eMagazine

Chị Nguyễn Minh Trang (34 tuổi, ở Hà Nội), hiện là Quản lý Chương trình Giảm hại và Điều trị nghiện tại Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI). 12 năm gắn bó với công việc này, chị đã trở thành cánh tay nối dài của ngành y để tiếp xúc, lắng nghe và đồng hành cùng người nhiễm HIV, giúp họ tiếp cận điều trị, chăm sóc sức khỏe và kết nối với cộng đồng. Với chị, mỗi cuộc gặp đều là một câu chuyện về niềm tin và sự thay đổi.

Trong hành trình "hồi sinh" của những phận đời dương tính HIV, không thể thiếu vai trò dẫn đường của chị Trang. Chị là người đã tiếp cận, trò chuyện, giúp những người nhiễm HIV thêm sức mạnh, niềm tin để mở lòng, tự tin hòa mình với cộng đồng. Với từng trường hợp, chị Trang đều kiên nhẫn lắng nghe, giúp họ hiểu và tin rằng HIV không phải là dấu chấm hết, mà mỗi phận đời vẫn có thể sống tốt hơn, làm việc và được yêu thương như bao người khác.

Một trong số đó phải kể đến cộng đồng Mái ấm Hoàng Mai (tại TP. Hà Nội) - nơi sinh hoạt của những người sống chung với HIV. Mỗi thành viên trong cộng đồng đều mang một vẻ riêng: người xăm trổ kín lưng, kín người; người gầy gò, ốm yếu; người thì mặc cảm, tự ti và thường thu mình lại. Dù khác nhau về ngoại hình hay tính cách, điểm chung của họ là sự trách nhiệm và tận tâm với cộng đồng: vừa kỷ luật trong điều trị, vừa sẵn sàng hỗ trợ các trường hợp nhiễm mới về tư tưởng và chăm sóc sức khỏe.

Chị Trang cho biết, Trung tâm SCDI đã hỗ trợ nhóm tự lực Mái ấm Hoàng Mai hơn mười năm nay. Mái ấm được thành lập bởi chính những người từng sử dụng ma túy, nhiều người trong số họ cũng sống chung với người nhiễm HIV. Họ thành lập nhóm với mục tiêu hỗ trợ nhau giảm tác hại, dự phòng lây nhiễm HIV, giúp các anh em có HIV tiếp cận điều trị và đưa những người sử dụng heroin vào chương trình Methadone. 

"Chúng tôi đồng hành cùng những thành viên của mái ấm bằng cách tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực, kỹ năng can thiệp giảm hại, chăm sóc sức khỏe tâm thần, kết nối với các dịch vụ y tế như điều trị ARV, Methadone hay các bệnh viện tâm thần. Qua đó, hỗ trợ họ tham gia các diễn đàn, mạng lưới quốc gia để chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và truyền cảm hứng trong cộng đồng", chị Trang cho hay.

Nhìn những người có H mở lòng, chấp nhận điều trị và tự tin đứng trước người khác để chia sẻ câu chuyện của mình, chị Trang lặng lẽ mỉm cười. Với chị, đó không chỉ là kết quả công việc, mà là minh chứng cho điều chị luôn tin tưởng: "Khi con người được tin tưởng và trao cơ hội, họ có thể tự viết lại cuộc đời chính mình".

Ngay từ những ngày còn ngồi trên ghế nhà trường, chị Nguyễn Minh Trang đã luôn nung nấu mong muốn được làm một công việc có ích cho xã hội. Hành trình bén duyên với công việc "điều phối viên Mạng lưới người sử dụng ma túy Việt Nam" chính thức bắt đầu từ khi chị tốt nghiệp Đại học Hà Nội, năm 2014.

Ban đầu, chị Trang chưa hình dung cụ thể công việc sẽ làm là gì, nhưng khi bắt đầu, chị đã gặp một người chị (giấu tên) lãnh đạo cộng đồng – người từng sử dụng ma túy, từng vào trung tâm cai nghiện 5 đến 7 lần. Sau khi quyết tâm từ bỏ, người "thủ lĩnh" ấy quay lại giúp đỡ chính cộng đồng của mình, truyền cảm hứng cho những người khác trên hành trình "không HIV".

Chị Trang nhận ra, người sử dụng ma túy, người sống chung với H không hề đáng sợ hay nguy hiểm như xã hội vẫn nghĩ, mà họ là những con người tử tế, đầy nghị lực, ai cũng có "tiềm năng" riêng. Khi được trao cơ hội, họ không chỉ giải quyết vấn đề của bản thân mà còn giúp đỡ những người khác trong cộng đồng.

Chị Nguyễn Minh Trang kể: "Công việc của chúng tôi là xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ dành cho người sống chung với HIV. Chúng tôi hỗ trợ họ tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ, cải thiện chất lượng cuộc sống và hoà nhập xã hội; đồng thời, hỗ trợ gia đình, người thân của họ nếu đang trải qua hoàn cảnh bất lợi. Chúng tôi làm việc chặt chẽ với các nhóm, tổ chức cộng đồng để nâng cao năng lực cho họ. Khi họ đủ khả năng tự hỗ trợ lại chính cộng đồng của mình, tác động tích cực sẽ lâu dài và bền vững hơn. Kể cả khi tổ chức không còn hoạt động, những người trong cộng đồng vẫn có thể tự giải quyết vấn đề của họ".

