Chuyện ít biết về hai cô gái đẹp và loại rau muống tiến vua của người Hà Nội ai ăn cũng thích
GiadinhNet – Hà Nội có thứ rau muống giản dị, nhưng là đặc sản khiến không chỉ người Hà Nội mà cả người tỉnh bạn cũng siêu lòng khi nếm thử. Và thực sự ngon nhất là rau muống bè, rau muống dải.
Rau muống thời bao cấp gợi nhớ lớp người tần tảo
Tích về rau muống bè, rau muống dải Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến từng viết: Thăng Long xưa lắm hồ, nhiều ao nên cũng nhiều rau muống. Thời Lý ở thôn Đông (nay thuộc phường Bưởi, quận Tây Hồ) có hai chị em nhà họ Phạm xinh đẹp, đảm đang và nổi tiếng với nghề trồng rau muống cọng trắng, lá xanh, còn lợn họ nuôi béo đẹp, ngon thịt hơn nhà khác.

Rau muống bè/dải có loại trắng, có loại tía. Ảnh minh họa.
Chuyện đến tai vua nên họ được vời vào cung và được tuyển làm cung phi. Về già vua còn cho hai cung phi về quê, cấp đất và ao để thả rau muống, nuôi lợn.
Còn có tích khác là làng Kim Liên xưa (nay là phường Kim Liên, quận Đống Đa) là đất ven kinh thành có nhiều hồ ao, cua ốc cũng lắm và có loại rau muống thân trắng, ngọn nhỏ, ăn giòn ngọt nổi tiếng. Dân làng đã đem loại rau muống này tiến vua, được vua khen ngon. Từ đó cứ đến mùa hè, mưa xuống rau xanh tốt dân làng lại hái rau tiến vua tỏ lòng tôn kính. Làng Kim Liên có cây cầu bắc qua con sông nhỏ được gọi là là cầu Muống - vì khúc sông này dân thả rau muống.
Tới thời nhà Nguyễn, các làng Giảng Võ, Trung Tự, Hào Nam… đều thả rau muống. Hồ Giảng Võ còn có tên là hồ Rau Muống. Thời bao cấp các làng Vĩnh Phúc, Ngọc Hà, Định Công, Phương Liệt, Khương Thượng, Hào Nam... (Hà Nội) là vựa rau muống cung cấp cho người dân Hà Nội.
Hồi Hà Nội còn tàu điện, khi chuyến tàu đầu tiên leng keng chạy từ chợ Mơ lên Bờ Hồ thì ở toa cuối luôn có các gánh rau muống của xã viên Thịnh Liệt, Tương Mai, Mai Động… đi lên chợ Hôm bán cho người dân đi chợ sớm, hoặc chạy đưa rau đặt. Còn dư mới gánh ra chợ Hàng Bè, Đồng Xuân bán tại đó, và chỉ có đi chợ sớm thì người Hà Nội mới mua được rau muống bè.
Rau muống dải/ bè có loại trắng, có loại tía đều dễ ăn và ăn hoài không chán nên được tiêu thụ nhiều. Bây giờ rau muống ruộng không còn, rau muống bè cũng không có vì hồ ao phần lớn đã bị lấp. Chỗ nào còn hồ ao thì ô nhiễm tới mức thả rau không sống nổi – cũng mất luôn lớp người tần tảo một thời.
Trồng rau muống làm sạch nước
Thứ rau muống thân trắng, lá xanh, cọng giòn đó sau này được dân gian gọi bằng cái tên dân dã là rau muống bè, rau muống dải. Đặc điểm của rau muống bè/dải này của Hà Nội là thân mềm, lúc nhặt, rau phát ra những tiếng kêu tanh tách nghe vui tai. Người giàu kinh nghiệm còn chọn rau muống bè có dính ít bèo tấm, rửa lâu sạch bèo nhưng mới ngon và non hơn, còn luộc chỉ việc lật đi, lật lại là đủ độ chín.

