NSƯT Bùi Như Lai – bố Chính phim ‘Cha tôi, người ở lại’: ‘Đón nhận những thứ tự nhiên chứ không cưỡng ép’

Cô bé 7 tuổi đóng vai An trong 'Cha tôi người ở lại' ngoài đời khác xa trên phim

Đảm nhận vai An thời thơ ấu trong "Cha tôi người ở lại" là diễn viên nhí Nguyễn Phương Linh. Trước đó, cô bé từng đóng loạt phim giờ vàng "Không thời gian" và "Mình yêu nhau bình yên thôi".

Gặp NSƯT Bùi Như Lai khi anh đang tất bật với nhiều việc ở Trường ĐH Sân khấu&Điện ảnh. Dù rất bận rộn nhưng anh vẫn dành ra chút ít thời gian cho phóng viên để chia sẻ về chuyện phim và nghề. Mỗi vấn đề đều được nam nghệ sĩ gạo cội trả lời một cách thẳng thắn và rõ ràng để khán giả hiểu rõ về công việc anh đang theo đuổi và cống hiến hơn.

Tôn trọng, học hỏi ở các NSND Trung Anh, NSND Công Lý khi đóng vai cha

- Hình tượng người cha trong phim giờ vàng VFC đã từng có nhiều hình mẫu nổi bật như NSND Công Lý với "Khi người đàn ông góa vợ bật khóc" hay NSND Trung Anh trong "Về nhà đi con", khi nhận vai ông Chinh trong "Cha tôi, người ở lại", NSƯT Bùi Như Lai có áp lực gì và làm sao để giảm những áp lực đó?

+ Tôi đã làm nghệ thuật 25 năm nên cũng không gặp áp lực khi nhận vai diễn bố Chính trong "Cha tôi, người ở lại". Với 2 người nghệ sĩ thế hệ trước, tôi dành cho họ lòng tôn trọng nhiều hơn. Ngoài ra nghề của chúng tôi là nghề học hỏi lẫn nhau. NSND Trung Anh hay NSND Công Lý đều là những người đã khẳng định được tên tuổi và tài năng của mình trong lòng công chúng lẫn anh em bạn nghề. Qua đó để thấy vai trò, khả năng lẫn sức lan tỏa của họ. Vì vậy, thế hệ chúng tôi đi sau thì sẽ tiếp nhận, học hỏi về chất lượng, cách thức làm việc, sự chuyên nghiệp, còn áp lực thì thường dành cho người trẻ hơn.

Về nhân vật trong các phim vừa nhắc thì mỗi câu chuyện có một số phận khác nhau. Vậy nên dù hình tượng 3 người cha có chút tương đồng nhưng thực tế đây là ở 3 bộ phim, 3 hoàn cảnh khác nhau. Chính vì vậy tôi thấy mọi sự so sánh trong nghệ thuật đều là khập khiễng. Tôi cũng cố gắng để không so sánh mình với các anh chị đi trước, cũng như không so sánh mình với các đồng nghiệp. 

Tôi luôn luôn cố gắng tạo ra một lối diễn xuất, tạo ra một hình tượng, một nhân vật theo đúng nội dung câu chuyện. Vì cách nghĩ ấy nên các nhân vật mà tôi thủ vai đều mang màu sắc riêng biệt, cụ thể vai diễn (bố Chính) trong "Cha tôi người ở lại" không hề bị trùng lặp.

- Kịch bản gốc của "Cha tôi, người ở lại" là "Lấy danh nghĩa người nhà" rất nổi tiếng trong những năm về trước, khi vào vai diễn này, anh đã có những góp ý gì để vai diễn của mình Việt hóa một cách tốt nhất?

+ Mọi người đang so sánh giữa bản gốc với bản Việt nhưng không để ý một điều đã là bản "làm lại" thì sẽ có sự sáng tạo trong đó. Trong bản Việt như khán giả xem về nghề nghiệp của các nhân vật đều đã được làm khác đi và Việt hóa rất nhiều. Tôi lấy ví dụ như nhân vật ông Bình trong "Cha tôi người ở lại" được đưa thêm phần hát văn, chèo, xẩm, đó là một cái tôi cho rằng đã Việt hóa thành công. 

Bên cạnh đó, những nhân vật được chuyển hóa về nghề nghiệp lẫn về đời sống như tôi làm kỹ sư xây dựng. Cái thay đổi đó tạo nên đời sống các nhân vật khác nhau. Sự thay đổi này theo tôi là sự thành công rất lớn của đạo diễn và ê-kíp trong phim "Cha tôi, người ở lại".

Tôi không thích sự so sánh bản kia thế này, tại sao bản này lại thế khác. Tôi muốn khán giả nhìn thấy sự nỗ lực sáng tạo của ê-kíp phim "Cha tôi, người ở lại" khi phát sóng. Thực ra trên thế giới, văn hóa được phép chuyển đổi, tôi mong rằng trong tương lai không xa khán giả cởi mở hơn với việc việc chuyển đổi này. Như vậy thì anh em nghệ sĩ sẽ không phải vừa làm vừa lo lắng xem khán giả họ phản ứng gì.

