân dung người quá cố thì mới được mọi người công nhận” - Anh Thanh cho biết.
Những bài khóc mà đoàn bát âm họ Kiều khóc trong đám tang hiện này chủ yếu là do ông Kiều Hào và thế hệ con cháu tự soạn ra. Anh Thanh chia sẻ: “Một bài khóc theo văn vần thường phải đạt hai yếu tố: Một là kể được công lao của người đã khuất với người đang sống; Hai là nói lên được sự luyến thương, tiếc nuối của người đang sống đối với người vừa nằm xuống. Thường thì mỗi vai vế sẽ có những bài khóc riêng như: con khóc cha mẹ, vợ khóc chồng, cháu khóc ông bà…”.
Anh cũng cho biết thêm, muốn tạo ra được tiếng ai oán, bi thương thì trong tiếng than phải có cả tiếng khóc, trong tiếng khóc phải có cả những giọt nước mắt. Nhiều lúc, khóc hộ cho người ta mà mình cũng phải rơi lệ thật vì hoàn cảnh của gia đình họ quá thương tâm. Những bài khóc này không phải cất lên mọi lúc mọi nơi mà chỉ vào giữa đêm khuya hoặc lúc cháu con làm lễ trước ban thờ.
Anh Kiều Văn Thanh nhớ lại cách đây 2 năm, khi làm đám tang cho một bà mẹ trẻ ở huyện Hoài Đức, cả đoàn đã không cầm được nước mắt khi khóc thay cho hai đứa con thơ của người mẹ đó. 2 đứa con, một đứa lên 6, một lên 3, cha bỏ đi theo người khác, ba mẹ con phải tự nuôi nhau, không họ hàng thân thích. Đến khi mẹ không may bị tai nạn nằm xuống, những người hàng xóm tốt bụng bên cạnh phải quyên góp tiền để lo hộ đám tang.
Đám đó, anh không cầm của tang chủ một đồng nào nhưng bây giờ khi kể lại, cảm xúc trong anh vẫn còn nguyên vẹn. “Nghề này là nghề làm phúc bởi vậy chúng tôi không bao giờ cho phép mình đặt chữ tiền lên đầu. Làm giúp cho người ta, ai đưa cho bao nhiêu thì lấy chứ không bao giờ đòi hỏi” - Anh Thanh cho hay.
Xen vào câu chuyện, anh Kiều Văn Út, con trai út của ông Kiều Hào cho biết thêm, làm cái nghề khóc thuê, khóc mướn này nhiều khi hay bị khinh thường, nhất là con trai. Bởi vậy lấy được vợ rất khó. Tuy nhiên, ai đã theo nghề đều rất thích bởi phải thực sự yêu thích mới làm được. Đó cũng là một nghề như bao nghề mưu sinh khác.
Gia đình họ Kiều xưa có nguyên một đội 12 người, nhưng nay đã tách ra làm 2 đội để tiện bề quản lý nhưng quanh năm vẫn làm không hết đám. Đã sống ở đời thì “sinh có hẹn, tử bất kỳ” nên một tháng có 30 ngày thì gần như ngày nào đoàn cũng phải hành nghề.
Có tháng khóc rát cả họng 27 - 28 ngày, tháng ít cũng phải 15 - 16 đám. Không chỉ làm trong huyện, trong xóm mà đoàn còn được mời về tận Hải Phòng, Hưng Yên, Nam Định… để giúp người. Anh Thanh cho rằng, đấy cũng là một niềm vui mà không phải nghề nào cũng có.
Hà Tùng Long
Ý kiến của bạn
Hà Nội: Tràn bùn thải tại bãi rác Nam Sơn trong đêm
Đời sống - 45 phút trướcGĐXH - Thông tin từ UBND huyện Sóc Sơn (Hà Nội) xác nhận sự cố tràn bùn thải tại bãi rác Nam Sơn trong ngày 3/5. UBND huyện đang phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, đánh giá tác động.