Rau muống bè/ dải từ trồng đến thu hái đều trên thuyền nan chòng chành. Ảnh minh họa.
Để có thứ rau non, ngon ngọt đó nông dân trồng rất vất vả. Họ phải chọn kỹ các mầm rau cạn đem ủ, che chắn cẩn thận để tránh sương muối mùa đông. Bí quyết nằm ở khâu khi thu rau giống về ủ đống, phủ bao tải lên thì phải chọn cách phủ phù hợp - bởi phủ kín quá thân rau sẽ thối, phủ hở thì nó lại mọc mầm.
Khi mùa đông tàn nông dân lấy tre nứa ngăn những ô nhỏ trên mặt nước: Thanh dọc thì cắm thẳng xuống đáy nhô cao hơn mặt nước một chút; Thanh dài là những thân tre được bổ đôi theo chiều dọc thành máng nhỏ buộc cố định vào các thanh dọc và nằm ngang mặt nước – để rau muống chỉ phát triển trong các ô đó, chứ không bị trôi đi khi gặp mưa to gió lớn, hay co cụm chỗ có, chỗ không.
Khi đông tàn thì giống rau muống được chuyển xuống thuyền nan rải đều xuống nước theo các ô định vị. Chừng 1 tuần sau, các mầm rau bén rễ, từ xơ rau bật lên các mầm trắng và xanh tươi tốt dần lên thành thứ rau muống bè, rau dải là thu hoạch. Mỗi đợt rau cho thu hoạch chừng 5 ngày, khoảng chục ngày sau có thể thu hái đợt 2 - nếu gặp mưa thì rau phát triển nhanh hơn.
Một thời gian sau bộ rễ rau muống ra rễ con – khoảng sau 3 đợt thu hoạch thì nông dân vớt sạch bè rau muống cũ để làm bè mới. Từ khi rải giống, tới chăm sóc, thu hoạch rau, hái rau, bó rau đều phải làm trọn vẹn dưới thuyền nan chòng chành, khi rau đầy thuyền thì áp bờ, cho các nhà buôn đến lấy.
Theo các nhà khoa học, rau muống bè/ dải là một trong các loài cây cỏ có khả năng làm sạch nước các ao hồ ô nhiễm bởi hóa chất công nghiệp, phân bón - nhất là khử loại nước đen sinh hoạt đô thị.

Kỹ thuật làm sạch nước bằng cách trồng rau muống bè một thời rất phổ biến để ngăn cản việc phát triển các loài rong tảo, mùi hôi thối nước thải. Bộ rễ rau muống "hút" bùn đen và kim loại nặng khiến chúng lắng xuống, giúp nước trong lại.
Rau muống bè phát triển rất nhanh, trở thành nguồn rau có nhu cầu lớn, lại không phải xử lý lượng sinh khối khổng lồ sau mỗi chu kỳ sử dụng, lại đảm bảo mức độ an toàn thực phẩm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Cơ quan Lương Nông Liên hợp quốc (FAO). Để duy trì chất lượng nước sạch ao hồ, kênh rạch, cửa sông chỉ cần diện tích bè nổi rau muống chiếm 1/6 diện tích mặt nước. (theo "Trồng rau muống làm sạch nước" Báo NNVN).
Rau muống là thứ rau ăn quen thuộc, nhưng người Hà Nội ăn rau muống khá phong lưu, cầu kỳ. Nhiều nhà luộc từng mẻ, sau đó cắt ngọn riêng, thân riêng. Ngọn chấm với nước mắm vắt chanh. Thân chấm với mắm tép – ăn ngon và rất mát ruột.
Rau muống bè ăn sống óng ả đẹp mắt, ăn không chát được chẻ sợi nhỏ, trộn lẫn với hoa chuối tây thái sợi, thêm ít rau diếp vài lá tía tô sau đó ngâm nước muối. Sợi rau gặp nước cuộn lại ôm chặt sợi hoa chuối quấn quít. Bún chả, bún ốc, bánh tôm… thiếu thứ rau sống này cái ngon giảm đi nhiều.

Rau muống dải/bè luộc lên có màu xanh rất ngon mắt. Ảnh minh họa.
Món rau muống dải/ bè/xơ mới cọng dài, ống to của người Hà Nội luộc cũng phong lưu, kiểu cách. Dù rau muống ai cũng biết luộc, nhưng người Hà Nội nhặt rau rất khéo và kỹ. Họ ngắt rau vừa miệng chứ không dài quá, không lấy tham để tránh những cọng già.
Nước luộc rau phải sôi già mới cho rau vào và… tuyệt đối không đậy vung để tránh đỏ rau và nồng, có khi bị bị nhừ, nát ăn mất ngon.
Rau muống này phải luộc nhanh trên lửa to cho vừa chín tới (vì rất nhanh chín), kẻo rau bị nhũn, mất đi độ giòn.
Luộc xong phải vớt ra một cái rá sạch để ráo nước và bay hơi, rồi mới gắp ra đĩa (nhớ gởi rau lên, tránh để rau cuộn búi vừa khó gắp, vừa mất ngon).
Nước rau muống bè/dải/xơ mới luộc lên trong xanh, còn thơm mùi rau muống luộc (không đỏ tái như rau muống trồng kiểu khác).
Bát nước rau muống luộc đánh chua vừa vặn bằng sấu (me, chanh, quéo...) chuyển màu trắng trong, có thể thêm vài hạt muối càng đậm đà, ngon miệng.
Rau muống luộc khi ăn chấm nước mắm tỏi, vắt chanh, ớt dầm bỏ hạt, thêm vài giọt tinh cà cuống vào nữa ngon quên sầu. Màu nước mắm thẫm chuyển thành màu vàng nhạt như mật ong mềm và thơm.
Món rau muống bè luộc thêm vài quả cà pháo, hay cà bát muối dầm xì dầu ớt tỏi càng ngon miệng và rất trôi cơm.

