Tags:
Điều đặc sắc khiến ai cũng rất nên đến dự Hội thi nấu cơm hàng năm ở làng Thị Cẩm (Hà Nội) một lần trong đời
GĐXH - Một vị tướng thống lĩnh quân binh đi dẹp giặc đã để lại cho hậu bối một hội thi nấu cơm rất độc đáo: các thí sinh phải giấu nồi cơm cho các giám khảo phải đi tìm cho ra để... chấm điểm.
Độc đáo Hội thi thổi cơm thí sinh phải giấu nồi cơm
Hội thi nấu cơm làng Láng vãn hội vào hôm mùng 8 tháng Ba âm lịch vừa qua (mở hội các ngày 6, 7, 8 tháng Ba âm lịch), còn Hội thi nấu cơm làng Thị Cấm kết hội trước đó 2 tháng. Vì thế trong ca dao cổ mới có câu:
Nhớ ngày mùng bẩy tháng Ba
Trở về hội Láng trở ra hội Thầy
Tương truyền, đời Vua Hùng thứ 18 tướng quân Phan Tây Nhạc được giao thống lĩnh quân binh chống giặc. Khi qua làng Hương Canh (làng Thị Cấm ngày nay thuộc phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội), ông quyết định hạ trại, tổ chức nấu cơm thi để tuyển người giỏi việc hậu cần giúp quân binh.
Thắng giặc trở về ông chọn ở lại vùng đất Hương Canh dạy dân cấy lúa, dệt vải. Sau khi qua đời, ông được dân làng tôn là Thành hoàng làng. Từ đó cứ ngày mùng 8 tháng Giêng hằng năm dân làng Thị Cấm mở Hội kéo lửa, thổi cơm thi để tưởng nhớ công ơn ông.
Các đội phải giã thóc thành gạo nhanh và khéo để kịp dần sàng cho sạch chuẩn bị cho Hội thi thổi cơm. Ảnh internet.
Làng Thị Cấm xưa chia thành 4 giáp, mỗi giáp cử ra 10 người xung vào 4 đội thi nấu cơm tranh tài. Cuộc thi nấu cơm truyền thống dùng bùi nhùi và củi với những cái nồi đất bé xíu nên đa số người có tuổi mới đủ kinh nghiệm dự thi. Hội thi có 3 phần chính gồm kéo lửa, thi chạy lấy nước và nấu cơm.
Theo quy định, làng Thị Cấm có 4 giáp (giáp Đoài Nhất, giáp Đoài Nhì, giáp Trung và giáp Đông), mỗi giáp cử ra 10 nam nữ (4 người giã gạo; 1 người sàng dần sạch trấu, cám, sạn; 2 người kéo giang đốt lửa; 1 người chạy đi lấy nước; 2 người nấu cơm.
Các đội phải chuẩn bị sẵn chày, cối, rơm, nồi... để trổ tài nấu cơm nhanh, thơm dẻo. Công đoạn nào cũng đòi hỏi sự khéo léo, thuần thục từ giã gạo, kéo lửa tới lấy nước, vo gạo, nấu cơm và ủ sao cho cơm chín đều.
Màn thi kéo lửa hấp dẫn nhất Hội thi thổi cơm làng Thị Cấm. Ảnh internet.
Các đội phải đập giập, tước nhỏ những cây nứa cho dễ bắt lửa. Rồi tết rơm thành bó đặt dưới và trên những chiếc cối đá đã rửa sạch.
Gạo nấu cơm thi là thóc được dân làng Thị Cấm gieo trồng và tuyển lựa mang về tế Thánh. Các đội phải cho thóc vào cối giã nhanh và khéo để hạt gạo không bị vỡ, rồi được dần sàng cho sạch trấu, loại bỏ sạn và vo sạch để chuẩn bị thổi cơm thi.