"Khi bỏ đi định kiến, ta sẽ thấy họ không hề đáng sợ. Họ rất giỏi và có những kỹ năng mà chúng ta không có, như cách tư vấn tại cộng đồng, cách tiếp cận các ca nghi nhiễm, động viên và thúc đẩy xét nghiệm HIV và kết nối với các chương trình ARV", chị Trang chia sẻ.

Trong nhiều năm, chị Trang hợp tác chặt chẽ với các nhóm cộng đồng trên cả nước, như: Người sống chung với HIV, người từng sử dụng ma túy, người bán dâm, người chuyển giới, nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM)... Theo chị Trang, nhiều người trong cộng đồng vừa tận tâm, vừa hiểu biết và có khả năng giúp đỡ người khác rất tốt. Họ đã truyền cảm hứng để chị kiên trì với công việc suốt 12 năm qua. Và rồi, sự kiên trì ấy đã dần "chuyển hóa" cả những người thân yêu nhất trong gia đình của chị.

"Ban đầu, bố mẹ tôi lo lắng, sợ công việc của tôi nguy hiểm và luôn đặt câu hỏi với tôi rằng vì sao con lại lựa chọn công việc này? Nhưng qua những câu chuyện tôi kể trong bữa ăn, họ bắt đầu hiểu về công việc của tôi hơn. Chính bố mẹ tôi thấy, những người nhiễm HIV vừa đáng trách cũng vừa đáng thương. Bởi có những đứa trẻ sinh ra đã không may mắn nhiễm HIV, hay có những cuộc đời chỉ vì phút sa ngã mà chẳng thể làm lại. Giờ thì mẹ tôi còn mang đồ quyên góp đến trung tâm, vận động hàng xóm cùng ủng hộ. Bố mẹ không chỉ ủng hộ, mà thực sự đồng hành cùng tôi," chị Trang cười.

Chị Trang tin rằng, khi mình kiên trì và chân thành, người khác cũng sẽ thay đổi và đôi khi chính họ cũng được "hồi sinh" theo cách của riêng chính mình.

Theo chị Trang, khi mỗi người được trao cơ hội, được tin tưởng và được hỗ trợ đúng cách, họ có thể thay đổi và đóng góp cho xã hội. Đó là lý do chị Trang vẫn và sẽ tiếp tục công việc này đến hơi thở cuối cùng.

Thông điệp "U = U" - Undetectable = Untransmittable (K = K: Không phát hiện thì không lây nhiễm) chính là thông điệp nhằm giảm bớt kỳ thị, phân biệt đối xử với người sống chung với HIV. Để làm được điều này, các nhóm cộng đồng chính là nền tảng quan trọng nhất của chương trình. Họ hỗ trợ lẫn nhau, kết nối dịch vụ đến đúng người cần, đặc biệt với những người "ẩn danh" mà y tế khó tiếp cận.

Chị Trang nhấn mạnh: "Đầu tư cho cộng đồng, hỗ trợ họ làm tốt công việc của mình, đó là chìa khóa quan trọng nhất góp phần đạt mục tiêu chấp dứt AIDS vào năm 2030". Bởi chính nhờ sự nỗ lực của các nhóm cộng đồng, những người xung quanh bắt đầu thay đổi cách nhìn với người nhiễm HIV, giúp họ nhận ra rằng: "Người sống chung với HIV không đáng sợ. Họ vẫn có thể làm nhiều việc tốt cho xã hội".

Chị Trang tin rằng, đây là thời điểm cần đầu tư mạnh hơn cho cộng đồng, để họ tiếp tục phát triển và tìm đến những nhóm còn đang "ẩn" trong xã hội. Hướng đi này là "xương sống", góp phần giúp Việt Nam đạt được mục tiêu chấm dứt HIV vào năm 2030.

Nhìn lại hành trình 12 năm gắn bó với người sống chung với HIV, chị Trang nói rằng điều khiến chị tự hào nhất chính là được góp phần vào những sự "hồi sinh" của họ. Chị đã chứng kiến biết bao phận đời: những đứa trẻ mang trong mình HIV lớn lên từng ngày, trở nên tự tin và mạnh mẽ; hay những người lớn tuổi nhiễm HIV dám mở lòng, vượt qua mặc cảm để làm nhiều việc ý nghĩa cho cộng đồng.

Trong suốt chặng đường ấy, chị Trang và những người sống chung với HIV đã đồng hành cùng nhau, trở thành chỗ dựa tinh thần của nhau. Với chị, đó là sự gắn kết của niềm tin và hy vọng, cùng hướng tới một tương lai nơi người nhiễm HIV được sống bình đẳng, được hưởng đầy đủ quyền lợi và được tôn trọng như bất kỳ ai trong xã hội. Tất cả những nỗ lực này cũng góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia của Việt Nam là chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.