5 món canh nên ăn trong mùa thu giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu
Ăn - 10 giờ trướcGĐXH – Mùa thu thời tiết chuyển se lạnh, cơ thể mệt mỏi, dễ tích tụ độc tố. Bổ sung các món canh thanh đạm này sẽ giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu và dễ nấu.

'Bánh dẻo thị phi' có gì đặc biệt khiến cộng đồng mạng 'phát cuồng'?
Ăn - 12 giờ trướcGĐXH - Trong những ngày gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok..., một loại bánh đang trở thành tâm điểm chú ý của cộng đồng yêu ẩm thực: Bánh dẻo Trung thu nhân sen dẻo trứng muối.

Loại hạt đắt đỏ 'bậc nhất thế giới', Việt Nam xưa rụng đầy gốc ít ai nhặt
Ăn - 16 giờ trướcThoạt nhìn loại quả "xấu xí" ai cũng nghĩ không ăn được, tuy nhiên những năm gần đây hạt loại quả này đang trở thành món ăn vặt được nhiều người ưa chuộng. Không chỉ vậy, chế biến theo cách này mang đến vô vàn lợi ích cho sức khỏe.

Ngỡ ngàng với bộ bát đĩa 'sang hết phần thiên hạ' trên bàn ăn nhà Phương Oanh
Ăn - 16 giờ trướcGĐXH - Lâu lắm mới quay lại việc bếp núc, Phương Oanh vẫn khiến dân tình phải trầm trồ như ngày nào.

Không có nhiều thời gian thì cứ nấu 5 món này: Vừa ngon 'siêu cấp' mà tối thiểu chỉ mất 10 phút là hoàn thành
Ăn - 20 giờ trước5 món ăn này siêu dễ làm, nguyên liệu lại quen thuộc mà hương vị lại ngon vô cùng và quan trọng nhất là nấu rất nhanh.

Bánh chả đặc sản Hà Nội mùa thu, cách chọn mua và cách ăn ngon nhất
Ăn - 22 giờ trướcGĐXH - Bánh chả ai ăn một lần không thể quên được hương vị rất riêng, rất dễ ăn của nó. Nhưng để thưởng thức món bánh chả Hà Nội đúng cách, chọn mua bánh ngon thì không phải ai cũng biết cách.

Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mẹo này tay nghề giỏi mấy cũng mất ngon
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mấy mẹo này thì tay nghề nội trợ giỏi mấy cũng mất hẳn đi cái ngon hương vị quê nhà trong từng miếng cá.

Mẹo xào thịt bò mềm, để nguội vẫn không dai
Ăn - 1 ngày trướcThịt bò nếu xào sai cách sẽ bị dai và khô; để tránh gặp phải tình huống tệ hại đó, bạn cần lưu ngay vài bí quyết dưới đây.

Cháo cá ám - không chỉ đặc sản tinh hoa ẩm thực mà còn là món nhậu ngon đậm hồn Hà Nội
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Món đặc sản cháo cá ám (cháo ám) Hà Nội đúng chuẩn ăn rồi là muốn nhớ. Bên nồi cháo ám lục bục, cả nhà và khách vừa ăn, vừa suýt xoa nhắm rượu, hàn huyên...

Hơn 20 món ăn từ một loại quả tốt cho người cao huyết áp và giúp hạ đường huyết
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Theo các nghiên cứu y học hiện đại, trong loại quả này có chứa các hợp chất charantin, polypeptid-P và vicine có tác dụng giảm huyết áp. Vì thế đây cũng là thực phẩm được khuyến nghị cho các bệnh nhân tăng huyết áp.

Bất ngờ trước 11 mâm cơm gia đình vừa ngon, vừa nhìn cực ấm cúng
Ẩm thực 360GĐXH - Mỗi ngày, hàng triệu mâm cơm được dọn ra trong những căn bếp Việt. Ẩn sau đó không chỉ là chuyện ăn uống, mà còn là câu chuyện văn hóa, kinh tế, và cả sự chuyển động của xã hội hôm nay.