Đúng giờ Ngọ (12 giờ trưa), người chủ tế vào Đình làm lễ động thổ, nổi hồi trống báo hiệu cuộc thi bắt đầu. Ban giám khảo gồm chủ tế và các cụ cao niên mặc áo thụng, giám sát cuộc thi. Mọi việc đều chuẩn bị trước nên từng phần thi (thi giã gạo, lấy nước, kéo lửa) được làm đồng thời. Suốt thời gian cho thóc vào giã đến lúc nấu cơm chín được quy định chỉ có 50 phút.
Cự ly chạy thi lấy nước nấu cơm cách sân đình khoảng 500m - do các thiếu niên 12 - 14 tuổi đảm nhận phần thi này. Họ xuất phát từ đình làng và chạy thật nhanh - đội nào mang nước về trước là thắng phần thi lấy nước.
Phần thóc giáp nào giã xong trước, dần sáng trắng, sạch là đạt ở phần thi giã gạo.
Màn thi kéo lửa là hấp dẫn nhất Hội. Các đội dùng 3 thanh giang, một hộp tre khô và bùi nhùi rơm khô, rồi mỗi đội cử 4 nam thanh niên ra thi kéo lửa. Các thanh niên kẹp thanh giang vào bùi nhùi, dùng 2 thanh tre ốp một mảnh trên và một mảnh dưới, giữ chắc hai đầu rồi hai người cứ kéo co để cật giang cọ sát vào cật tre nhiều lần tạo ma sát nóng tới bốc khói thì thổi cho lửa bùng cháy để nấu cơm thi.
Màn thi kéo lửa thành công khiến không gian đình làng Thị Cấm vô cùng náo nhiệt, nghi ngút khói lửa, trống hội và tiếng reo hò cổ vũ cho hội thi nấu cơm bắt đầu.
Trong hội thi khi nồi cơm vừa cạn nước, các đội phải vùi đống than rơm để ủ - và tạo ra những đống tro rơm cho Ban giám khảo phải đi tìm nhằm câu giờ để nồi cơm được ủ lâu hơn, chín kỹ hơn. Ảnh internet.
Phần thi cuối cùng là khi nồi cơm vừa cạn nước, các đội thi phải vùi nồi cơm vào đống than rơm để ủ cho cơm chín đều. Lúc này các giáp phải tạo ra những đống tro rơm - nhưng chỉ có 1 đống có vùi nồi cơm để "đánh lừa" các giám khảo - với mục đích câu giờ để nồi cơm của đội mình được ủ lâu hơn, chín kỹ hơn.
Sau một tuần hương thì Ban giám khảo chia nhau đi tìm 4 nồi cơm trong rất nhiều đống tro rơm. Đội nào khéo giấu thì nồi cơm được ủ lâu, chín đều, thơm dẻo ngon hơn. Đội nào bị Ban giám khảo nhanh tìm thấy thì nồi cơm dễ bị sống.
Tìm được đủ 4 nồi cơm thì Ban giám khảo xới ngay 4 bát cơm đặt vào mâm đồng để dâng cúng Thành hoàng làng. Sau đó mới bình giải cơm ngon và dẻo công khai trước đông đảo dân làng.
Sau khi công bố kết quả hội thi, dân làng Thị Cấm chia nhau những hạt cơm cúng Thành hoàng làng để "xin lộc" - họ tin rằng người lớn ăn hạt cơm này thì cả năm sẽ may mắn, trẻ em được hạt cơm này sẽ hay ăn, chóng lớn, học hành tấn tới. Người dân Thị Cấm còn có quan niệm là Hội thi nấu cơm diễn biến thuận lợi, thời tiết ủng hộ, 4 mồi lửa của 4 đội thi đều lên cao - là điềm báo năm mới ấm no, đủ đầy.
So sánh giữa hội thi thổi cơm làng Láng và làng Thị Cấm
Lễ hội truyền thống - Hội thổi cơm thi Thị Cấm đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đã được trao Bằng Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia "Hội thổi cơm thi Thị Cấm", để người dân thêm hiểu, thêm yêu truyền thống văn hóa độc đáo của quê hương.