Bắc Giang: Màn kịch giả danh 'lãnh đạo' của nhóm người lừa chạy án
Pháp luật - 51 phút trướcGĐXH - Chỉ là những người "bình thường" nhưng các đối tượng đã "nổ" là cựu lãnh đạo, có nhiều mối quan hệ với các "sếp lớn" nhằm tạo niềm tin để chiếm đoạt hàng tỷ đồng của bị hại.
Xót xa bé gái 3 tháng tuổi bị bỏ rơi trước cổng chùa trong đêm nhờ người nuôi giúp
Đời sống - 1 giờ trướcGĐXH - Nội dung tờ giấy viết: "Do hoàn cảnh khó khăn, bản thân không thể nuôi dưỡng cháu. Mong các mạnh thường quân nuôi cháu thành người tốt. Cháu gái sinh 20/2/2024".
Công an vào cuộc vụ người phụ nữ đạp cư dân tại chung cư ở Hà Nội
Thời sự - 1 giờ trướcVụ việc cãi cọ, xô xát, trong đó có hình ảnh người phụ nữ dùng chân đạp cư dân được xác định xảy ra ở chung cư Đồng Phát - Park View Tower (quận Hoàng Mai, Hà Nội).
Sắp tới (2/11), tin vui cho người muốn nhận văn bằng do nước ngoài cấp khi quy định mới được ban hành
Giáo dục - 2 giờ trướcGĐXH - Từ 2/11 tới, người đề nghị công nhận văn bằng do nước ngoài cấp có thể làm tất cả thủ tục trực tuyến qua cổng dịch vụ công quốc gia.
Lịch cắt điện Bắc Giang hôm nay và ngày mai (từ 4 – 5/5/2024): Nhiều khu dân cư và trường học nằm trong danh sách mất điện từ sáng sớm
Đời sống - 2 giờ trướcGĐXH - Theo lịch cắt điện của Công ty Điện lực Bắc Giang, hôm nay và ngày mai, một số khu vực mất điện liên tục gồm có: TP. Bắc Giang, các huyện Hiệp Hòa, Tân Yên,…
Bắc Giang: Phát hiện thi thể đôi nam nữ dưới ao
Pháp luật - 2 giờ trướcGĐXH - Công an thị xã Việt Yên (Bắc Giang) đang điều tra, làm rõ vụ phát hiện thi thể đôi nam nữ dưới ao thuộc tổ dân phố My Điền 1, phường Nếnh.
Hai anh em ruột trộm xe của shipper ở TPHCM, vứt bỏ 81 đơn hàng
Pháp luật - 4 giờ trướcTrộm xe máy cùng 81 đơn hàng của một shipper ở TP Thủ Đức, Huy cùng em ruột đem xe máy đi bán được 6 triệu đồng, còn đơn hàng vứt bỏ khắp nơi.
Top 5 trường có đào tạo ngành học mà hàng triệu thí sinh khao khát
Giáo dục - 4 giờ trướcGĐXH - Dưới đây là top 5 trường đại học hàng đầu có đào tạo ngành học phục vụ trong công nghiệp công nghệ cao, có xu hướng phát triển mạnh trên toàn thế giới.
Những thay đổi lớn trong bảng lương của cán bộ, công chức, viên chức từ 1/7/2024
Đời sống - 5 giờ trướcGĐXH - Theo Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018 cải cách tiền lương sẽ tạo ra các bảng lương theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế hệ thống bảng lương hiện hành. Từ 1/7/2024, bảng lương của cán bộ, công chức, viên chức có gì thay đổi?
Tin mới nhất về hai đợt gió mùa Đông Bắc sắp liên tiếp dồn xuống miền Bắc
Thời sựGĐXH - Theo dự báo thời tiết, sắp tới miền Bắc sẽ đón 2 đợt không khí lạnh yếu liên tiếp. Đợt thứ nhất vào đúng ngày Lập Hạ (5/5) và đợt thứ hai vào ngày 8 - 9/5.