- Trong phim "Cha tôi, người ở lại", có cảnh nào làm khó được anh và khiến anh phải phân tích cảm xúc nhân vật rất lâu mới diễn ra được?

+ Tôi không gặp nhiều khó khăn trong vai diễn ông Chính trong phim "Cha tôi, người ở lại". Chúng tôi được đào tạo bài bản để sống cuộc đời của một người khác thì mọi vai diễn đều phải làm được.

Còn việc để tạo nhân vật viral hay chạm đến cảm xúc của khán giả thì điều này bắt buộc người nghệ sĩ phải tiếp cận nhân vật trước đã. Thực tế, trong lúc diễn, chúng tôi không tính đến việc phải viral, bởi vì điều đó khán giả tiếp nhận sau. Chúng tôi chỉ cố gắng làm một bản diễn tốt nhất và cố gắng làm sao có những câu thoại gần gũi nhất với nghề nghiệp của nhân vật.

Trong phim này, tôi vào vai kỹ sư xây dựng thì tôi phải học cách đọc bản vẽ như thế nào rồi cách ứng xử hành động trong đời sống ra sao. Và ê-kíp đã cố gắng hội ý làm sao chúng tôi có được mô-típ nhân vật mang nhiều nét đặc trưng cũng như điển hình nhất. Với vai diễn của tôi, nòng cốt của nhân vật là tình thương, tình yêu dành cho những người trong gia đình. Chúng tôi bám rất chặt và chắc vào nội dung cốt lõi ấy.

"Tôi không tham lam nhưng cố gắng hoàn thiện tốt nhất công việc"

- Là một người làm quản lý cũng là một người làm nghệ thuật, anh tách bạch 2 vai trò này như thế nào để việc làm nghệ thuật được thăng hoa, chạm được đến trái tim khán giả?

+ Tôi cùng một lúc đang thực hiện khá nhiều vai trò ở trường quản lý đào tạo, lên lớp với vai trò giảng dạy sinh viên, đi làm phim với vai trò diễn viên, đến nhà hát với vai trò đạo diễn. Thực tế, chẳng có cách nào khác ngoài việc tách ra từng việc. Ví dụ, khi tôi rẽ vào khu văn công Mai Dịch (Trường Đại học Sân khấu&điện ảnh), tôi nhắc trong đầu rằng mình là một thầy giáo và đang đi vào môi trường giáo dục. Còn khi đi vào nhà hát thì tôi nhắc mình đang là một đạo diễn, ra đến phim trường thì tôi nhắc mình là một diễn viên. 

Với từng hoàn cảnh như vậy, tôi có sự nhắc nhở như thế thì sẽ không bị lẫn vai trò. Để có được điều đó, tôi đã phải rèn luyện thói quen tách bạch từng việc trong nhiều năm. Thực tế, tôi không phải tham lam công việc nhưng tôi cố gắng hoàn thiện tốt nhất những phần việc mà mình được giao.

- Khi ở góc độ quản lý một trường Đại học đào tạo chuyên ngành về Sân khấu& Điện ảnh, anh từng chia sẻ với một tờ báo rằng "muốn lôi các sinh viên của mình trở về mặt đất". Cách anh và các giảng viên của trường "lôi họ" về đúng vị trí có khó không? Và có thực sự dễ dàng để giúp những nghệ sĩ tương lai về vị trí của mình?

+ Tôi hay nói các bạn phải đứng được dưới mặt đất vì sinh viên nghệ thuật nói riêng và người trẻ nói chung thường bay bổng. Đặc biệt, sinh viên trường nghệ thuật thì tư duy bay bổng mạnh hơn một chút. Tôi hay đùa, với sinh viên năm thứ nhất họ hay coi mình là NSND; sinh viên năm thứ 2 thì là NSƯT; sinh viên năm thứ 3 thì là diễn viên; sinh viên năm thứ 4 thì biết rằng mình là người bình thường làm nghề diễn xuất. 

Tôi phải trang bị cho họ những câu như thế, bởi nếu không thì họ vẫn đinh ninh rằng vào trường học thì đã là ngôi sao rực sáng trên bầu trời nghệ thuật rồi. Họ đâu biết rằng quá trình để trở thành ngôi sao rất nhiều chông gai, phải nỗ lực và phấn đấu rất nhiều. Chưa kể, để có được điều đó còn có thêm yếu tố may mắn nữa.

Vậy nên, để sinh viên hiểu được đó thì cần có sự chỉ dẫn của những người thầy. Như tôi chỉ cần nhìn qua cách ăn mặc hay ứng xử thì tôi có thể nắm bắt được họ đang ở trong trạng thái nào. Từ đó, tôi định hướng cho họ để tránh việc bản thân họ ảo tưởng một cách thái quá. Bởi vì ảo tưởng lâu mà không được thì sẽ gây ra những hệ lụy khác như các trạng thái tâm lý tiêu cực.