Khi nào tìm được đủ 4 nồi cơm thì Ban giám khảo xới ngay 4 bát cơm đặt vào mâm để dâng cúng Thành hoàng làng, rồi bắt đầu bình chọn, chấm điểm cho Hội thi. Ảnh internet.
Đã có người so sánh giữa Hội thổi cơm thi làng Láng và Hội thổi cơm thi Thị Cấm và phát hiện có một số điểm giống nhau và khác nhau như sau:
Giống nhau:
1. Các thành viên dự thi gồm cả nam lẫn nữ, từ tuổi thanh thiếu niên đến tuổi trung, cao niên.
2. Tiêu chuẩn nồi cơm được giải phải là chín sớm nhất, chín xuê, trắng mềm.
Khác nhau:
1. Lịch sử ra đời Hội thổi cơm thi làng Láng có khởi đầu muộn hơn, vào khoảng thế kỷ XII.
Lịch sử Hội thổi cơm thi Thị Cấm có tuổi đời sớm hơn, tương truyền từ thời Hùng Vương trước công nguyên.
2. Hội thổi cơm thi làng Láng 5-7 năm mới mở một lần, theo các kỳ chính hội chùa Láng.
Còn Hội thổi cơm thi Thị Cấm mỗi năm mở một lần, gọi là nhất niên nhất lệ.
3. Hội thổi cơm thi làng Láng diễn ra tại chùa làng (do di tích độc đáo của chùa Láng là vừa thờ Phật, vừa là đền thờ Thánh, là đình thờ thành Hoàng).
Hội thổi cơm thi Thị Cấm diễn ra tại đình làng.
4. Thể thức hội thi
- Thể thức hội thổi cơm thi làng Láng đơn giản - chỉ bắt đầu từ phần vo gạo, nấu cơm, chấm thi, kết hội - nên được coi là một trò chơi dân gian trong lễ hội, nằm ngoài phần nghi thức tế Thánh, và thường diễn ra vào buổi chiều ngày vãn hội.
- Hội thổi cơm thi làng Thị Cấm thể thức chặt chẽ hơn, nhiều công đoạn hơn - bắt đầu từ giã thóc, dần sàng, kéo lửa, lấy nước, nấu cơm, giấu nồi cơm, chấm thi, dâng cúng Thánh. Hội thổi cơm thi Thị Cấm được coi là trò chơi nhưng là nghi thức lễ hội quan trọng diễn ra vào buổi sáng ngày chính hội.
5. Hội thổi cơm thi làng Láng không nằm trong các nghi lễ bắt buộc, tính chất trò chơi hiện rõ tính vui nhộn, tùy hứng, mang tính hài hước vui vẻ (có phần tự do, ít tính ganh đua quyết liệt) - là ảnh xạ của đất nước thời hòa bình, thịnh trị no ấm, sum vầy.
Hội thổi cơm thi làng Thị Cấm là ảnh xạ của đất nước hồi còn đang trong thời kỳ chiến tranh, giặc giã gian nan, vất vả.
6. Hội thổi cơm thi làng Thị Cấm diễn ra vào đầu xuân.
Hội thổi cơm thi làng Láng diễn ra vào ngày cuối xuân.
Làng Thị Cấm nằm ở phía Tây Thủ đô Hà Nội (làng quê Hương Canh), là một trong các làng cổ còn lưu giữ nét văn hóa lễ hội dân gian đặc sắc truyền thống từ ngàn xưa. Đó là Hội kéo lửa, giã gạo, thổi cơm thi vô cùng độc đáo - là biểu tượng văn hóa đẹp, đặc trưng của cư dân trồng lúa nước.
Hội thổi cơm thi Thị Cấm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia theo Quyết định số 827/QĐ-BVHTTDL ngày 09/3/2021.
Bình luận
Ý kiến của bạn
Tin liên quan
Miếng pizza bạn thích bộc lộ 'sự thật thú vị'
Ẩm thực 360 - 11 giờ trướcGĐXH - Miếng pizza bạn thích bộc lộ vấn đề đang khiến bạn stress và khó chịu gần đây.
Cô bé 11 tuổi nấu ăn cho cả gia đình khiến hội chị em 'muối mặt' với tài năng này
Ăn - 13 giờ trướcVới tài năng nấu nướng của mình bé gái 11 tuổi không chỉ khiến dân tình ngỡ ngàng mà còn thi nhau bào “xin vía”.
Cách làm cơm rang coca vừa lạ vừa ngon
Ăn - 17 giờ trướcCơm rang coca có lẽ là cái tên lạ tai với nhiều người nhưng ít ai từng ăn thử lại chê không ngon; cả nguyên liệu và cách làm đều rất đơn giản.
Tìm thấy hợp chất chống ung thư có trong món ăn quen thuộc này của người Việt
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Isoflavone là hợp chất phổ biến trong nhiều món ăn truyền thống của người Á Đông, đặc biệt là các món chế biến từ đậu nành.
Món ngon mùa Đông bổ, rẻ: Loại trứng nhỏ xíu chỉ hơn 1000k/quả nhưng bổ hơn trứng gà, ngày lạnh làm những món này ngon tuyệt lại dễ làm
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Loại trứng này tuy nhỏ hơn trứng gà, giá chưa tới 1000 đồng/quả nhưng rất bổ dưỡng. Ngày lạnh, bạn có thể tham khảo cách chế biến món ngon dưới đây, tạo nên các món ăn tốt cho bệnh mất ngủ hay quên, cao huyết áp…
Bữa tối mà nấu 3 món tuy đơn giản nhưng ngon miệng và bổ dưỡng này sẽ cho thấy tâm huyết và tình yêu thương của bạn
Ăn - 1 ngày trướcTrong cuộc sống bận rộn, việc chuẩn bị bữa tối cho gia đình một cách chu đáo chính là một loại hạnh phúc và một cách thể hiện tình yêu thương.
Quế Vân cho viên đá vào nồi cơm khiến cộng đồng mạng tranh cãi
Mẹo nấu nướng - 1 ngày trướcGĐXH - Cách làm của cô nhận được nhiều bình luận trái chiều từ cộng đồng mạng. Nhiều người tỏ ra ngạc nhiên trước việc Quế Vân cho viên đá vào nồi cơm.
Cách làm cá kèo kho nghệ cực đơn giản
Ăn - 1 ngày trướcCá kèo kho nghệ là món ăn dân dã, dễ chế biến được nhiều gia đình yêu thích, món ăn này vô cùng hao cơm.
Khám phá phong vị đặc sắc trong thực đơn cỗ cưới tại miền Nam
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Thực đơn cưới miền Nam là sự kết hợp hoàn hảo của các món ăn đậm chất truyền thống, mang đến hương vị quê hương thân thuộc và tạo không khí ấm cúng. Các món đám cưới miền Nam không chỉ ngon miệng mà còn gắn kết mọi người trong ngày trọng đại.
Chưa bao giờ làm trứng gà ngâm tương lại dễ như thế, dắt túi 2 mẹo nhỏ, làm mẻ trứng nào cũng thơm ngon, nịnh mắt
Ăn - 2 ngày trướcChuẩn bị sẵn cơm nóng thôi nào vì món trứng gà ngâm tương thơm ngon, đậm đà này sẽ là món ăn kèm "ruột" của bạn cho bữa sáng, bữa trưa và bữa tối! Nếu bạn chưa bao giờ thử công thức trứng gà ngâm tương này, bạn thực sự đã bỏ lỡ một món ngon tuyệt vời.
Tìm thấy hợp chất chống ung thư có trong món ăn quen thuộc này của người Việt
ĂnGĐXH - Isoflavone là hợp chất phổ biến trong nhiều món ăn truyền thống của người Á Đông, đặc biệt là các món chế biến từ đậu nành.