- Hiện tại, có rất nhiều diễn viên tay ngang đang thành công và hot trên mạng xã hội, anh có lo lắng sinh viên của mình bị đe dọa vị trí? 

+ Khái niệm về ngôi sao rất rộng, nghe rất xa vời. Một số bạn trẻ có khả năng trời phú về việc xuất hiện trước ống kính và cũng có người thành công. Ở đây, chúng ta so sánh thành công một hay 2 phim thì rất bất công đối với những người có cả hành trình dài làm nghề. Thực tế, qua quan sát của tôi thì có rất nhiều người thành công với 1-2 phim truyền hình nhưng sau đó họ mất tích. 

Đó là làm nghệ thuật mang tính chất thời vụ. Ví dụ bản thân tôi, vài năm trước khi đóng "Dưới bóng cây hạnh phúc", mọi người gọi tôi là bác Tố, giờ với "Cha tôi, người ở lại" mọi người lại gọi tôi là bố Chính nhưng rồi cái bong bóng ấy sẽ vỡ ra trong khoảng vài tháng nữa, cùng lắm một năm. Theo tôi giá trị tạo thành ngôi sao là sự bền bỉ, cả một quá trình dài làm nghề, chứ không phải là một phim rồi tự nhận mình là ngôi sao.

Tôi cũng rất sợ chữ ngôi sao, tôi chỉ thích là người làm công việc mà mình yêu thích. Diễn viên là công việc tôi yêu thích từ thời trẻ và đến bây giờ, tôi có cơ hội làm lại thì tôi làm. Còn để đến độ khát khao lúc nào cũng mơ ước để đi làm phim thì tôi không có. Vì tôi có nhiều công việc khác nhau cần tôi quan tâm nhiều hơn.

AI không thể thay thế con người về diễn xuất

- Khi công nghệ AI đang ngày càng phát triển, một số phim nước ngoài đã bắt đầu thử nghiệm để thay thế con người, là một người đứng đầu trong ngành đào tạo, anh có ý kiến hay góc nhìn như thế nào về việc này?

Cách đây 20 năm, tôi từng xem một vở kịch ở Nhật Bản, trên sân khấu lúc ấy là người thật biểu diễn đối thoại với robot. Tôi nhớ mình đã hỏi một câu với đạo diễn rằng "với 2 nhân vật trên sân khấu như thế thì ông dành nhiều thời gian cho nhân vật nào hơn và ông thấy nhân vật nào quan trọng hơn?", lúc ấy, đạo diễn đã nói nhân vật con người là quan trọng nhất. Và câu trả lời ấy đã đi theo tôi đến tận bây giờ. 

Không thể phủ nhận được sự hữu ích của AI trong cuộc sống của con người nhưng AI không thể xây dựng thay con người về đời sống tâm lý, tình cảm. Tôi cũng không sợ AI chiếm mất công việc của con người trong lĩnh vực nghệ thuật. Bởi ngành nghệ thuật là vấn đề cảm xúc, những người làm nghệ thuật là những người có giác quan thứ 6 tức hơn người khác rất nhiều. Nên việc thay thế AI cho con người trong lĩnh vực diễn xuất thì không khả thi và tôi cũng không ủng hộ việc đó.

- Về bản thân, là một đạo diễn, như anh từng chia sẻ, anh muốn làm một bộ phim điện ảnh, trước khi có một sản phẩm phim nhựa cho riêng mình, anh có chuẩn bị gì? Đề tài nào trong mảng phim này khiến anh hứng thú?

+ Hiện tại, tôi mới chỉ đang dự định nhưng trước khi làm được việc đó, tôi phải tìm một cơ hội tham gia vào quá trình làm phim của một dự án phim điện ảnh trong hoặc ngoài nước.

- Trong cuộc sống, anh nói rằng bản thân luôn biết đủ nhưng trong mọi bài phỏng vấn, khán giả vẫn thấy hình bóng một người nghệ sĩ luôn muốn làm nhiều hơn nữa để chạm tay đến hào quang, liệu anh có mâu thuẫn không?

Tôi hài lòng với những thứ mình đang có nhưng tôi vẫn ở trong tuổi lao động. Với tôi khát khao làm việc và tham vọng làm việc khác nhau. Tôi có nhiều sức lực và tôi muốn cống hiến chứ không phải tôi lúc nào cũng điên cuồng lên vì việc. Với bản tính của tôi, mọi thứ thuận theo tự nhiên thì tôi sẽ đón nhận nó. Và ngược lại nếu không thuận theo tự nhiên và mang màu sắc cưỡng ép, phải giành giật lấy thì tôi không chọn.

Xin cảm ơn NSƯT Bùi Như Lai!

Trung Ruồi - ông bác nam chính trong 'Cha tôi, người ở lại' có đời thực viên mãn bên vợ con

GĐXH - Trung Ruồi trong "Cha tôi, người ở lại" đã khiến khán giả đã vừa buồn cười vừa thương. Bởi vì, vai diễn của anh trong phim này là bác của nam chính (Nguyên - Trần Vũ), trong khi đời thực 2 người bằng tuổi nhau.